» Felsefe

» Felsefe

Dü?ünbilim veya felsefe, sözcük kökeni olarak Yunanca seviyorum, pe?inden ko?uyorum, aryyorum anlamyna gelen "phileo" ve bilgi, bilgelik anlamyna gelen "sophia" sözcüklerinden türeyen terimin i?aret etti?i entelektüel faaliyet ve disiplin Buna göre, felsefe Yunanlylar için, ‘bilgelik sevgisi’ ya da ‘hikmet arayy?y’ anlamyna gelmi?tir Ba?langyçtaki bu özgün anlama göre, her türden bilimsel ara?tyrmacyya filozof ady verilmi?tir
Felsefe, varlyk, bilgi, gerçek, adalet, güzellik, do?ruluk, akyl ve dil gibi konularla ilgili genel ve temel sorunlarla ilgili yapylan çaly?malardyr
Felsefenin konulary
Filozoflar genellikle varolu? veya varlyk, ahlak veya iyilik, bilgi, gerçek ve güzellik konularyyla ilgilenmi?lerdir Tarihsel olarak birçok filozof dini inançlara veya bilime de e?ilmi?tir Filozoflar genellikle bilimin dy?ynda kalan bu kavramlarla ilgili kritik sorular sorarlar Felsefe nedir sorusunun cevabynyn aranmasy da bir felsefi u?ra?tyr Filozoflar genellikle ?u sorularyn cevaplaryny ararlar:
Gerçek nedir? Bir ifadeyi nasyl veya niye do?ru veya yanly? olarak tanymlaryz? Nasyl karar veririz?
Bilgi mümkün müdür Bildi?imizi nasyl biliriz? Do?ru bilginin kökeni ve synyrlary ?
Ahlaken do?ru veya yanly? hareketler (veya de?erler, veya kurumlar) arasynda bir fark var mydyr? Hangi hareketler do?rudur, hangileri yanly?tyr? De?erler mutlak my, izafi midir? Yani nasyl ya?amak gerekir? Ahlakyn kayna?y nedir ?
Gerçeklik nedir ve neler gerçek olarak nitelendirilebilir? Gerçek olan ?eylerin do?asy nedir? Bazy ?eyler algymyzdan ba?ymsyz olarak var olabilir mi? Zaman ve mekanyn do?asy nedir? Dü?ünme ve dü?üncenin do?asy nedir? Birey olmak ne demektir?
Güzel nedir? Güzel ?eylerin farky nedir? Sanat nedir?
Din kavramynyn kökeni nedir ? Tanry insanlaryn korkularyndan kaynaklanan bir varsayym mydyr ? Tanry var mydyr ?
Varlyk, zaman ve mekan arasynda ne tür bir ba? vardyr? Esasen bu kavramlar arasynda herhangi bir ba? var mydyr?
Antik Yunan felsefesinde, yukarydaki sorulardan ilk be?i syrasyyla, analitik veya mantyksal, epistemoloji, etik, metafizik ve estetik olarak adlandyrylyrdy Bunlaryn dy?ynda da konular vardy ve bu tanymlamalary ilk kez kullanan Aristo ayny zamanda politika, modern fizik, jeoloji, biyoloji, meteoroloji ve astronomi'yi de felsefenin konulary arasyna almy?tyr Yunanlylar Sokrates'in etkisiyle bir Analiz gelene?i geli?tirmi?ler ve konuyu daha iyi anlamak için parçalaryna ayyrmy?lardyr
Di?er gelenekler bu tip tanymlar kullanmamy? veya ayny temalary ön plana çykartmamy?tyr Hint felsefesi Baty felsefesi ile benzerlikler ta?ysa da, binlerce yyldyr felsefe ile ilgilenmi? olsalarda Japonca, Korece ve Çince'de felsefe kelimesi 19yy'a kadar yoktu Özellikle Çinli filozoflaryn Yunanlylara göre farkly bir synyflandyrmasy vardy Tanymlamalary da genel özelliklere de?il ço?unlukla metaforikti ve ayny anda birkaç konuya ilintiliydi [1] Ancak baty felsefesinde de konular arasynda kesin synyrlar yoktur ve 19yy'a kadar baty filozoflarynyn çaly?amalarynda konusal bir ayrym yapylmamy?tyr Gerçek felsefe Rönesans sonrasy Alman Ydealizmi sonrasynda doruk noktasyna ula?my?tyr
AMAÇ VE YÖNTEM
Felsefi dü?ünce insanyn evreni içinde kendi varly?yny merak etmesiyle ve bu konuda sorular sormasyyla ba?lar Felsefe için merak etmek ve soru sormak yeterli de?ildir Sorulara sistemli bir açyklama getirmek de önemlidir Ayny zamanda getirilecek olan açyklamanyn sistemli veya sistemsiz olmasy gerekti?i de felsefenin bir sorusudur Felsefi dü?ünü? syradan dü?ünü?ten tamamen farklydyr onun ayyrt edici özelli?i kavramsal ve soyut olma çabasydyr Felsefi dü?üncenin yöntemleri insana hemen her konuda akyl yürütebilmesi için gerekli temelleri sa?lar Felsefe ele?tirel bir dü?ünü? biçimidir Felsefi dü?ünce önceden kazanylmy? bilgiler üzerine bir dü?üncedir
Felsefe di?er disiplenlerden sorgulama yöntemiyle ayrylyr Filozoflar, ilginç, harika veya ?a?yrtycy bulduklary bir konudaki ?üpheleriyle ilgili anla?ylyr örnekler verebilmek için, genellikle sorularyny problemler veya bilmeceler olarak çerçevelendirirler Bu sorular genellikle bir inanca ait varsayymlarla veya insanlaryn karar vermek için kullandyklary yöntemlerle ilgilidir
Filozoflar problemleri mantyksal bir ?ekilde ortaya koyarlar Tarihsel olarak geleneksel manty?yn kyyaslaryny, Frege ve Russell'dan itibaren de sembolik mantyk kullanyr ve daha sonra kritik okuma ve fikir yürütmelerle bir sonuca do?ru ilerlerler Sokrat gibi, tarty?mayla, veya di?erlerinin ileri sürdükleri fikirlere cevap vererek, veya dikkatli ki?isel dü?ünmeyle cevap ararlar Filozoflar bu yöntemlerin birbirine göre üstünlükleirini tarty?a gelmi?ler, örne?in felsefi "çözümlerin" nesnel, kesin yani gerçeklik hakkynda bilgi veren mi; yoksa konu?tu?umuz dilin manty?yna açyklyk kazandyran veya hatta ki?isel terapi mi oldu?unu sorgulamy?lardyr
Dil filozofun en önemli aracydyr Analitik felsefede felsefi yöntemle ilgili tarty?malar felsefe ve dille ilgiliydi Kyta Avrupa'sy felsefesinde de benzer kaygylar vardyr -felsefe, yani felsefenin felsefesi, felsefi problemlerin, felsefi çözümlerin ve problemden çözüme gidi?teki yöntemlerin do?asyny ara?tyryr Bu tarty?malar ayny zamanda dil ve yorum üzerine yapylan tarty?malarla da ilgilidirYani felsefe dü?ünce ve mantyk bilimi olup her ?ey hakkynda birçok ?ey bilme sanatydyr

FELSEFE GELENEKLERY;
Bir çok toplum felsefî sorunlary ara?tyrmy? ve bir felsefe gelene?i yaratmy?tyr Avrupa-Amerikan akademik çevrelerinde "felsefe" terimi genellikle sadece Baty Avrupa medeniyetinin olu?turdu?u felsefe gelene?i olan Baty Felsefesi yerine kullanylyr Bunun co?rafi olarak kar?ysynda yer alan Do?u Felsefesi çok farkly bir yapyya sahiptir
Do?u ve Orta Do?u felsefe gelenekleri Baty filozoflaryny etkilemi?lerdir Rus, Yahudi, Yslam ve yakyn zamanda Latin Amerika felsefe gelenekleri Baty felsefesine katky sa?lamy? ve ondan ayry olarak varlyklaryny sürdürmü?lerdir
Baty akademik filozoflaryny iki gelene?e ayyrmak mümkündür "Baty felsefesi" tanymy geçen yüzyyl içinde syklykla bu iki gelenekten birinden di?erine do?ru a?yrlyk kazanmy?tyr Ynsanly?yn gelece?i için karamsar sonuçlara ula?ma e?ilimindedir
Felsefenin Disiplinleri(konu veya kategori felsefede disiplin ismini alyr)

Deontoloji
Devlet Felsefesi
Epistemoloji
Estetik
Etik
HermeneuetiK
Hukuk Felsefesi
Metafizik
Ontoloji
Siyaset Felsefesi
Teoloji
Insan

Felsefe Akymlary

Bilinemezcilik
Diyalektik (Eyti?imselcilik)
Faydacylyk (Yararcylyk)
Ydealizm
Materyalizm(Maddecilik)
Modernizm
Olu?turmacylyk
Postmodernizm
Pozitivizm (Olguculuk)
Fenomenoloji
Varolu?çuluk
Yapysalcylyk