1974

1974 yılı kronolojisi
10 Ocak: Kabineyi kurmakla görevlendirilen Naim Talu, Hükümeti kuramıyacağını belirterek görevi Cumhurbaşkanı'na iade etti
13 Ocak: CHP ile MSP, hükümet konusunda ortaklık için anlaştı
14 Ocak: Korutürk, Hükümeti kurmakla tekrar Ecevit'i görevlendirdi
26 Ocak: CHP-MSP Koalisyon Hükümeti güvenoyu aldı (Hükümet bunalımı 3 ay 12 gün sürdü)
-THY'nin Van isimli yolcu uçağı İzmir yakınlarında düştü, 62 kişi öldü
28 Ocak: Devrimci Subaylar Örgütü davasında 33 subay 6-12 yıl arasında değişen hapis cezasına çarptırıldılar
14 Şubat: Yazar ve gazeteci İsmail Cem İpekçi, TRT Genel Müdürlüğü'ne atandı
3 Mart: Dünya sivil havacılık tarihinin en büyük kazası Paris'in Orly Havaalanı yakınlarında meydana geldi İstanbul-Paris-Londra seferini yapan THY'nin DC-10 tipi Ankara isimli yolcu uçağı, havalandıktan az sonra düştü 335 yolcu ve 12 kişilik mürettebattan kurtulan olmadı
11 Mart: Alkollü içki olduğu gerekçesiyle biranın ruhsatsız yerlerde satılması, İçişleri Bakanı Oğuzhan Asiltürk'ün valiliklere gönderdiği bir genelge ile yasaklandı
17 Mart: MSP İstanbul İl Kongresi'nde konuşan Erbakan, İstanbul Karaköy Meydanı'na dikilen 'Güzel İstanbul' adlı çıplak kadın heykelinin kaldırılacağını söyledi (O zamanda heykellerle uğraşıyorlarmış)
18 Mart: Karaköy Meydanı'nda bulunan 'Güzel İstanbul' heykeli, valiliğin verdiği emir üzerine gece yerinden söküldü
28 Mart: Ünlü yönetmen Elia Kazan, herkesten habersiz olarak İstanbul'a geldi
8 Nisan: BM Genel Sekreter Yardımcısı Roberto Guyer, Kıbrıs sorununu görüşmek üzere Türkiye'ye geldi
12 Nisan: Yunanistan, Türkiye ile olan ilişkilerinde gerginleşme olmadığına dair bir açıklama yaptı
28 Nisan: 3 Cumhurbaşkanı Celal Bayar, 'görüş, düşünce ve inançlarına ters düştüğünü' öne sürerek Tabi Senatörlüğü kabul etmedi
2 Mayıs: İstanbul Boğaziçi Köprüsü'nden yayaların geçişine izin verildi Geçiş ücreti 1 lira
14 Mayıs: Genel Af teklifi, TBMM'de kanunlaştı
25 Mayıs: Tiyatro sanatçısı ve yönetmen Ulvi Uraz öldü
11 Haziran: Libya Hükümeti, Ankara'da yapılan Kocatepe Camii için 4800000 TL bağışta bulundu
22 Haziran: Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP) kuruldu
-Yazar Çetin Altan'ın 'Bir Avuç Gökyüzü' adlı romanı, Ankara Savcılığı'nca müstehcen bulunarak toplatıldı
30 Haziran: Memurlara iki günlük hafta tatili uygulaması başladı
1 Temmuz: Bakanlar Kurulu, 1971'de yasaklanan haşhaş ekimine izin verdi
5 Temmuz: Haşhaş ekimine izin verilmesi, Amerika'da çok sert tepkilere yol açtı Amerikan Hükümeti, Büyükelçi Macomber'i istişare için Washington'a çağırdı
15 Temmuz: Kıbrıs'ta, Yunanistan'a bağlı subayların yönetimindeki Ulusal Muhafız Gücü Kuvvetleri, bir hükümet darbesi yaparak yönetime el koydu Lefkoşe Rum Radyosu'ndan yaptıkları yayında, Cumhurbaşkanı Makarios'un öldürüldüğünü iddia eden darbeciler, bir 'Ulusal Kurtuluş Hükümeti' kurulduğunu belirterek, eski ENOSİS'cilerden Nikos Sampson'un Cumhurbaşkanı sıfatıyla and içtiğini ve Kıbrıs'ta bir 'Yunan Cumhuriyeti' ilan edildiğini açıkladılar
16 Temmuz: ABD ve İngiltere, Türkiye'den Kıbrıs'a karışmamasını istediler Moskova, darbeyi faşist diye niteledi Amerikan 6 Filo'suna Kıbrıs'a hareket emri verildi
-Başbakan Ecevit'in çağrısı üzerine siyasi parti liderleri bir toplantı yaptı Demirel: "Oldu bittiye kalkanlar hüsrana uğrar" dedi Kıbrıs Türk Bayrak Radyosu, Kıbrıs'taki Yunan Alayı'nın darbeye katıldığını bildirdi
-Kıbrıs'ta garantör devletlerden olan İngiltere'nin Dışişleri Bakanı Callaghan: "Ankara ve Atina soğukkanlı olmalıdır" dedi
-Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios'un ölmediği anlaşıldı Makarios'un 10 gün önce, Yunanistan'daki cuntacı subaylara yazdığı mektup açıklandı Bu mektupta Makarios, 10000 kişilik Rum muhafız Gücü'nün başındaki 650 subayın Yunanistan'a geri çağrılmasını istiyordu
-Başbakan Ecevit: "Türk yönetimi Kıbrıs'ta yegane meşru yönetim sayılmalıdır" dedi
17 Temmuz: Başbakan Ecevit İngiltere Başbakanı Halord Wilson'la Londra'da görüştü Gazetecilere, "Yunan Hükümetini, olayların tahrikçisi ve sorumlusu sayıyoruz Yapacağımız görüşmelerin Kıbrıs'ta barış ve istikrarın sağlanmasına katkıda bulunacağını umarım" dedi
-Türk Donanması Ege ve Akdeniz'e açıldı Donanma sürekli devriye geziyor Bazı zırhlı birlikler Mersin Limanı'na geldi ATAŞ Rafinerisi ansızın revizyona girerek petrol üretimini düşürdü
-90 ülkenin üye olduğu Ulusal Hür Sendikalar Konfederasyonu darbeyi şiddetle kınadı
-Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi Kıbrıs ile ilgili olarak toplandı Güvenlik Konseyi'nin Türk temsilcisi Osman Olcay: "BM Kıbrıs'ta tek meşru merci olarak Türk yönetimini kabul etmelidir" dedi Sekiz ülke Türkiye'nin yanında yer alarak, Atina'nın Kıbrıs'tan elini çekmesini istedi
-Yunanistan'da darbeye muhalif olan 22 general emekliye sevk edildi
-İngiltere, Kıbrıs'a müdahaleye taraftar olmadığını belirterek, 'Garantör' devlet olarak Türkiye'yi yalnız bıraktı
-Ecevit, Ankara'daki Amerikan Büyükelçisi ile görüştü ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Kıbrıs konusunda kararsız olduğu açıklandı
-Yunanistan'ın Ankara Büyükelçisi, Dışişleri Bakan Vekili Hasan Işık'a Yunanistan'ın Kıbrıs'taki olaylarla ilgisi olmadığını bildirdi
18 Temmuz: TBMM gizli bir toplantı yaptı
-Kıbrıs'ta darbecilerin Cumhurbaşkanı olarak seçtiklerini belirttikleri eski ENOSİS'ci Nikos Sampson: "Türkiye'nin müdahalesine hiçbir sebep yoktur" dedi
-Ecevit, ABD dışişleri Bakan Yardımcısı Sisco ile görüştü Ecevit'in önerilerini alan Sisco Atina'ya gitti Ecevit: "Zaman çok önemli hale gelmiştir Saatler geçtikçe Kıbrıs'ta Yunan varlığı artmaktadır" dedi
-Yunanistan'dan 5 uçak dolusu asker ve silah Lefkoşe'ye geldi Darbeciler Lefkoşe'de Türkleri ve Rumları ayıran 'Yeşil Hat'ta mevzilenmeye başladı Yunanistan ordusu alarm durumuna geçti
-New York'a gelen Makarios: "BM Ada'ya silahla müdahalede bulunmalıdır" dedi Sovyetler Birliği, BM'nin müdahalesini istedi
-Demirel: "Bu davada milletçe bölünmez bir bütünüz" dedi
19 Temmuz: Bakanlar Kurulu toplandı
-Ankara'da ki yabancı ülke temsilcilerinin Türk Hükümeti ile temasları yoğunlaşarak devam etti
-NATO'daki Yunan delegesi, Kıbrıs'taki 6590 Yunan subayının geri çağrılacağını açıkladı, daha sonra bu sözünden caydı ve değiştirme yapılabileceğini bildirdi NATO'daki Türk delegesi Yunanistan'ın bu teklifini reddetti
-Ecevit, BM Genel Sekreteri Waldheim'a gönderdiği mesajda: "Ada'da tek meşru yönetim Türk idaresidir" dedi ve BM'de darbecilerin temsil edilmesini reddetti
-ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Joseph Sisco, Atina'dan Ankara'ya geldi ve yeniden Ecevit ile görüştü Sisco'nun getirdiği Yunan teklifleri reddedildi
-Kıbrıs Türk toplumu lideri ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Rauf Denktaş: "Bütün ümidim Türkiye'nin buraya gelmesidir Türkiye muhakkak müdahale hakkını kullanmalıdır" dedi
-Yunan askeri değiştirme birliği Kıbrıs'a çıktı
-Ecevit, ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Sisco ile İngiliz Başbakanı Wilson'un Kıbrıs'a müdahale yapılmaması için ısrarlı teminat isteklerini kabul etmedi
-ABD, olası müdahaleyi önlemek için girişimlerini yoğunlaştırdı Ecevit, ABD Dışişleri Bakanı Kissenger'in gönderdiği mektuba verdiği cevapta: "Tarih tekerrür eder, hatalar tekerrür etmez Türkiye 10 yıl önce işlediği hatayı bu defa işlemeyecek ve çıkarmayı yapacaktır" dedi
20 Temmuz: 'AYŞE TATİLE ÇIKTI': Türkiye, Kıbrıs için 5 gündür sürdürdüğü yoğun diplomatik temaslardan bir sonuç alamayınca, bu parola ile 'Kıbrıs Barış Harekatı'na başladı Günün erken saatlerinde, Türk Ordusunun Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Kıbrıs'a havadan indirdirme ve denizden çıkarma yapmaya başladı
Bu karar, İngiltere ve Yunanistan Büyükelçilerine bildirildiği gibi Ankara'da bulunan ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Sisco'ya da iletildi Ecevit, Ankara'da gazetecilere verdiği demeçte: "Biz aslında savaş değil, barış için ve yalnız Türklere değil, Rumlara da barış götürmek için adaya gidiyoruz Bu karara, bütün diplomatik, politik yolları denedikten sonra, mecbur kalarak vardık" dedi
21 Temmuz: Kıbrıs'ta havada ve karada savaş başladı Türk uçakları, Kıbrıs'a çıkarma yapmak isteyen ve savaş gemileriyle korunan büyük bir Yunan konvoyuna ateş açtı Türk ve Yunan donanmaları Kıbrıs sularında fiilen çarpıştı Adadaki Türk Alayına saldıran Yunan Alayı püskürtüldü Kıbrıs'ın kuzey sahillerine ve özellikle Girne Limanı'na yapılan Türk çıkartması sürdü
-Türk paraşütçüleri Kıbrıs'ın başkenti Lefkoşe'nin Türk kesimine indi Rumlar, bazı köylerdeki sivil Türkleri öldürmeye başladı
-ABD Dışişleri Bakanı Kissenger, ateşkes konusunda Ecevit ile iki defa telefonla görüştü BM Güvenlik Konseyi ateşkes çağrısında bulundu
-Türk Ordusunun indirme ve çıkarmada gösterdiği başarı Türkiye'de bayram sevinci yarattı Bütün şehirlerde Hükümete ve Orduya destek mitingleri yapıldı Pakistan, Afganistan ve İran yardım sözü verdi Acil olarak toplanan TBMM, Hükümete genel savaş açma yetkisi verdi 14 ilde sıkıyönetim ilan edildi ve geceleri karartma yapılmaya başlandı
-Başbakan Bülent Ecevit, düzenlediği basın toplantısında 200'e yakın yerli ve yabancı gazeteciye demeç verdi İngiliz BBC Radyosu: "Ecevit davasını açık ve berrak olarak kuvvetle savundu, Gizikis ise pek yavandı" şeklinde yorum yaptı
-Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Ecevit Hükümeti'nin tutumunu kutladı
-Yeşilköy ile birlikte bütün havaalanları kapatıldı Türkiye üzerinden uçakların geçmesi yasaklandı Bütün sivil uçaklar ve gemiler Türk Ordusu emrine verildi
-Yunanistan seferberlik ilan etti
-ABD Başkanı Nixon, Atina'ya gönderdiği mesajda, çatışmanın karşısında olduğunu bildirdi BM Genel Sekreteri Waldheim, ikinci kez ateşkes çağrısında bulundu
22 Temmuz: Kıbrıs Barış Harekatı, Birleşmiş Milletlerin ateşkes çağrısına uyularak sona erdi
23 Temmuz: Kıbrıs'ta, Rum darbecilerin Cumhurbaşkanı ilan ettikleri Nikos Sampson istifa etti Türk ordusunca esir alınan 700'den fazla Yunan askeri Mersin'e getirildi Cumhurbaşkanlığı'na Klerides seçildi
24 Temmuz: Yunanistan'da Karamanlis Hükümeti kuruldu Siyasal af ilan edildi Washington Post gazetesi, 'CIA, Makarios'u devirdi, Kissenger de Sampson'u destekledi' diye yazdı
25 Temmuz: Başbakan Ecevit: "Türk-Yunan işbirliği, şimdi Kurtuluş Savaşı sonrasındaki kadar zorunludur" dedi Kıbrıs için ateşkes görüşmeleri Cenevre'de başladı
27 Temmuz:Kıbrıs'taki 'Yabancı' kuvvetlerin geri çekilmesine ilişkin hükmün Türkiye tarafından kesinlikle reddedilmesi üzerine görüşmeler kesildi
28 Temmuz: Cenevre'deki görüşmeler yeniden başladı
30 Temmuz: Cenevre Antlaşması imzalandı Antlaşmada müdahale hakkı tekrar belirtildi
1 Ağustos: ABD Temsilciler Meclisi'nde, Türkiye'ye yapılan ABD yardımının kesilmesi yönünde karar alındı
3 Ağustos: Yunanistan, Cenevre'de ikinci barış konferansına katılmak için, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ateşkes antlaşmasından önceki sınırlara çekilmesini istedi Türkiye kabul etmedi
5 Ağustos: Girne Limanı'nın batısındaki Rumlar, denizden ve havadan takviye alarak Türk Askerine gece yarısı saldırdı Çarpışmalar sabaha kadar sürdü
9 Ağustos: 2 Cenevre Konferansı'ndaki Türk tezinin, coğrafi temele dayalı federasyon olduğu açıklandı Buna göre 'Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kuzeyi, Kıbrıslı Türklerin otonom (muhtar) bölgesi olacak ve Rum yönetimi ile arasındaki sınır, Erenköy, Lefke, Lefkoşe ve Magosa'nın güneyinden geçecek
11 Ağustos: Yunanistan ve İngiltere Cenevre'deki toplantıda Türk tezini görüşmeyi kabul etti Atina'da toplanan 'Savaş Konseyi' Cenevre ve Kıbrıs konularını görüştü
-Başbakan Bülent Ecevit, Ankara'da Genelkurmay Başkanı Org Semih Sancar ve yüksek rütbeli subaylarla toplantı yaptı, ABD Dışişleri Bakanı Kissenger ile telefonla görüşerek son durumla ilgili olarak İngiltere'nin bazı davranışlarını kınadı İngiltere, Kıbrıs'taki üslerinde bulunan uçaklarını çekmekten vazgeçti Adaya maaş ile çalıştırdığı Nepalli 'Gurka' askerlerini yolladı Akrokiri Üssü'nden ayrılan İngiliz komando birliği de Ada'ya döndü
13 Ağustos: Yunanlılar Meriç nehri kıyılarına siper kazıp mayın döşemeye başladılar
14 Ağustos: Türkiye'nin istekleri Yunanistan ve İngiltere tarafından kabul edilmeyince, 2 Kıbrıs Barış Harekatı başladı
-Coğrafi temele dayalı iki otonom (muhtar) yönetimden oluşan federatif devlet şeklindeki tezimizi kabul ettiğini açıklayan Amerika, Türkiye'nin BM'in aldığı ateşkes kararına uymasını istedi
15 Ağustos: Türk Silahlı Kuvvetleri Magosa'yı aldı Lefke ve Lefkoşe Ordumuz tarafından kuşatıldı Karpas yarımadasına çıkarma yapan birliklerimiz, Rumların elinde bulunan 'Boğaz' adlı deniz üssünü alıp bölgenin Ada ile ilişkisini kesti Türk savaş uçakları, Lefke'ye yardıma gelen Rum kuvvetlerini Baf yolunda bombaladı Lefkoşe-Magosa arasındaki Timbu Havaalanı da Türk Ordusunca ele geçirildi
-Yunanistan Başbakanı Karamanlis, radyo ve televizyonda yaptığı konuşmada: "Yunanistan Kıbrıs'ta Türkiye ile çarpışamaz Kıbrıs Yunanistan'a çok uzak olduğu için Kıbrıslı Rumlara yardım etmemiz imkansızdır 15 Temmuz'da, diktatörlük rejimi, Kıbrıs'ta çılgınca bir teşebbüs yaptı Bu hatadan faydalanan Türkler, 20 Temmuz'da Ada'ya büyük kuvvetler çıkardılar Yunanistan, NATO'nun askeri kanadından çıkmıştır" dedi
16 Ağustos: 2 Kıbrıs Barış harekatından önce Türkiye'nin 2 Cenevre Konferansı'nda önerdiği Lefke-Magosa hattı fiilen gerçekleşti ve Türk askerinin kontrolü altına alındı BM'in ateşkes çağrısına uyuldu ve savaş durdu Rauf Denktaş: "Bugün federe bir Türk Devleti Kıbrıs'ta fiilen kurulmuştur" dedi
19 Ağustos: 1 ve 2 Kıbrıs Barış Harekatlarında şehit olan Türk askerlerinin sayısının 250 civarında olduğu açıklandı
20 Ağustos: Magosa'ya 15 km mesafedeki Atlılar köyünde yaşayan 60 Türk'ten 57'sinin bir anda öldürüldüğü ve gizlice bir çukura gömüldüğü tespit edildi
-Kıbrıs'ta 3 Türk gazetecinin kaybolduğu ve 16 Ağustos'dan beri haber alınamadığı açıklandı
25 Ağustos: Kıbrıs'ta Rumlar tarafından yaralanan iki gazeteci Türkiye'ye iade edildi Anka muhabiri Adem Yavuz, kurtarılamıyarak vefat etti
3 Eylül: Başbakan Ecevit: "Koalisyon ortağı MSP ile aramızda hükümet etme ve siyaset anlayışı bakımından uzlaştırılması, bağdaştırılması oldukça güç ayrılıklar bulunduğu kanısına her gün biraz daha üzülerek varıyorum" dedi
4 Eylül: MSP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Necmettin Erbakan: "Zorla ortaklık olmaz" dedi
9 Eylül: Keban Barajı, Başbakan Ecevit tarafından törenle hizmete açıldı
10 Eylül: Haliç Köprüsü, Başbakan Ecevit tarafından törenle hizmete açıldı
14 Eylül: Yönetmen, aktör ve sol kesimin önde gelen isimlerinden Yılmaz Güney, Hakim Safa Mutlu'yu öldürdü
-Türk Silahlı Kuvvetleri'ne 10000000 TL bağışlayan işadamı Vehbi Koç'a madalya verildi
18 Eylül: Başbakan Bülent Ecevit istifa etti
20 Eylül: ABD Senatosu, Türkiye'ye yapılan askeri yardımın kesilmesini onayladı Başbakan Ecevit bu karar hakkında: "Amerika içinde düşündürücüdür" dedi
22 Eylül: Bir haftada 200000000 TL değerinde Kıbrıs Barış Harekatı tahvili satıldı
23 Eylül: Cumhurbaşkanı Korutürk, Süleyman Demirel'i Hükümeti kurmakla görevlendirdi
25 Eylül: ABD Temsilciler Meclisi, 90'a karşı 307 oyla Türkiye'ye yapılan askeri yardımı durdurma kararı aldı
1 Ekim: AP Genel İdare Kurulu, Hükümeti kurmakla görevlendirilen Demirel'e tam yetki verdi
2 Ekim: Eski Milli Birlik Komitesi üyesi Cemal Madanoğlu davasında, İstanbul Sıkıyönetim Mahkemesi bütün sanıklar hakkında oybirliği ile beraat kararı verdi
3 Ekim: Kıbrıs Özerk Türk Yönetimi Bölgesi'nde Türk Lirası'nın geçerli olduğuna dair kararname, Türk Yönetimi'nin Resmi Gazetesi'nde yayınlandı
16 Ekim: Sıkıyönetim Mahkemesi Başkanı iken 3 idam kararı veren emekli General Ali Elverdi, AP'ye girdi
18 Ekim: ABD Başkanı Ford, Amerika Temsilciler Meclisi'nin Türkiye'ye askeri yardımın kesilmesi hakkındaki kararını onayladı
19 Ekim: Irak'ta Barzani kuvvetlerinden kaçan yaklaşık 2000 Iraklı sınırı geçerek Türkiye'ye sığındı
20 Ekim: Demirel, Hükümeti kurma görevini Cumhurbaşkanı'na iade etti Korutürk, Hükümeti kurma görevini Ecevit'e verdi
26 Ekim: Kurtuluş Savaşı'nın hayatta kalan son büyük Komutanı Orgeneral Fahrettin Altay öldü
3 Kasım: Dışişleri Bakanı Turan Güneş, New York'ta Yunanistan Dışişleri Bakanı Bitsios ile görüştü ve "İki ülke arasında Kıbrıs konusunda biraz yakınlaşma var" dedi
5 Kasım: Bütün partiler, CHP'nin azınlık hükümeti kurmasına karşı çıktılar
7 Kasım: Ecevit, Hükümeti kurma görevini iade etti
10 Kasım: İstanbul Üniversitesi'nde sağ eğilimli olduklarını açıklayan 14 Profesör yayınladıkları bildiride, 5 sağ partinin birleşip hükümeti kurmasını istedi
12 Kasım: Cumhurbaşkanı Korutürk, Kontenjan Senatörü Sadi Irmak'ı Hükümeti kurmakla görevlendirdi
15 Kasım: AP, Sadi Irmak Hükümetine üye vermeyeceğini açıkladı
17 Kasım: Sadi Irmak, Kabinesini açıkladı Çoğu Meclis dışından kişyilerden oluşan Kabinede birde bayan üye yer aldı Cumhurbaşkanı Korutürk Kabineyi onayladı
23 Kasım: Keban Hidroelektrik Santrali'nin arıza sonucu durmasıyla, Türkiye'de elektrik sıkıntısı baş gösterdi
24 Kasım: İstanbul Metrosu'nun geçeceği yerler tespit edildi (yapılması 25 yıl sürdü)
29 Kasım: Sadi Irmak Kabinesi, TBMM'de güvenoyu alamadı Başbakan Irmak istifasını Cumhurbaşkanı'na verdi
7 Aralık: Yunanistan'dan Kıbrıs'a gelen Başpiskopos Makarios, Başkanlık Sarayı'nda halka hitap etti: "Türkiye'nin yaptığı fiili durumu hiçbir zaman kabul etmeyeceğiz Bana darbe yapanları affettim Mücadeleye devam edeceğim" dedi
14 Aralık: Ünlü Edebiyatçı ve yazar Yakup Kadri Karaosmanoğlu öldü
18 Aralık: Kıbrıs'ta İngiliz üssünde bulunan Türkler, ziyaret için gelen Makarios'u protesto ederek üsse sokmadılar
19 Aralık: AP, MSP, CHP ve MHP Genel Başkanları 'seçim ittifakı' konusunda görüştüler

__________________