Populasyonlar

Canlıların birbirleri ve çevre ile ilişkilerini konu alan bilime Ekoloji denir Ekoloji canlı gruplarını ve çevrelerini; populasyon, habitat, komünite, ekosistem ve biyosfer düzeyinde ele alır

Biyosfer : Tüm canlıların üzerinde yaşadığı tabakadır Kalınlığı 10-20 km arasında değişir

Habitat : Bir türün doğal olarak yaşayıp üreyebileceği yere denir Habitat, balina için okyanus, penguen için kutuplar, fil için ekvatoral bölgedir

Populasyon : Sınırları belli bir bölgede aynı tür bireylerin oluşturduğu canlı topluluğuna denir Örneğin bir ormandaki kara çam ağaçları, bir bölgedeki alabalıklar, İstanbul'da yaşayan insanlar birer populasyondur Populasyonda sadece bir tür bulunur

231 Populasyon Problemleri

Bir populasyonun büyüklüğünü (birey sayısını) doğumlar ve populasyon içine göçler, ölümler ve populasyon dışına göçler belirler Populasyon büyüklüğündeki değişim şu formülle incelenir ;

Populasyonun büyümesi için doğumlar ve populasyon içine göçlerin ölümler ve populasyon dışına göçlerden fazla olması gerekir (A > B) Populasyonun küçülmesi için, ölümler ve populasyon dışına göçlerin doğumlar ve populasyon içine göçlerden büyük olması gerekir (A<B)

A) Populasyon Yoğunluğu

Belli bir zamanda birim alanı işgal eden fert sayısına populasyonun yoğunluğu denir 1km2 deki insan sayısı, bir dönüm alandaki meşe sayısı populasyon yoğunluğu için birer önektir

B) Populasyonların Taşıma Kapasiteleri

Belli şartlar altında populasyonun ulaştığı en yüksek fert sayısına denir

C) Doğum ve Ölüm Oranı

Birim zamanda populasyona katılan ve ayrılan fert sayısıdır

D = A _ B

Populasyon = Doğumlar ve _ Ölümler ve
Büyüklüğündeki İçe göçler Dışa göçler
değişme

Populasyonun büyümesi için doğumlar ve populasyon içine göçlerin ölümler ve populasyon dışına göçlerden fazla olması gerekir (A>B) Populasyonun küçülmesi için, ölümler ve populasyon dışına göçlerin doğumlar ve populasyon içine göçlerden büyük olması gerekir (A<B)

A) Populasyon Yoğunluğu

Belli bir zamanda birim alanı işgal eden fert sayısına populasyonunun yoğunluğu denir 1 km deki insan sayısı, bir dönüm alandaki meşe sayısı populasyon goğunluğu için birer örnektir

B) Populasyonların Taşıma Kapasiteleri

Belli şartlar altında populasyonun ulaştığı en yüksek fert sayısına denir

C) Doğum ve Ölüm Oranı

Birim zamanda populasyona katılan ve ayrılan fert sayısıdır

Grafik 21 Yukarıda Bir Populasyonun Değişim Grafiği Verilmiştir

- 1 ve 3 numaralı bölgede populasyon büyümektedir
- 5 ve 7 numaralı bölgede populasyon küçülmektedir
- 2, 4 ve 6 numaralı bölgede populasyon dengededir
- 4 zaman aralığı populasyonun taşıma kapasitesini gösterir
- 2 ve 6 numaralı bölgede populasyonda fert sayısı sabittir Fakat şartlar aynı değildir 2 numaralı bölgeden hemen sonra populasyon büyümekte, 6 numaralı bölgeden hemen sonra ise populasyon küçülmektedir (Grafik 21)

D) Populasyonlarda Yaş Faktörü

Yaş faktörü populasyonun büyümesi ya da küçülmesi üzerinde etkilidir Genç fertler (üreme çağındaki) çoğunlukta ise populasyon büyümekte; Yaşlı fertler (üreme çağını geçmiş) çoğunlukta ise populasyon küçülmekte; genç ve yaşlı fert sayısı birbirine eşitse populasyon dengededir Yukarıdaki grafikte ikinci bölgede genç fertler, altıncı bölgede ise yaşlı fertler populasyonda daha fazladır
Türkiye'deki insan populasyonu, genç populasyona, Almanya ve Fransa'daki insan populasyonları da yaşlı populasyonlara örnek olarak verilebilir Bazı populasyonlar ortam şartları uygun olduğu zaman geometrik bir artış gösterir Bu artış nedeni ile ortam şartları bozulur ve birey sayısındaki artış aritmetik hale döner

Grafik 22 Populasyonlardan
Geometrik ve Aritmetik
Artışın Karşılaştırılması

232 Populasyonların Dengelenmesi

Populasyonlardaki birey sayısı devamlı bir artış ya da azalma göstermez

Ortam şartlarının olumsuzlaşması ile artış azalmaya, ortam şartlarının iyileşmesi ile de azalma artışa dönüşebilir Aşağıdaki grafikte ortam şartlarından av-avcı ilişkisi incelenmiştir

Grafik 23 Populasyonlardaki Av-Avcı İlişkisi

Grafikte A ve B noktaları önemlidir A noktasında avcı türün populasyonu maksimum noktaya ulaşmıştır Bununla orantılı olarak av populasyonu minimum seviyeye inmiştir(B noktası) Avcı için ortam şartları bozulmuş (besin miktarı azalmış) populasyon içindeki toplu ölümlerle populasyon küçülmeye başlamıştır Avcı populasyonunun azalması ile de av populasyonu için ortam şartları düzelmiş ve populasyon büyümeye başlamıştır
Böyle bir süreçteki periyotta iki populasyonda doğal olarak dengelenmektedir

İki Paramecium türü aynı özelliğe sahip ayrı besi
yerlerinde yetiştirildiğinde Grafik 24 teki gibi gelişme
gösterirler

İki türden eşit sayıda birey tek bir besiyerine
bırakıldığında Grafik 25 teki gibi gelişme
gösterirler İkinci grafik bize türler arasında Grafik 24 Paramecium Türlerinin bir rekabet olduğunu ve bu rekabet sonucu P Ayrı Ortamda Gösterildiği Gelişim

caudatum populasyonunun ortadan kalktığını, P
aurelia populasyonunun ise geliştiğini gösterir
Populasyonların büyümesi ya da küçülmesi üzerine
etki eden faktörler şunlardır ;

- Besin miktarı
- İçe ve dışa göçler
- Ortamdaki artık maddeler

- Yaşama alanları Grafik 25 Paramecium Türlerinin
- İnsan etkileri Aynı Ortamda Gösterildiği Gelişim