Yugoslavya

Ülkenin Resmi Tam Adı: Yugoslavya Federal Cumhuriyeti

Kısa Şekli : Yugoslavya

Yerel Tam Adı: Savezna Republika Jugoslavija

Yerel Kısa Şekli: Jugoslavija

Yönetim biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet

Başkenti: Belgrad

Bağımsızlık Günü: 27 Nisan 1992

Milli Bayramları: Cumhuriyet Günü, 29 Kasım

Anayasası: 27 Nisan 1992

Üye Olduğu Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar: BIS (Uluslararası İmar Bankası), CE (Avrupa Konseyi), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G- 9, G-15, G-24, G-77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM, OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

Güneydoğu Avrupa’da Balkan Yarımadasında yer alan ve iki cumhûriyetten meydana gelen bir devlet Doğusunda Romanya ve Bulgaristan, güneyde Makedonya, güneybatıda Arnavutluk, kuzeyde Macaristan, kuzeybatıda Bosna-Hersek, batıda Adriyatik Deniziyle çevrilidir

Târihi




Bugünkü Yugoslavya topraklarında yaşadığı bilinen ilk kavim İlliryalılardır Daha sonra Islav grupları Yugoslavya’ya göç etmişlerdir Beşinci yüzyılda artık Yugoslav topraklarında İlliryalılar kalmamıştır Islavlar târih boyunca dâimâ başkaları tarafından yönetilmişlerdir Avusturyalılar, Macarlar, İtalyanlar, Türkler ve Fransızlar değişik zamanlarda bunları idâreleri altına almıştır En uzun ve önemli dönemleriyse Türk idâresinde kaldıkları yıllardır




Sırbistan olarak bilinen ülke toprakları 1389 yılında yapılan Kosova Savaşıyla Osmanlılara bağlı bir derebeylik olmuştu Sırp halkı uzun yıllar Osmanlı idâresinde kaldı Osmanlı Devletinin zayıflamaya başladığı yıllarda Balkanlarda çeşitli isyanlar çıktı Bu isyanlardan biri de Sırp İsyanıdır 1878 Berlin Antlaşmasıyla Sırbistan, bağımsız bir krallık oldu Böylece 500 yıllık Osmanlı idâresi sona erdi BalkanHarpleri esnâsında, Osmanlı Devleti oldukça zayıflamıştı Bu durumdan istifâde eden Sırplar 1913 yılında eski Sırbistan ve Makedonya’yı da alarak topraklarını genişlettiler Birinci Dünyâ Harbi sonunda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu çökünce Hırvatistan,Dalmaçya, Bosna-Hersek, Slovenya ve 1389’dan beri bağımsız olan Karadağ toprakları üzerindeki mevcut, Slovenler, Hırvatlar, Boşnaklar ve Sırplar, Sırbistan Krallığı adı altında birleşti Daha sonra bu krallığın ismi “Yugoslavya” şeklinde değiştirildi Bu krallık 1929 yılına kadar devam etti Bundan sonra ülke 1934 yılına kadar Kral Aleksandır-I’in diktatörlüğü altında kaldı Onun öldürülmesiyle yönetim vekiller heyetine geçti




Yugoslavya 1941 yılında Almanlar tarafından işgal edildi Ülke içinde gerilla harpleri başgösterdi Rusya’dan destek alan Mareşal Josep Broz Tito, 1943 yılında ülkenin kontrolünü eline geçirdi İkinci Dünyâ Harbi sonunda Almanlar, Yugoslavya’dan geri çekildiler Tito, iç harp esnâsında muhâlifi olan Draja Mikallaviç’i 1946 yılında îdâm ettirdi Bu arada Yugoslavya 1945 yılında cumhûriyet oldu Ardından 1946 yılında birleşik cumhûriyet hâline geldi Tito, hükümet başkanlığına getirildi

Tito, Stalin’den farklı bir sosyalist siyâset tâkip etti 1968 Çekoslovak hareketinde, Rusya’ya muhâlefet etti Batılı ülkelerle ticârî münâsebetler içine girdi 1972 yılında Hırvatistan Cumhûriyetinde olaylar çıktıysa da kısa sürede bastırıldı
Tito, 1979 yılında yapılan altı zirve toplantısı neticesinde Castro ile olan mücâdelesini kazandı ve Üçüncü Dünyâ diye bilinen bağlantısızlar teşkilâtını Rusya’nın nüfûzundan kurtardı




BaşkanTito, 1980 yılında ölünce yerine Kollektif Başkanlık idâresi geldi 1984 yılında devlet başkanlığı Veselin Djuranovic’e verildi 1989’da görülen ekonomik ve siyâsal bunalım, Hırvatistan ve Slovenya cumhûriyetleri arasında ilişkilerin bozulmasına sebep oldu Aynı yıl doğu blokunda görülen yenileşme hareketleri Yugoslavya’ya da yansıdı ve 1990’da çok partili düzene geçildi 1991’de başlayan cumhûriyetler arasındaki iç savaşın neticesinde aynı senenin sonlarında Slovenya, Hırvatistan, Makedonya ve Bosna-Hersek, bağımsızlıklarını îlân ettiler Karadağ ve Sırbistan birleşerek Yeni Yugoslavya Federal Cumhûriyetini kurdular Sırplar, bâzı bölgelerde hak iddiâ ederek Bosna-Hersek’e saldırdı Avrupa Devletleri ve Birleşmiş Milletlerin göstermelik baskısına rağmen Sırpların vahşice saldırıları devam etmektedir (1994)




Fizikî Yapı

Güneydoğu Avrupa’da Balkan Yarımadasının Adriyatik kıyısında yer alan Yugoslavya yaklaşık olarak 102173 km2lik bir yüzölçüme sâhiptir Ülkenin beşte biri hâriç hemen her tarafı dağlık, tepelik ve yüksek yaylalıktır
Makedonya sınırıyla Belgrad arası dağlık alanlarla kaplıdır Ülkenin kuzeydoğusunda ise en verimli bölge olan Vojvodino Ovası yer alır
Yugoslavya’da çok miktarda nehir vardır Başlıca nehirleri Tuna, Sava, Morova, Dravu ve Tisa’dır İşkodra, Gölü ülkenin en büyük gölüdür Scutari Gölü, Arnavutluk sınırında yer alır Balkanların en büyük gölüdür

İklimi

Yugoslavya’nın dağlık, yüksek yaylalık ve kıyı bölgelerinde farklı şekillerde iklim özellikleri görülür Adriyatik kıyıları genellikle yazları sıcak ve kışları ılık geçen Akdeniz ikliminin etkisi altındadırKıyı bölgeler ve güney Yugoslavya bu yüzden bol yağış almaktadır Yaz ayları oldukça sıcak geçerken, kış ayları soğuktur

Tabiî Kaynakları

Yugoslavya mâden kaynakları çok zengin ve çok çeşitli olan bir ülkedir Fakat henüz hepsi işletilmeye başlanmamıştır En önemli yeraltı kaynağı kömürdür Bunun bir kısmı linyittir Doğuda bakır, güneydoğuda Trepca’da çinko yatakları vardır Ayrıca petrol, kurşun, boksit ve antimon da elde edilir Yugoslavya dağları kireç bakımından çok zengindir

Yugoslavya’nın diğer önemli tabiî kaynağı nehirlerdirYaklaşık 9-10 km uzunluğunda çok sayıda nehir vardır Bunlardan en büyüğü Tuna Nehridir Tuna Nehri Macaristan’dan Yugoslavya’ya girer, Belgrad şehrini sular ve Romanya üzerinden Karadeniz’e dökülür
Ülkenin % 30’una yakın bir bölümü ormanlıktır Daha çok kayın ağacı (akgürgen), meşe ve çam bulunur

Nüfus ve Sosyal Hayat

Yugoslavya yaklaşık olarak 10394000 kişilik bir nüfûsa sâhiptir Nüfus yoğunluğu kilometrekareye 102 kişi civârındadır Yugoslavya Avrupa ve Asya arasında geçiş yolu üzerindedir Bu yüzden çeşitli işgallere ve egemenliklere mâruz kalmıştır Dolayısıyla etnik yapısı da oldukça çeşitli gruplardan meydana gelmiştir Dalmaçya ve Arnavutluk bölgesinde yaşadıkları sanılan İlliryalıların yerini almış olan Islav grup, bugün birçok etnik gruplara ayrılmıştır

Yogoslavya nüfûsunun hemen hemen hepsini Sırplar meydana getirir Resmî dili Sırpçadır Ülkede yazı dili için iki tür alfabe kullanılır Bunlardan biri Islav gruplarının ve Rusların kullandığı Islav alfabesi, diğeri ise Lâtin alfabesidir Islav alfabesine “Kiril” alfabesi de denir

Yugoslavya nüfûsunun büyük bölümü Sırp Ortodoks Kilisesine bağlıdır Ayrıca Katolik ve Protestan da vardır
Yugoslav halkının % 85’ine yakın bir kısmı okur-yazardır İlköğretim mecbûridir Yugoslavya’nın kültür hayâtı da bir hayli karışıktır Okullarda Slovakça, İtalyanca ve Romence yabancı dil olarak öğretilir Aşağı yukarı 100’ü aşkın yüksek öğretim yapan okul ve teknik enstitü mevcuttur Okullarda öğretim dili çoğunlukta bulunan grubun dilidir

Yugoslavların % 43’ü şehirlerde yaşar En büyük ve gelişmiş şehir başşehir Belgrad’dır Diğer önemli şehirler: Novi, Sad ve Niş’tir Nüfûsun % 70’ine yakın bir kısmı endüstride, geri kalan bölümüyse tarım alanında çalışır
Yugoslav hayat tarzında, birçok milletin özelliklerinin birbirleriyle karıştığı göze çarpar Kuzey bölgelerde yapılan yemekler genellikle Macar usûlündedir Çorba, kebap, kahve ve çok çeşitli Türk tatlıları Osmanlı Devletinin hâtırasını yaşatır “Pita” adındaki dondurma İtalyanlara âittir

Siyâsî Hayat




Yugoslavya iki cumhûriyetten meydana gelmiş federal bir cumhûriyettir Bu cumhûriyetler Sırbistan ve Karadağ’dır Yugoslavya Parlementosu 250 sandalyeden meydana gelir (1994)

Ekonomi

Yugoslavya halkının % 30’una yakın bir bölümü, İkinci Dünyâ Harbinden sonra ülkede endüstri gelişmesi olmasına rağmen, tarımla uğraşır Ülkenin genel olarak başlıca tarım ve hayvancılık ürünleri şunlardır: Arpa, buğday, mısır, yulaf, patates, çavdar, tütün, ayçiçeği tohumu, şekerkamışı, kenevir lifi, kuru erik, et ve yün
Endüstri 1945 yılında millîleştirilmiştir Ülkenin başlıca endüstri alanları çelik, orman ürünleri, çimento ve tekstildir Yapılan ilk beş yıllık plân, daha çok tarım ve tüketim eşyâlarına dayanan bir endüstriyle ilgiliydi Daha sonraki yıllarda şeker ve mâden endüstrileri de gelişti




Yugoslavya’nın diğer önemli bir gelir kaynağı elektrik enerjisidir Romanya ile birlikte Tuna Nehri üzerine 11 milyar klowat saatlik bir hidroelektrik santralının temeli 1971’de atılmıştır
Yugoslavya’nın ticârî hayâtı 1954 yılından sonra gelişmeye başlamıştır Daha çok ABD, Rusya Federasyonu, Birleşik Almanya, İngiltere ve Çek Cumhûriyetiyle ticârî münâsebetleri vardır Başlıca ihraç ürünleri:Makine ve motorlu vâsıtalar, çeşitli mâdenler, canlı hayvan, et, kimyevî ürünler, erik ve çeşitli meyveler, tütün ve kerestedir Dışardan ise, çeşitli endüstri ürünleri ve ham maddeler, ulaştırma malzemeleri ve gıdâ maddeleri satın almaktadır Turizm Yugoslavya için önemli bir gelir kaynağıdır İç savaş devam ettiğinden bir ekonomik kriz yaşanmaktadır (1994-Şubat)

Yugoslavya, doğu ve batı arasında geçiş yolu üzerindedir Karayolu ve demiryolu ulaşımı oldukça gelişmiştirSamac-Sarajevo ve Bonovic-Brcko ve Belgrad-Zagreb demiryolları oldukça işlektir Yugoslav demiryollarının bir kısmı elektriklidir Deniz ve nehir ulaştırması da oldukça önemlidir

Genel İstatistiki Bilgiler




Konum: Güneydoğu Avrupa'da, Adriyatik Denizi kıyısında, Arnavutluk ile Bosna - Hersek arasında yer alır Coğrafi Konumu: 44 00 Kuzey derecesi, 21 00 Doğu boylamı
Bulunduğu Kıta: Avrupa

Yüzölçümü: 102,350 km²

Sınırları: toplam: 2,246 km

Sınır Komşuları: Arnavutluk 287 km, Bosna - Hersek 527 km, Bulgaristan 318 km,
Hırvatistan (kuzey) 241 km, Hırvatistan (güney) 25 km, Macaristan 151 km, Makedonya 221 km, Romanya 476 km

Denize Kıyısı (Sahil şeridi): 199 km

İklimi: Kuzeyde kıtasal iklim, orta kısımda kıtasal ve Akdeniz iklimi, güneyde kıyı
boyunca Adriyatik iklimi görülür

Arazi Yapısı: Verimli ovalar, kireçtaşı havzaları, dağlar ve tepelikler

Deniz Seviyesinden Yüksekliği: en alçak noktası: Adriyatik Denizi 0 m

en yüksek noktası: Daravica 2,656 m

Doğal Kaynakları: Petrol, gaz, kömür, antimon, bakır, kurşun, çinko, nikel, altın, krom,
hidro enerji, işlenebilir topraklar

Arazi Kullanımı: tarıma uygun topraklar: %40

Devamlı Ekilen Alanlar: %0

Otlakları: %207

Ormanlık Arazisi: %173

Diğer Arazileri: %22 (1993 verileri)

Ülkede Görülme Olasılığı Olan Doğal Afetler: Yıkıcı depremler

Nüfus: 10,677,290 (Temmuz 2001 verileri)

Nüfus Artış Oranı: %-027 (2001 verileri)

Mülteci oranı: -471 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)

Bebek Ölüm Oranı: 1742 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)

Ortalama Hayat Süresi: Toplam Nüfusun: 735 yıl

Erkeklerde: 7057 yıl

Kadınlarda: 7667 yıl (2001 verileri)

Ortalama Çocuk Sayısı: 175 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)

Ulus: Sırp

Nüfusun Etnik Dağılımı: Sırp %626, Arnavutluk %165, Montenegrin %5, Macar %33, diğer %126 (1991)

Din: Ortodoks %65, Müslüman %19, Roma Katolikleri %4, Protestan %1, diğer %11
Diller: Sırp %95, Arnavut %5

Okur Yazar Oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler

Toplam Nüfusta: %93

erkekler: %972

kadınlar: %889 (1991)

GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 242 milyar $ (2000 verileri)

GSYİH - reel büyüme: %15 (2000 verileri)

GSYİH - sektörel bileşim: tarım: %20

endüstri: %50

hizmet: %30 (1998 verileri)

Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %42 (1999 verileri)

İş Gücü: 16 milyon (1999 verileri)

İşsizlik oranı: %30 (2000 verileri)

Endüstri: Makineler, metalürji, madencilik, tüketim malları, elektronikler, petrol ürünleri, kimyasallar ve ecza ürünleri

Endüstrinin büyüme oranı: %-22 (1999 verileri)

Elektrik Üretimi: 34455 milyar kWh (1999)

Elektrik Tüketimi: 33006 milyar kWh (1999)

Elektrik İhracatı: 960 milyon kWh (1999)

Elektrik İthalatı: 1923 milyar kWh (1999)

Tarım Ürünleri: Meyve, sebze, tütün, zeytin, sığır, keçi, koyun
İhracat: 15 milyar $ (1999)

İhracat Ürünleri: Sanayi malları, gıda ve canlı hayvanlar, hammaddeler

İhracat Ortakları: Bosna - Hersek, İtalya, Makedonya, Almanya (1998)

İthalat: 33 milyar $ (1999)

İthalat Ürünleri: Makine ve parça, yakıtlar, sanayi malları, kimyasallar, gıda ve canlı hayvanlar, hammaddeler

İthalat Ortakları: Almanya, İtalya, Rusya, Makedonya (1998)

Dış Borç Tutarı: 141 milyar $ (1999 verileri)

Para Birimi: Yeni Yugoslav Dinarı (YUM) (1999)

Para Birimi Kodu: YUM

Mali Yılı: Takvim yılı