Kaşağı Hikayesi Ömer SEYFETTİN

(1884-1920)
Hikâye yazarı Gönen’de doğdu Harp Okulu’nu bitirdi Anadolu ve Rumeli’de subay olarak çalıştı (1903-1910) Askerlikten ayrılıp İstanbul’a yerleşti Balkan Savaşı çıkınca tekrar orduya döndü Yanya kuşatmasında esir düştü 1913′te askerlikten yeniden ayrıldı Kabataş Lisesi’nde ölünceye kadar dersler verdi İstanbul’da öldü Zincirlikuyu Mezarlığı’na gömüldü
Servet-i Fünun edebiyatının anlaşılması güç olan diline karşı sâde Türkçe’yi, halk dilini savundu Ziya Gökalp ve Ali Canib (Yöntem) İle birlikte Millî Edebiyat’ı kurdu Yeni Mecmua, Şâir ve Büyük Mecmua’da, konularını günlük hayattan, çocukluk ve askerKk hâtıralarından, efsanelerden, halk fıkralarından ve tarihten alan hikâyelerle savunduğu edebiyatın örneklerini verdi Bâzı hikâyelerinde sosyal hayatın ve siyasî düşüncelerin tenkidi vardır
Sağlığında Ashab-ı Kehfimiz (1918K Harem (1918) ve Ef-ruz Bey (1919) kitaplarını çıkarmıştır Ölümünden sonra Bilgi Yayınevi on cilt halinde hikâyelerinin tamamını yayımladı (1970-1971): 1 Efruz bey, 2 Eski Kahramanlar, 3 Bomba, 4 Harem, 5 Yüksek Ökçeler, 6 Kurumuş Ağaçlar, 7 Yalnız Efe, 8 Falaka, 9 Yüzakı, 10 Aşk Dalgası, 11 Beyaz Lâle Ta-hirAlangu’nun Ömer Seyfettin kitabı (1968) yazarı en iyi tanıtan kitaptır F A Tansel de Ömer Seyfeddin’İn 5Iİr|erl”ni yayımladı (1972) Millî Kütüphane, Ömer Seyfeddin Bibliyografyası bastırdı (1970)
KAŞAĞI - ÖMER SEYFETTİN
Kardeşimle ahırın avlusunda oynarken aşağıda, gümüş söğütler altında görünmeyen derenin hüzünlü şırıltısını işitirdik Evimiz iç çitin büyük kestane ağaçları arkasında kaybolmuş gibiydi Annem, İstanbul’a gittiği için benden bir yaş küçük olan kardeşim Hasan’la artık Dadaruh’un yanından hiç ayrılmıyorduk Bu, babamın seyisi, yaşlı bir adamdı Sabahleyin erkenden ahıra koşuyorduk En sevdiğimiz şey atlardı Dadaruh’la birlikte onları suya götürmek, çıplak sırtlarına binmek, ne doyulmaz bir zevkti Hasan korkar, yalnız binemezdi Dadaruh onu kendi önüne alırdı Torbalara arpa koymak, yemliklere ot doldurmak, gübreleri kaldırmak eğlenceli bir oyundan daha çok hoşumuza gidiyordu Hele tımar Bu en zevkli şeydi Dadaruh eline kaşağıyı alıp işe başladı mı, tıkı… tık… tıkı… tık… tıpkı bir saat gibi… yerimde duramaz,
- Ben de yapacağım! diye tuttururdum
O vakit Dadaruh, beni Tosun’un sırtına koyar, elime kaşağıyı verir,
- Hadi yap! derdi
Bu demir gereci hayvanın üstüne sürter, ama o uyumlu tıkırtıyı çıkaramazdım
- Kuyruğunu sallıyor mu?
- Sallıyor
- Hani bakayım?
Eğilirdim, uzanırdım Ama atın sağrısından kuyruğu görünmezdi
Her sabah ahıra gelir gelmez,
- Dadaruh, tımarı ben yapacağım, derdim
- Yapamazsın
- Niçin?
- Daha küçüksün de ondan…
- Yapacağım
- Büyü de öyle
- Ne zaman?
- Boyun at kadar olduğunda…
At, ahır işlerinde yalnız tımarı beceremiyordum Boyum atın karnına bile varmıyordu Oysa en keyifli, en eğlenceli şey buydu Sanki kaşağının düzenli tıkırtısı Tosun’un hoşuna gidiyor, kulaklarını kısıyor, kuyruğunu kocaman bir püskül gibi sallıyordu Tam tımar biteceğine yakın huysuzlanır, o zaman Dadaruh, “Höyt” diye sağrısına bir tokat indirir, sonra öteki atları tımara başlardı Ben bir gün yalnız başıma kaldım Hasan’la Dadaruh dere kenarına inmişlerdi İçimde bir tımar etmek hırsı uyandı Kaşağıyı aradım, bulamadım Ahırın köşesinde Dadaruh’un penceresiz küçük bir odası vardı Buraya girdim Rafları aradım Eyerlerin arasına falan baktım Yok, yok! Yatağın altında, yeşil tahtadan bir sandık duruyordu Onu açtım Az daha sevincimden haykıracaktım Annemin bir hafta önce İstanbul’dan gönderdiği armağanlar içinden çıkan fakfon kaşağı, pırıl pırıl parlıyordu Hemen kaptım Tosun’un yanına koştum Karnına sürtmek istedim Rahat durmuyordu
- Sanırım acıtıyor? dedim
Gümüş gibi parlayan bu güzel kaşağının dişlerine baktım Çok keskin, çok sivriydi Biraz köreltmek için duvarın taşlarına sürtmeye başladım Dişleri bozulunca yeniden denedim Gene atların hiçbiri durmuyordu Kızdım Öfkemi sanki kaşağıdan çıkarmak istedim On adım ilerdeki çeşmeye koştum Kaşağıyı yalağın taşına koydum Yerden kaldırabildiğim en ağır bir taş bularak üstüne hızlı hızlı indirmeye başladım İstanbul’dan gelen, üstelik Dadaruh’un kullanmaya kıyamadığı bu güzel kaşağıyı ezdim, parçaladım Sonra yalağın içine attım
Babam, her sabah dışarıya giderken bir kere ahıra uğrar, öteye beriye bakardı Ben o gün gene ahırda yalnızdım Hasan evde hizmetçimiz Pervin’le kalmıştı Babam çeşmeye bakarken, yalağın içinde kırılmış kaşağıyı gördü; Dadaruh’a haykırdı:
- Gel buraya!
Soluğum kesilecekti, bilmem neden, çok korkmuştum Dadaruh şaşırdı, kırılmış kaşağı ortaya çıkınca, babam bunu kimin yaptığını sordu Dadaruh,
- Bilmiyorum, dedi
Babamın gözleri bana döndü, daha bir şey sormadan,
- Hasan dedim
- Hasan mı?
- Evet, dün Dadaruh uyurken odaya girdi Sandıktan aldı Sonra yalağın taşında ezdi
- Niye Dadaruh’a haber vermedin?
- Uyuyordu
- Çağır şunu bakayım
Çitin kapısından geçtim Gölgeli yoldan eve doğru koştum Hasan’ı çağırdım Zavallının bir şeyden haberi yoktu Koşarak arkamdan geldi Babam pek sertti Bir bakışından ödümüz kopardı Hasan’a dedi ki:
- Eğer yalan söylersen seni döverim!
- Söylemem
- Pekâlâ, bu kaşağıyı niye kırdın?
Hasan, Dadaruh’un elinde duran alete şaşkın şaşkın baktı! Sonra sarı saçlı başını sarsarak,
- Ben kırmadım, dedi
- Yalan söyleme, diyorum
- Ben kırmadım
- Doğru söyle, darılmayacağım Yalan çok kötüdür, dedi Hasan inkârda direndi Babam öfkelendi Üzerine yürüdü “Utanmaz yalancı” diye yüzüne bir tokat indirdi
- Götür bunu eve; sakın bunu bir daha buraya sokma Hep Pervin’le otursun! diye haykırdı
Dadaruh, ağlayan kardeşimi kucağına aldı Çitin kapısına doğru yürüdü Artık ahırda hep yalnız oynuyordum Hasan evde hapsedilmişti Annem geldikten sonra da bağışlanmadı Fırsat düştükçe, “O yalancı” derdi babam Hasan yediği, tokat aklına geldikçe ağlamaya başlar, güç susardı Zavallı anneciğim benim iftira atabileceğime hiç ihtimal vermiyordu “Aptal Dadaruh, atlara ezdirmiş olmasın?” derdi
Ertesi yıl annem, yazın gene İstanbul’a gitti Biz yalnız kaldık Hasan’a ahır hâlâ yasaktı Geceleri yatakta atların ne yaptıklarını tayların büyüyüp büyümediğini bana sorardı Bir gün birdenbire hastalandı Kasabaya at gönderildi Doktor geldi “Kuşpalazı” dedi Çiftlikteki köylü kadınlar eve üşüştüler Birtakım tekir kuşlar getiriyorlar, kesip kardeşimin boynuna sarıyorlardı Babam yatağın başucundan hiç ayrılmıyordu
Dadaruh çok durgundu Pervin hüngür hüngür ağlıyordu
- Niye ağlıyorsun? diye sordum
- Kardeşin hasta
- İyi olacak
- İyi olmayacak
- Ya ne olacak?
- Kardeşin ölecek! dedi
- Ölecek mi?
Ben de ağlamaya başladım O hastalandığından beri Pervin’in yanında yatıyordum O gece hiç uyuyamadım Dalar dalmaz, Hasan’ın hayali gözümün önüne geliyor “İftiracı! İftiracı!” diye karşımda ağlıyordu
Pervin’i uyandırdım
- Ben Hasan’ın yanına gideceğim, dedim
- Niçin?
- Babama bir şey söyleyeceğim
- Ne söyleyeceksin?
- Kaşağıyı ben kırmıştım, onu söyleyeceğim
- Hangi kaşağıyı?
- Geçen yılki Hani babamın Hasan’a darıldığı…
Sözümü tamamlayamadım Derin hıçkırıklar içinde boğuluyordum Ağlaya ağlaya Pervin’e anlattım Şimdi babama söylersem, Hasan da duyacak belki beni bağışlayacaktı
- Yarın söylersin, dedi
- Hayır, şimdi gideceğim
- Şimdi baban uyuyor, yarın sabah söylersin Hasan da uyuyor Onu öpersin, ağlarsın, seni bağışlar
- Pekala!
- Haydi şimdi uyu!
Sabaha kadar gene gözlerimi kapayamadım Hava henüz ağarırken Pervin’i uyandırdım Kalktım Ben içimdeki zehirden vicdan azabını boşaltmak için acele ediyordum Yazık ki, zavallı suçsuz kardeşim, o gece ölmüştü Sofada çiftlik imamıyla Dadaruh’u ağlarken gördük Babamın dışarıya çıkmasını bekliyorlardı