Slovakya

Slovakya

Ülkenin Resmi Tam Adı: Slovak Cumhuriyeti

Kısa Şekli : Slovakya

Yerel Tam Adı: Slovenska Republika

Yerel Kısa Şekli: Slovensko

Yönetim biçimi: Parlamenter demokrasi

Başkenti: Bratislava

İdari Bölümleri: 8 bölge; Banskobystricky, Bratislavsky, Kosicky, Nitriansky,
Presovsky, Trenciansky, Trnavsky, Zilinsky

Bağımsızlık Günü: 1 Ocak 1993

Milli Bayramları: Anayasa Günü, 1 Eylül (1992)

Üye Olduğu Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar: Avustralya Grubu, BIS (Uluslararası İmar Bankası), BSEC (Karadeniz Ekonomik İşbirliği), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CE (Avrupa Konseyi), CEI (Orta Avrupa Girişimi), CERN (Avrupa Nükleer Araştırma Teşkilatı), EAPC (Avrupa - Atlantik Ortaklık Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), Avrupa Birliği, FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM, NSG, OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü),OPCW, OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), PFP (Barış için Ortaklık), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNDOF (BM Ateşkes Gözlem Misyonu), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNMEE (BM Etyopya-Eritre Misyonu), UNTSO (BM Mütareke Gözlem Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WEU (Batı Avrupa Konseyi), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü), ZC
Kuzeyinde Polonya, batısında Çek Cumhûriyeti ve Avusturya, güneyinde Macaristan, doğusunda Ukrayna tarafından çevrili olan bir Orta Avrupa ülkesi

Târihi

Bir İslâm kabîlesi olan Slovaklar 4 asırdan îtibâren Küçük Karpatlara ve Pannonia Ovasına yerleştiler Dokuzuncu asırda Slovaklar, BüyükMoravya hâkimiyetine girdiler Bu sırada Hıristiyanlığı kabul ettiler Büyük Moravya Krallığının yıkılmasının ardından Slovak toprakları Macar Krallığının hâkimiyetine girdi 1526’da Macar tahtını ele geçiren Habsburglar, Slovak topraklarına 1918 senesine kadar hâkim oldular Bu arada Mohaç Zaferinin ardından Slovak topraklarına Türk akıncıları çeşitli zamanlarda akınlar düzenledi

On sekizinci asrın sonlarında gelişmeye başlayan Slovak milliyetciliği, 1848-49 Macar devriminden sonra, Macar olmayan halkları tutan Habsburg Krallığından yardım gördüyse de 1867 Avusturya-Macaristan antlaşmasından sonra Macar hükümeti Slovakya’yı yeniden hâkimiyeti altına aldı Bu dönemde Macar hükümetinin tâkip ettiği Macarlaştırma politikası yüzünden birçok Slovak başta ABD olmak üzere yabancı ülkelere göç etti Birinci Dünyâ Savaşından sonra Macaristan’dan ayrılan Slovaklar, Çeklerle birlikte yeni Çekoslovak Devletini kurdular (1918) Fakat Çeklerin uyguladığı katı merkeziyetçi rejim yüzünden Slovaklar arasında özerklik isteği hızla yaygınlaştı Almanya’ya, Çekoslovakya’nın Südetler bölgesine hâkim olma yetkisini veren Münih Antlaşmasının yürürlüğe girmesinden kısa bir süre önce Slovaklar, Slovakya’yı Çekoslovakya içinde özerk bir birim olarak îlân ettiler (1938)

İkinci Dünyâ Savaşı sırasında Alman ordularının Prag’ı işgal etmeleri üzerine Slovak Millî Meclisinin aldığı kararla Slovakya kâğıt üzerinde de olsa bağımsız hâle geldi Rus ve Çekoslovak ordularının ülke topraklarını Alman işgâlinden kurtarmak için harekete geçtiği sırada Slovaklar iki halkın tam eşit olacağı yeniden kurulacak olan Çekoslovakya Devletine katılma konusunda Çeklerle anlaştılar Komünistlerin iktidara geldiği Şubat 1948’den sonra ülkede Çeklerin denetiminde, katı bir merkeziyetçilik tekrar uygulanmaya başlandı 11 Temmuz 1960’ta yürürlüğe giren anayasayla Slovaklar Çeklerle aynı haklara sâhip oldular 1969 senesi başında Çekoslovakya Sosyalist Cumhûriyetinin yasama organı olan Federal Mecliste Çek Sosyalist Cumhûriyetiyle eşit şekilde temsil edilen Slovak Sosyalist Cumhûriyeti kuruldu

1989’da bütün doğu bloku ülkelerinde olduğu gibi, Çekoslovakya’da da yumuşama politikası başladı Çok Partili sisteme geçildi ve 1990’da ilk serbest seçim yapıldı Seçimi kazanan milliyetçiler iktidar oldu 1992 Haziranında Çekoslovakya’yı meydana getiren Çek ve Slovakya Cumhûriyetlerinde ayrı ayrı yapılan seçimlerden sonra iki cumhûriyetin birbirinden ayrılması ön plâna çıktı Yapılan görüşmeler neticesinde 25 Kasım 1992 günü yapılan anlaşma ile 31 Aralık 1992 târihinde iki cumhûriyet birbirinden ayrıldı





Fizikî Yapı

Slovakya topraklarının büyük kısmı dağlarla kaplıdır Dağların yüksekliği kuzeye gidildikçe artar Ülke topraklarını Tatra Dağları engebelendirir Ülkenin en yüksek noktası Tatra Dağlarındaki Gerlachovka Doruğudur (2655 m) Ülkenin güneybatı ve güneydoğusunda Michalovce ve Tuna ovaları yer alır Başlıca akarsuları güneye doğru akan Vâh, Hron, Hornad ve Bodrog’la, kuzeye doğru akan Poprad’dır Tuna ve Morava nehirleri ülkenin güney sınırının bir bölümünü çizer

İklim

Denizden uzak bir Avrupa ülkesi olan Slovakya’da da diğer Avrupa Orta Avrupa ülkelerinde olduğu gibi kışları sert soğukların hâkim olduğu kara iklimi hüküm sürer Yazların serin geçtiği ülkede, yıllık sıcaklık ortalamaları seneden seneye büyük farklılık gösterir Tuna Ovasında iklim diğer kısımlara göre daha yumuşaktır Dağlık kesimler bol yağış alır

Tabiî Kaynakları



Ülke topraklarının büyük kısmını işgal eden dağlar ormanlarla kaplıdır Yüksek bölgelerdeki iğne yapraklı ağaçlardan meydana gelen ormanlar düzlüklere inildikçe yerini kayın, meşe ve gürgen ağaçlarından meydana gelen ormanlara bırakır Ormanlık bölgelerde, yaban keçisi, yaban domuzu ve yaban kedisi yaşar
Ülke topraklarını engebelendiren dağlar zengin mâden yataklarına sâhiptir Rezerv yönünden zengin olan mâdenler demir cevheri, bakır, magnezit, kurşun ve çinkodur Ayrıca cıva, asbest, kalay, bacit, siderit, perlit, gümüş ve altın yatakları da işletilmektedir Düzlüklerde az da olsa petrol ve doğal gaz çıkarılır Sanâyinin temel ihtiyacı olan Vah, Orava, Harnad ve Slana ırmakları üzerinde yer alan hidroelektrik santralleri karşılar

Nüfus ve Sosyaal Hayat




Nüfûsu 5310000 olup, nüfus yoğunluğu 108’dir Resmî dili Slovakçadır Hıristiyan olan halkın büyük kısmı Katoliktir Ülke nüfûsunun % 87’sini Slovaklar meydana getirir ve ağırlıklı olarak güney bölgede yaşarlar Nüfûsun geri kalan kısmı Macar, Çek, Ukraynalı, Rus ve Romen azınlıklardan meydana gelir 6-15 yaş arasında öğretimin mecbûri ve parasız olduğu ülkede okuma yazma oranı % 99’dur
Ülkenin başşehri Bratislava, nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu yerdir Eski Macaristan Krallığının merkezi olan Bratislava günümüzde de ülkenin kültür merkezi olmasının yanı sıra üç ülkenin (Slovakya-Macaristan ve Avusturya) sınırına yakın bir bölgede akan Tuna Nehrinin kıyısında ulaşım merkezi olarak çok önemlidir

Siyâsî Hayat

1968’de hür bir rejim için istekleri Rusya tarafından reddedilen Slovakya Cumhûriyeti, 1990’a kadar Komünist rejimle yönetildi Slovak ve ÇekCumhûriyeti olarak iki federasyon hâlinde idâre edilirdi 1992’de Çek ve Slovak Cumhûriyetlerinde ayrı ayrı seçim yapıldı Bu seçimlerin ardından yapılan görüşmeler neticesinde 31 Aralık 1992’de iki cumhûriyet birbirinden ayrıldı Devlet başkanı Vladimir Meclar’dır

Ekonomi

Slovakya ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır Tarım ovalarda ve akarsu vâdilerinde yapılır Dağlık olan ülke topraklarının ancak üçte birlik kısmı tarıma elverişlidir Başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, mısır, şekerpancarı, çavdar, patates, yulaf, tütün, sebze ve meyvedir Elde edilen tarım ürünleri tüketimin % 92’sini karşılamaktadır Hayvnacılık gelişmiş olup sığır, koyun ve domuz besiciliği yaygın olarak yapılır




Sanâyide, kimyâ ve makine endüstrisi gelişmiştir Dağlık bölgelerde bulunan mâdenler çıkartılarak işlenir Kömür ve petrol yatakları bulunmamasına rağmen sanâyinin temel enerji ihtiyacı nehirler üzerindeki hidroelektrik santrallerinden karşılanır Jaslovske Bohunice’de bir nükleer enerji santrali vardır Ağır sanâyi kuruluşları Bratislava ve Kosice şehirlerinde toplanmıştır Topraklarından geçen doğal gaz ve petrol boru hatlarının geliri ülkenin bu ihtiyaçlarını karşılar Makina sanâyi alanında; takım tezgahları, nehir gemileri, kamyon yedek parçaları, televizyonlar, radyolar, çamaşır makineleri, soğutucular vb üretilir Kimyâ alanında ise azotlu gübre ve petrokimyâ kombinaları önemli yer tutar
Dağların ormanlarla kaplı olduğu ülkede ormancılığın ekonomide önemli bir yeri vardır Ormanlardan kereste ve kâğıt sanâyiinin ihtiyâcı karşılanır Slovak Cumhûriyetinin iktisâdî sistem değişikliği daha gelişmiş durumda olan Çek Cumhûriyetinden ayrılması neticesinde kardeş ülkeden mal ve para akımının önemli ölçüde azalması ülke ekonomisini aşılması zor bir darboğaza sokmuştur

Turizm, ülkenin önemli gelir kaynaklarından biridir Tatra Dağlarındaki kış sporları ve dağcılık merkezleri ülkenin dört bir tarafına dağılmış olan kaplıca ve ılıcalar, koruma altına alınmış târihi şehirler ülkeye çok sayıda turist çeker
Ulaşım: Slovak Cumhûriyeti gelişmiş kara ve demiryolu ağına sâhiptir Nehir taşımacılığı ulaşımda önemli yer tutar Bratislava, Lucunec, Zilina, Zloven, Poprad ve Kösice şehirlerinde havaalanı vardır

Genel İstatistiki Bilgiler

Konum: Orta Avrupa, Polonya'nın güneyinde yer alır

Coğrafi Konumu: 48 40 Kuzey derecesi, 19 30 Doğu boylamı

Bulunduğu Kıta: Avrupa

Yüzölçümü: 48,845 km²

Sınırları: toplam: 1,355 km

Sınır Komşuları: Avusturya 91 km, Çek Cumhuriyeti 215 km, Macaristan 515 km,


Denize Kıyısı (Sahil şeridi): 0 km (kara ile çevrili)

İklimi: Ilıman

Arazi Yapısı: Orta kısımlar ve kuzeyde dağlar, güneyde alçak araziler yer alır

Deniz Seviyesinden Yüksekliği: en alçak noktası: Bodrok Nehri 94 m

en yüksek noktası: Gerlachovsky Stit 2,655 m

Doğal Kaynakları: Kömür ve linyit, demir, bakır, manganez, tuz, işlenebilir arazi

Arazi Kullanımı: tarıma uygun topraklar: %31

Devamlı Ekilen Alanlar: %3

Otlakları: %17

Ormanlık Arazisi: %41

Diğer Arazileri: %8 (1993 verileri)

Sulanan Arazisi: 800 km² (1993 verileri)

Coğrafi Not: kara ile çevrili

Nüfus: 5,414,937 (Temmuz 2001 verileri)

Nüfus Artış Oranı: %013 (2001 verileri)

Mülteci oranı: 053 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)

Bebek Ölüm Oranı: 897 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)

Ortalama Hayat Süresi: Toplam Nüfusun: 7397 yıl

Erkeklerde: 6995 yıl

Kadınlarda: 782 yıl (2001 verileri)

Ortalama Çocuk Sayısı: 125 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)

HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %001 den az (1999 verileri)

HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 400 (1999 verileri)

HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 100 den az (1999 verileri)

Ulus: Slovak

Nüfusun Etnik Dağılımı: Slovak %857, Macar %106, Roma %16, Çek, Ukraynalı %06, Alman %01, Polonyalı %01, diğer %02 (1996)

Din: Roma Katolikleri %603, ateist %97, Protestan %84, Ortodoks %41, diğer %175
Diller: Slovak (resmi), Macar

GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 553 milyar $ (2000 verileri)

GSYİH - reel büyüme oranı: %22 (2000 verileri)

GSYİH - sektörel bileşim: tarım: %45

endüstri: %293

hizmet: %662 (1999 verileri)

Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %122 (2000 verileri)

İş Gücü: 3 milyon (1999)

İşsizlik oranı: %17 (2000 verileri)

Endüstri: Metal ürünleri, yiyecek-içecek, elektrik, gaz, kömür, nükleer yakıt, kimyasallar, makine, kağıt ve matbaa, seramik, taşıt araçları, tekstil, elektrik, kauçuk

Endüstrinin büyüme oranı: %93 (2000 verileri)

Elektrik Üretimi: 22582 milyar kWh (1999)

Elektrik Tüketimi: 21471 milyar kWh (1999)

Elektrik İhracatı: 930 milyon kWh (1999)


Elektrik İthalatı: 14 milyar kWh (1999)

Tarım Ürünleri: Hububat, patates, şeker pancarı, meyve, domuz, sığır, kümes hayvanı, orman ürünleri

İhracat: 12 milyar $ (2000 verileri)

İhracat Ürünleri: Makine ve parça %394, ara sanayi malları %275, çeşitli sanayi malları %13, kimyasallar %8 (1999)

İhracat Ortakları: AB %597, Çek Cumhuriyeti %181 (1999)

İthalat: 128 milyar $ (2000 verileri)

İthalat Ürünleri: Makine ve araç %377, ara sanayi malları %18, yakıt %13, kimyasallar %11, çeşitli sanayi malları %95 (1999) İthalat Ortakları: AB %514, Çek Cumhuriyeti

%166, Rusya %119 (1999)

Dış Borç Tutarı: 103 milyar $ (2000 verileri)

Para Birimi: Slovak Korunası (SKK)

Para Birimi Kodu: SKK

Mali Yılı: Takvim yılı