Arnavutluk

Ülkenin Resmi Tam Adı: Arnavutluk Cumhuriyeti

Kısa Şekli : Arnavutluk

Yerel Tam Adı: Republika e Shqiperise

Yerel Kısa Şekli: Shqiperia

Eski Adı: Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyet

Yönetim biçimi: Cumhuriyet

Başkenti: Tiran

İdari Bölümleri: 36 şehir Berat, Bulqize, Delvine, Devoll (Bilisht), Diber (Peshkopi), Durres, Elbasan, Fier, Gjirokaster, Gramsh, Has (Krume), Kavaje, Kolonje (Erseke), Korce, Kruje, Kucove, Kukes, Kurbin, Lezhe, Librazhd, Lushnje, Malesi e Madhe (Koplik), Mallakaster (Ballsh), Mat (Burrel), Mirdite (Rreshen), Peqin, Permet, Pogradec, Puke, Sarande, Shkoder (İşkodra), Skrapar (Corovode), Tepelene, Tiran (Tirana), Tropoje (Bajram Curri), Vlore

Bağımsızlık Günü: 28 Kasım 1912

Milli Bayramları: Kurtuluş günü, 28 Kasım 1912

Anayasası: 28 Kasım 1998 de referandumla yeni anayasa kabul edildi
Üye Olduğu Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar: ACCT, BSEC (Karadeniz Ekonomik İşbirliği), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CE (Avrupa Konseyi), CEI (Orta Avrupa Girişimi), EAPC (Avrupa - Atlantik Ortaklık Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), OIC (İslam Konferansı Örgütü), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), PFP (Barış için Ortaklık), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNOMIG (BM Gürcistan Gözlem Misyonu), UPU (Dünya Posta Birliği), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

Bayrağı: Kırmızı üzerine çift başlı siyah kartaldır Arnavutlar kendilerini kartalın oğulları (Shqipetare) olarak tanımlarlar

Balkan yarımadasının en küçük devleti Doğusunda ve kuzeyinde Yugoslavya, güneydoğusunda Yunanistan, batısında İon ve Adriya denizi bulunur 42°39'-39°38' kuzey enlemleri ile 19°16'-21°04' doğu boylamları arasında yer alır Kuzeyden güneye 340 km, doğu-batı doğrultusunda en geniş yeri 155 kilometredir

Tarihi

Arnavut halkı, MÖ 2000 yıllarında Balkan Yarımadasına yerleşen İlliryalıların torunlarıdır İllirya MÖ 167 yılında Romalılar tarafından zaptedildi ve 500 yıl Romalılar tarafından yönetildi Ancak bu bölgenin iç kısımlarında yaşayan İlliryalılar, Romalıların baskılarına uzun müddet karşı koydular İşte bunlar, Roma İmparatorluğunun 395’te parçalanmasından sonra Arnavutluk ve Arnavut adlarını aldılar ve Doğu Roma İmparatorluğunun bir parçası oldular,




1468 yılında Osmanlılar Arnavutluk’u zaptettiler ve uzun müddet burayı idareleri altında bulundurdular Osmanlı Devletinin adil idaresinden mennun olan Arnavutlar kendi istekleri ile 17 yüzyılda İslamiyeti kabul ettiler Dini yaymak için gayret gösterdiler Osmanlılar burada askeri teşkilat kurdular ve süvari birlikleri teşkil ettiler Arnavutlar zamanla kendi kültürlerini bırakarak Osmanlı kültürünü benimsediler 1912’de Osmanlı idaresinden ayrıldılar




Ancak tam müstakil olmayıp, büyük devletlerin kontrolü altında kaldılar Birinci Dünya Savaşından sonra 1925’te cumhuriyet ilan edildi Ancak cumhurbaşkanı olan Zoğu, 1928’de cumhuriyeti krallığa dönüştürdü Bu sıralarda bir ekonomik krize girdi ve nihayet İkinci Dünya Savaşında İtalyanlar tarafından işgal edildi 1944 yılında, komünistler hükumeti kontrol altına alarak, komünist bir idare kurdular 1961 yılına kadar Rusya ile sıcak münasebetlerde bulundular 1961'de Rusya ile bağlılıklarını keserek Çin ile anlaştılar Böylece Çin ile ittifak kuran ilk Avrupa devleti oldular Ancak son yıllarda Çin ile de yakınlıklarını dondurdular Daha sonra Yugoslavya ve bazı Avrupa ülkeleriyle ticari ve diplomatik münasebetler kurdular

1976 Aralık ayında kabul ettiği yeni anayasa ile Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti adını aldı Devlet başkanlığına Arnavutluk Emek Partisi Genel Sekreteri Enver Hoca Getirilidi 1985'te Enver Hoca'nın ölümü üzerine Emek Partisi genel sekreterliğine getirilen Ramiz Alia aynı zamanda Devlet Başkanı da oldu 31 Mart 1990'da yapılan ilk çok partili seçimleri Emek Partisi kazanmasına rağmen ülkede iç kargaşalık başladı Bunun üzerine çok sayıda halk ülkeden göç etti





Fiziki Yapı

Yüzey şekilleri: Arnavutluk dağlık bir ülke olup, yarıdan fazla bölgesinin yüksekliği 1000 metreyi geçmektedir Alplerin uzantısı olan Dinar Alpleri, Arnavutluk’ta önemli bir yer kaplar İç tarafta dağlar arasında vadiler bulunur Batıya doğru gittikçe dağlar yüksekliklerini kaybederler İç Arnavutluk’un kenar dağları kalkerlerden meydana gelmiştir Dağların en yüksek yeri Korab olup 2750 metredir
En önemli akarsuları Drina ve Semendi’dir Bu ırmaklar Yugoslavya topraklarından çıkarlar, Arnavutluk’tan Adriya Denizine dökülürler

İklim

Arnavutluk küçük bir ülke olmasına rağmen arazi yapısının çeşitliliğinden dolayı farklı iklim bölgelerine sahiptir Başlıca üç farklı iklim tipi görülür: Birincisi; güney kesimlerde yer alan kışları ılık ve yağışlı, yazları sıcak ve kurak Akdeniz iklimidir İkincisi; kuzey ve iç kısımlarda görülen nemli iklimdir Üçüncüsü ise; kuzeydoğu kesimlerinde görülen, yazları yağışlı ve ılık, kışları sert ve kurak geçen Alp iklimidir
Nüfus ve Sosyal Hayat

Dil:

Arnavutluk dili, Hint-Avrupa dil ailesine mensuptur Eski İllirya dili, fakirliği sebebiyle Arnavutluk'u hakimiyeti altına alan bir çok ülke dilinin te’siri altında kalarak zenginleşti Arnavutluk dilini zenginleştiren diller; Yunanca, Latince, Türkçe, Slav ve Roma dilleridir

Nüfus

: Arnavutluk halkının tamamı aynı ırktandır Ahlak yapısı ve alışkanlık yönüyle birbirlerine bağlılıkları halkının ortak özelliklerindendir Halkın bir kısmını Yunan, Romen, Bulgar ve Türkler teşkil eder Dil olarak Latince, Yunanca, Türkçe ve Slavik Romanca konuşulur
Arnavutluk halkı iki gruba ayrılır : Gheg ve Tosk Gheg olan halkın çoğunluğu Müslümandır İkinci Dünya Harbine kadar halkının % 80’i Müslüman, % 20’si Hıristiyan idi Komünist idarenin tahakkümü altına girdikten sonra dini inanç ve yaşayışları yasaklandı Böylece halk dinlerinden koparıldı Yeni nesiller dinsiz olarak yetiştirildi Bütün dini ibadethaneler kapatıldı İki bin cami ve mescit ve yüze yakın kilise yakılıp yıkıldı Sadece Tiran’da Etem Bey Camii ile Jirakostra’daki cami yıkılmadı Bunlar ise, dinsizlik propagandası için müze olarak kullanıldı

Tabii Kaynakları

Arnavutluk topraklarının üçte biri ormanlarla kaplıdır Akdeniz kıyısındaki düzlükler makiliktir Arnavutluk’ta üç binden ziyade bitki türü çeşitli sanayilerde ve tıpta kullanılır Sayıları azalan yabani hayvanlar koruma altına alınmıştır
Dağlık toprakları maden kaynakları bakımından zengindir Düşük kaliteli linyit kömürü, petrol ve doğal gaz önemli enerji kaynaklarıdır Ayrıca, krom, nikel, bakır, demir, kurşun, kükürt, çinko boksit yatakları da vardır

Ekonomi

1925 ve 1939 yıllarında ekonomik olarak İtalya’ya bağlıydı 1938- 1944 yılları arasında ziraat ve endüstri zayıfladı 1945-1955 yılları arasında hükumet, ziraatin kuvvetlenmesi için çalışmalar yaptı ve bu sahada kalkındı 1960 yılından sonra kollektif ziraate başlandı Şeker ve dokumacılıkta biraz ilerlediler Komünizm idaresi gelince halkın yapmış olduğu ziraat planı geçersiz sayılarak komünistler kendi planlarına göre kollektivizme dayanan ziraat sistemi getirdiler Komünist partisinin başa geçmesiyle başgösteren çeşitli ekonomik problemler çözülmediği gibi, daha da çıkmaza girdi
Endüstri: 1945-1947 yılları arasında komünist idare tarafından alelacele devletleştirilen sanayi kuruluşları birinci ve ikinci beş yıllık kalkınma planlarının uygulandığı yıllarda % 20 üretim artışı gösterdi 1961-1965 yılları arasında uygulanan 3 yıllık kalkınma planında bu artış % 6’ya düştü




Ziraat: 1945-1955 yılları arasında hükumetin büyük toprakları küçük parçalar halinde köylülere dağıtılarak kollektif ziraate geçilmesini hedef alan kararı önceleri köylülerce kabul edilmedi, ancak bu hususta ısrarlı olan idarenin baskısı ile 1960’lı yılların ortalarında Arnavutluk topraklarının % 60’ında kollektif ziraate geçildi
Dış ticaret: İç ve dış ticaret sıkı bir devlet kontrolü altındadır Dış ticaretinin % 90’ını sosyalist ülkelerle yapan Arnavutluk, büyük ölçüde mineral, zirai mahsuller, işlenmiş ve yarı işlenmiş mamul madde ihraç ederken; makina ve sanayi hammaddesi ithal etmektedir

Ulaşım:

Arnavutluk’ta, kara ve demiryolu ulaşımı gelişmiştir Demiryolu hattı ülkeyi boydan boya geçer Adriya denizinde önemli limanlar bulunur Tiran yakınındaki Rinas Havaalanı Arnavutluk’un tek milletlerararası havaalanıdır

Genel İstatistiki Bilgiler

Konum: Güneydoğu Avrupa'da, Adriyatik Denizi kıyısında yer almakta olup, kuzey ve kuzey doğuda Karadağ, Kosova, doğuda Makedonya, güney ve güney batıda Yunanistan ile komşudur

Coğrafi Konumu: 41 00 Kuzey derecesi, 20 00 Doğu boylamı

Bulunduğu Kıta: Avrupa

Yüzölçümü: toplam: 28,748 km²

kara: 27,398 km²

su: 1,350 km²

Sınırları: toplam: 720 km

Sınır Komşuları: Yunanistan 282 km, Makedonya 151 km, Yugoslavya 287 km
Akarsuları: Kuzeydeki İşkodra Gölü (368 km²) Balkanlardaki en büyük gölüdür Ohri Gölü 362 km² güney-doğudadır ve Balkanların en derin gölüdür Prespa Gölü ise Makedonya, Yunanistan ve Arnavutluk arasındadır Bunların dışında kuzey ve kuzeydoğusunda küçük alp gölleri mevcuttur Drin, Mati, İşmi, Erzeni, Şkurbini, Semani, Niosa başlıca ırmaklardır 152 ırmak ve çay, 5 baraj, 200 kaynak (içme suyu ve mineral) vardır

Denize Kıyısı (Sahil şeridi): 362 km

İklimi: Ilıman iklim; kışlar soğuk, bulutlu, yağışlı; yazlar sıcak, açık, kuru geçer; iç kısımlarında daha soğuk ve daha rutubetli bir iklim hakimdir

Arazi Yapısı:

Arnavutluk dağlık bir ülkedir Ülkenin batısında denizden yüksekliği 300 metre olan platolar olmakla birlikte üçte ikisi dağlık ve tepeliktir
Deniz Seviyesinden Yüksekliği: en alçak noktası: Adriyatik Denizi 0 m; en yüksek noktası: Maja e Korabit (Korabi dağı)

Doğal Kaynakları:

petrol, doğal gaz, kömür, krom, bakır, kereste, nikel

Arazi Kullanımı: tarıma uygun topraklar: %21

düzenli ekilen topraklar: %5

Otlakları: %15

Ormanlık Arazisi: %38

Diğer Arazileri: %21 (1993 verileri)

Sulanan Arazisi: 3,410 km² (1993 verileri)

Ülkede Görülme Olasılığı Olan Doğal Afetler: yıkıcı depremler; güneybatı kıyısında su baskınları; kuraklık

Nüfusu: 3,510,484 (2001 Temmuz ayı tahmini) Nüfusun %50 si kırsal alanda ikame eder

Yaş Yapısı: 0-14 yaş: %2953 (erkek 536,495; kadın 500,026)

15-64 yaş: %6348 (erkek 1,073,351; kadın 1,155,115)

65 yaş ve üzeri: %699 (erkek 107,476; kadın 138,021) (2001 verileri)

Nüfus Artış Oranı: %088 (2001 verileri)

Nüfus yoğunluğu: Nüfus yoğunluğu km²'ye 113,3 dir

Mülteci Sayısı: -369 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)

Cinsiyet Oranı: doğumlarda: 108 erkek/kadın

15 yaş altı: 107 erkek/kadın

15-64 yaş: 093 erkek/kadın

65 yaş ve üzeri: 078 erkek/kadın

Toplam Nüfusun: 096 erkek/kadın (2001 tahmini)

Bebek Ölüm Oranı: 3999 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)

Ortalama Hayat Süresi: Toplam Nüfusun: 7183 yıl

Erkeklerde: 6901 yıl

Kadınlarda: 7487 yıl (2001 tahmini)

Ortalama Çocuk Sayısı: 232 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)

HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %001den az (1999 verileri)

Ulus: Arnavut

Nüfusun Etnik Dağılımı: %95 Arnavut, %3 Yunan, diğerleri %2 2 (Roman, Sırp, Bulgar)

Dinler: %70 Müslüman, %20 Arnavut Ortodoksu, %10 Katolik

Dil: Resmi dil Arnavutçadır, ayrıca Yunanca konuşulmaktadır

Okur Yazar Oranı: 9 yaş ve üzeri bilgiler

Toplam Nüfusta: %93 (1997 tahmini)

Eğitim alanında Avrupa standardını yakalamak üzere büyük reform yapılmaktadır

Ekonomiye Genel Bakış:

Ekonomisi Avrupa standartlarının altında olan Arnavutluk, serbest piyasa ekonomisine geçiş dönemi yaşamaktadır

İş Gücü: 1692 milyon (352,000 göçmen işçi dahil) (1994 tahmini)

Sektörlere Göre İşgücü Dağılımı: tarım %50, endüstri ve hizmet %50

İşsizlik oranı: Resmi olarak %16 (2000 tahmini); gerçek verilere göre %25 civarında olabilir

Bütçe: gelirler: 393 milyon $; giderler: 676 milyon $ (1997 verileri)

Endüstri: gıda, tekstil ve giyim; kereste, yağ, çimento, kimyasallar, madencilik, temel metalürji

Endüstrinin büyüme oranı: %9 (2000 tahmini)

Elektrik Üretimi: 5332 milyar kWh (1999)

Elektrik Tüketimi: 5379 milyar kWh (1999)

Elektrik İhracatı: 100 milyon kWh (1999)

Elektrik İthalatı: 600 milyon kWh (2000)

Tarım ve Hayvancılık Ürünleri: buğday, mısır, patates, sebzeler, meyveler, şeker pancarı, üzüm; et, süt ürünleri

İhracat Tutarı: 310 milyon $ (2000 verileri)

İhracat Ürünleri: tekstil ve ayakkabı, metaller ve madensel cevherler, ham petrol, sebzeler, meyveler, asfalt, tütün

İhracat Ortakları: İtalya %67, Yunanistan %15, Almanya %5, Avusturya %2,

Makedonya %2 (2000 verileri)

İthalat Tutarı: 1 milyar $ (2000 verileri)

İthalat Ürünleri: makine ve teçhizatlar, gıda, tekstil, kimyasallar

İthalat Ortakları: İtalya %37, Yunanistan %28, Türkiye %6, Almanya %6, Bulgaristan %3 (2000)

Dış Borç Tutarı: 1 milyar $ (2000)

Para Birimi: Lek (ALL)

Para Birimi Kodu: ALL

Mali Yılı: Takvim yılı