Cevap : Fiziki Cografya

**Şengül Şirin** · 04-23-2009

• Nüfusun cinsiyet durumu

1945 yılındaki sayıma kadar, ülkemizde kadın nüfusunun erkek nüfustan daha fazla olduğunu görüyoruz

Bu durumda, Kurtuluş Savaşı ve Birinci Dünya Savaşı tehlikesi etkili olmuştur

Fakat, 1945'ten sonra erkek nüfusu kadın nüfusunu geçmiştir

Şu anda erkek nüfus % 1,2 oranında fazlalık gösterir

Türkiye’de dışarıdan göç alan İstanbul, Ankara, İzmir gibi merkezlerde erkek nüfus fazla iken, dışarıya göç veren Trabzon, Tokat, Yozgat gibi merkezlerde kadın nüfusu daha fazladır

2

Aktif Nüfus

Aktif nüfus, çalışan nüfus veya faal nüfus olarak da adlandırılır

15 - 64 yaş arasındaki nüfusa çalışma çağındaki nüfus denilmektedir

Bu nüfusun hepsi bir işte çalışmaktadır

Çalışabilecek yaştaki nüfus içinde, çalışan nüfus oranı ne kadar çoksa, işsizlik oranı o kadar azdır

Genellikle, sanayileşmiş ve buna bağlı olarak gelişmiş ülkelerde işsizlik az iken, az gelişmiş ülkelerde işsizlik fazladır

3

Çalışan nüfusun ekonomik faaliyet kollarına göre dağılımı
Ekonomik faaliyetler üç büyük gruba ayrılır

Bunlar

Tarım (Tarım, hayvancılık, ormancılık, vs)
Sanayi (Endüstri, madencilik, vs)
Hizmet (İnşaat, ticaret, turizm, vs) sektörleridir

Az gelişmiş ülkelerde, toplam çalışan nüfusun % 90'a yakını tarımsal nüfus özelliği taşır

Gelişmiş ülkelerde ise tarımsal nüfus % 10 civarındadır

Diğer nüfus, hizmet ve sanayi sektöründe çalışmaktadır

Gelişmekte olan ülkelerde, sanayi ve hizmet sektöründe çalışan nüfus, gelişmiş ülkelere göre daha azdır

Aşağıdaki tabloya baktığımızda, Türkiye’de 1927 yılında nüfusun %90'ı tarım, %10'u sanayi ve hizmet sektöründe çalışmıştır

1950 - 1960 lı yıllarda tarım sektöründeki nüfus azalmaya başlamıştır

Özellikle 1980 li yıllardan sonra, sanayileşme hızının artmasıyla tarım sektöründeki nüfus % 50'nin altına düşmüştür

Türkiye’de nüfusun 1927 - 1990 yılları arasındaki sektörel dağılımı

Türkiye’de çalışan nüfusun yaş ortalaması düşüktür

Çalışan nüfusun bölgelere göre dağılımı incelendiğinde dengesizlik görülür

Sanayi ve hizmet sektöründeki nüfusun büyük bölümü, Marmara Bölgesi’ndeki Çatalca - Kocaeli ve Güney Marmara bölümlerinde yoğunlaşmıştır

İzmir, Ankara, Eskişehir, Adana, Mersin, Zonguldak, Ereğli, Karabük, Gazi Antep, Kayseri, Denizli, Konya gibi illerde sanayi nüfusu yoğundur

4

Nüfusun Eğitim Durumu

6 yaşını bitiren nüfusa, tüm Dünya’da eğitim verilmeye çalışılır

Eğitim okur - yazarlık, ilköğretim, lise ve üniversite olmak üzere sınıflandırılabilir

1990 yılına göre, Türkiye’deki faal nüfusun % 55'e yakınını ilkokul mezunları, % 7,4'e yakınını okur - yazar, % 5'e yakınını ortaokul ve lise mezunları, % 4'ünü de üniversite mezunları oluşturmaktadır

5

Nüfusun Kırsal - Kentsel Durumu

Türkiye’de nüfusu 10

000'den az olan yerleşmelere kır nüfusu, fazla olan yerleşmelere de kent nüfusu denilmektedir

Türkiye’de 1927 - 1950 yılları arasında, kırsal ve kentsel nüfus oranlarında fazla değişiklik olmamıştır

Fakat, 1950'li yıllardan sonra, ülkemizde ulaşım yollarının ve sanayi faaliyetlerinin gelişmeye başlaması bunun yanında kırsal nüfusun artmasıyla birlikte kente doğru bir göç olayı başlamıştır

Kırsal kesimden kente göç olayı, en fazla, 1980 - 1985 yılları arasında meydana gelmiş ve 1985 li yıllarda kır ve kent nüfusu az çok dengelenmiştir

En son yapılan 1997 yılındaki sayımda kent nüfusu % 65'e ulaşmıştır

Bu sonuç, ülkemizde sanayi ve hizmet sektöründe çalışan nüfusun arttığını göstermektedir

Aşağıdaki grafikler, Türkiye’nin kentsel ve kırsal nüfus değişimlerini daha iyi ifade etmektedir

Dikkatle inceleyiniz

NÜFUS HAREKETLERİ (GÖÇLER)

İnsanların, doğdukları yerden başka yerlere geçici ya da sürekli olmak üzere taşınmasına göç denir

A

İÇ GÖÇLER

Ülke içerisinde, nüfusun yer değiştirmesine iç göç denir

İç göçlerle bir ülkenin toplam nüfusunda değişme olmaz

Sadece, bölgelerin ve illerin nüfusunda artma ya da azalma meydana gelir

İç göçler, sürekli ve mevsimlik göçler olmak üzere ikiye ayrılır

1

Sürekli İç Göçler
Ülke içerisinde yer değiştiren insanların, göç ettikleri yerlere yerleşmesiyle gerçekleşir

İç göçün nedenleri Türkiye’de, Cumhuriyetin başlangıcından günümüze kadar, özellikle kırsal alanlardan kentlere doğru hızlı bir göç olayı görülmektedir

Kırsal alanlardaki hızlı nüfus artışı
Miras yoluyla tarım alanlarının daralması ve ailelerin geçimini karşılamaması
Tarım alanlarının yetersiz gelmesi ve erozyonun artmasıyla toprağın verimsiz hale gelmesi
Tarımda makineleşmenin artması ve buna bağlı olarak tarımsal işgücünün azalması
Kırsal kesimde iş imkanlarının sınırlı olması
Ekonomik istikrarsızlık ve sosyal problemler
Eğitim ve sağlık hizmetlerinin yetersizliği
İklim ve yerşekillerinin olumsuz etkileri
Kentlerde sanayinin gelişmiş olmasından dolayı iş olanaklarının fazlalığı
Kentlerde eğitim ve sağlık hizmetlerinin yaygınlığı

İç göç, özellikle Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerindeki illerde daha fazla olmaktadır

Yüksek oranda göç alan şehirlerin başlıcaları şunlardır:
İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Şanlı Urfa, Antalya, Mersin, Konya, Samsun, Gazi Antep, Diyarbakır gibi illerdir

İç göç, ülkemizde özellikle sanayileşmiş merkezlere daha fazla olmaktadır

İç göçlerin sonuçları

Ülke genelinde nüfusun dağılışında dengesizlik görülür
Yatırımlar dengesiz dağılır
Kırsal kesim yatırımlarında verimsizlik meydana gelir
Düzensiz kentleşme görülür
Sanayi tesisleri kent içinde kalır
Kentlerde konut sıkıntısı çekilir
Kent nüfusunda aşırı artış meydana gelir
Alt yapı hizmetlerinde (yol, su, elektrik) yetersizlik görülür
Kentlerde işsiz insanların oranı artar

İç göçü önlemek için,

Tarımda sulama olanaklarını artırmak
İntansif tarım metodunu geliştirmek,
Besi ve ahır hayvancılığını geliştirmek ve yaygınlaştırmak,
Kırsal kesimde eğitim ve sağlık hizmetlerini yaygınlaştırmak,
Tarım ve hayvancılığa bağlı sanayi kollarını kırsal alanlara yönlendirmek,
Kırsal kesimde küçük sanayi kollarını geliştirmek, vb gereklidir

2

Mevsimlik İç Göçler

Kırsal kesimdeki bazı ailelerin büyük şehirlere, tarımın yoğun olarak yapıldığı yerlere, yaz turizminin geliştiği yerlere bir müddet çalışmak üzere göç etmeleri ile gerçekleşir

Yaylaya çıkma olayı da mevsimlik göçler içerisinde yer alır

Mevsimlik göçlerle Adana, Mersin, Hatay, Aydın, Muğla, Antalya gibi merkezlerde, yaz ile kış mevsimleri arasındaki nüfus miktarlarında önemli değişmeler olmaktadır

B

DIŞ GÖÇLER

Bir ülkeden diğer bir ülkeye yapılan göçlere dış göç denir

Dış göçlerin başlıca nedenleri

Ekonomik nedenlerle çalışmaya gidilmesi
Tabii afetler
Savaşlar
Etnik nedenler
Sınırların değişmesi
Uluslararası anlaşmalarla sağlanan nüfus değişimi

Dış göçlerin sonuçları

Göç eden ülkede nüfus artar, göç veren ülkede ise azalır
Ülkeler arasında ekonomik ilişkiler gelişir
Ülkeler arası kültürel ilişkiler gelişir

Dış göçler ve Türkiye

Ülkemize 1923 - 1989 yılları arasında çoğu Balkan ülkelerinden olmak üzere 2,2 milyon göç olmuştur

Bu sayı nüfusumuzun % 5'ini oluşturur

1950'den sonra, başta Almanya olmak üzere yurt dışına işçi gitmeye başlamıştır

Arabistan, Kuveyt ve Orta Asya ülkelerinde işçilerimiz bulunmaktadır

Türkiye’den yurt dışına göç sonucunda; Bugün Fransa, Belçika, Hollanda, İngiltere, İsveç, ABD, Avustralya, Libya, S

Ülkemize giren işçi dövizi artmıştır
Ülke turizminin gelişmesi sağlanmıştır
Türk ticaretinin yaklaşık % 20 sine kaynak sağlanmıştır
Artan nüfusun işsizlik sorununa kısmen çözüm bulunmuştur

04-23-2009	#8
Şengül Şirin	Cevap : Fiziki Cografya • Nüfusun cinsiyet durumu 1945 yılındaki sayıma kadar, ülkemizde kadın nüfusunun erkek nüfustan daha fazla olduğunu görüyoruz Bu durumda, Kurtuluş Savaşı ve Birinci Dünya Savaşı tehlikesi etkili olmuştur Fakat, 1945'ten sonra erkek nüfusu kadın nüfusunu geçmiştir Şu anda erkek nüfus % 1,2 oranında fazlalık gösterir Türkiye’de dışarıdan göç alan İstanbul, Ankara, İzmir gibi merkezlerde erkek nüfus fazla iken, dışarıya göç veren Trabzon, Tokat, Yozgat gibi merkezlerde kadın nüfusu daha fazladır 2 Aktif Nüfus Aktif nüfus, çalışan nüfus veya faal nüfus olarak da adlandırılır 15 - 64 yaş arasındaki nüfusa çalışma çağındaki nüfus denilmektedir Bu nüfusun hepsi bir işte çalışmaktadır Çalışabilecek yaştaki nüfus içinde, çalışan nüfus oranı ne kadar çoksa, işsizlik oranı o kadar azdır Genellikle, sanayileşmiş ve buna bağlı olarak gelişmiş ülkelerde işsizlik az iken, az gelişmiş ülkelerde işsizlik fazladır 3 Çalışan nüfusun ekonomik faaliyet kollarına göre dağılımı Ekonomik faaliyetler üç büyük gruba ayrılır Bunlar Tarım (Tarım, hayvancılık, ormancılık, vs) Sanayi (Endüstri, madencilik, vs) Hizmet (İnşaat, ticaret, turizm, vs) sektörleridir Az gelişmiş ülkelerde, toplam çalışan nüfusun % 90'a yakını tarımsal nüfus özelliği taşır Gelişmiş ülkelerde ise tarımsal nüfus % 10 civarındadır Diğer nüfus, hizmet ve sanayi sektöründe çalışmaktadır Gelişmekte olan ülkelerde, sanayi ve hizmet sektöründe çalışan nüfus, gelişmiş ülkelere göre daha azdır Aşağıdaki tabloya baktığımızda, Türkiye’de 1927 yılında nüfusun %90'ı tarım, %10'u sanayi ve hizmet sektöründe çalışmıştır 1950 - 1960 lı yıllarda tarım sektöründeki nüfus azalmaya başlamıştır Özellikle 1980 li yıllardan sonra, sanayileşme hızının artmasıyla tarım sektöründeki nüfus % 50'nin altına düşmüştür Türkiye’de nüfusun 1927 - 1990 yılları arasındaki sektörel dağılımı Türkiye’de çalışan nüfusun yaş ortalaması düşüktür Çalışan nüfusun bölgelere göre dağılımı incelendiğinde dengesizlik görülür Sanayi ve hizmet sektöründeki nüfusun büyük bölümü, Marmara Bölgesi’ndeki Çatalca - Kocaeli ve Güney Marmara bölümlerinde yoğunlaşmıştır İzmir, Ankara, Eskişehir, Adana, Mersin, Zonguldak, Ereğli, Karabük, Gazi Antep, Kayseri, Denizli, Konya gibi illerde sanayi nüfusu yoğundur 4 Nüfusun Eğitim Durumu 6 yaşını bitiren nüfusa, tüm Dünya’da eğitim verilmeye çalışılır Eğitim okur - yazarlık, ilköğretim, lise ve üniversite olmak üzere sınıflandırılabilir 1990 yılına göre, Türkiye’deki faal nüfusun % 55'e yakınını ilkokul mezunları, % 7,4'e yakınını okur - yazar, % 5'e yakınını ortaokul ve lise mezunları, % 4'ünü de üniversite mezunları oluşturmaktadır 5 Nüfusun Kırsal - Kentsel Durumu Türkiye’de nüfusu 10000'den az olan yerleşmelere kır nüfusu, fazla olan yerleşmelere de kent nüfusu denilmektedir Türkiye’de 1927 - 1950 yılları arasında, kırsal ve kentsel nüfus oranlarında fazla değişiklik olmamıştır Fakat, 1950'li yıllardan sonra, ülkemizde ulaşım yollarının ve sanayi faaliyetlerinin gelişmeye başlaması bunun yanında kırsal nüfusun artmasıyla birlikte kente doğru bir göç olayı başlamıştır Kırsal kesimden kente göç olayı, en fazla, 1980 - 1985 yılları arasında meydana gelmiş ve 1985 li yıllarda kır ve kent nüfusu az çok dengelenmiştir En son yapılan 1997 yılındaki sayımda kent nüfusu % 65'e ulaşmıştır Bu sonuç, ülkemizde sanayi ve hizmet sektöründe çalışan nüfusun arttığını göstermektedir Aşağıdaki grafikler, Türkiye’nin kentsel ve kırsal nüfus değişimlerini daha iyi ifade etmektedir Dikkatle inceleyiniz NÜFUS HAREKETLERİ (GÖÇLER) İnsanların, doğdukları yerden başka yerlere geçici ya da sürekli olmak üzere taşınmasına göç denir A İÇ GÖÇLER Ülke içerisinde, nüfusun yer değiştirmesine iç göç denir İç göçlerle bir ülkenin toplam nüfusunda değişme olmaz Sadece, bölgelerin ve illerin nüfusunda artma ya da azalma meydana gelir İç göçler, sürekli ve mevsimlik göçler olmak üzere ikiye ayrılır 1 Sürekli İç Göçler Ülke içerisinde yer değiştiren insanların, göç ettikleri yerlere yerleşmesiyle gerçekleşir İç göçün nedenleri Türkiye’de, Cumhuriyetin başlangıcından günümüze kadar, özellikle kırsal alanlardan kentlere doğru hızlı bir göç olayı görülmektedir Kırsal alanlardaki hızlı nüfus artışı Miras yoluyla tarım alanlarının daralması ve ailelerin geçimini karşılamaması Tarım alanlarının yetersiz gelmesi ve erozyonun artmasıyla toprağın verimsiz hale gelmesi Tarımda makineleşmenin artması ve buna bağlı olarak tarımsal işgücünün azalması Kırsal kesimde iş imkanlarının sınırlı olması Ekonomik istikrarsızlık ve sosyal problemler Eğitim ve sağlık hizmetlerinin yetersizliği İklim ve yerşekillerinin olumsuz etkileri Kentlerde sanayinin gelişmiş olmasından dolayı iş olanaklarının fazlalığı Kentlerde eğitim ve sağlık hizmetlerinin yaygınlığı İç göç, özellikle Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerindeki illerde daha fazla olmaktadır Yüksek oranda göç alan şehirlerin başlıcaları şunlardır: İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Şanlı Urfa, Antalya, Mersin, Konya, Samsun, Gazi Antep, Diyarbakır gibi illerdir İç göç, ülkemizde özellikle sanayileşmiş merkezlere daha fazla olmaktadır İç göçlerin sonuçları Ülke genelinde nüfusun dağılışında dengesizlik görülür Yatırımlar dengesiz dağılır Kırsal kesim yatırımlarında verimsizlik meydana gelir Düzensiz kentleşme görülür Sanayi tesisleri kent içinde kalır Kentlerde konut sıkıntısı çekilir Kent nüfusunda aşırı artış meydana gelir Alt yapı hizmetlerinde (yol, su, elektrik) yetersizlik görülür Kentlerde işsiz insanların oranı artar İç göçü önlemek için, Tarımda sulama olanaklarını artırmak İntansif tarım metodunu geliştirmek, Besi ve ahır hayvancılığını geliştirmek ve yaygınlaştırmak, Kırsal kesimde eğitim ve sağlık hizmetlerini yaygınlaştırmak, Tarım ve hayvancılığa bağlı sanayi kollarını kırsal alanlara yönlendirmek, Kırsal kesimde küçük sanayi kollarını geliştirmek, vb gereklidir 2 Mevsimlik İç Göçler Kırsal kesimdeki bazı ailelerin büyük şehirlere, tarımın yoğun olarak yapıldığı yerlere, yaz turizminin geliştiği yerlere bir müddet çalışmak üzere göç etmeleri ile gerçekleşir Yaylaya çıkma olayı da mevsimlik göçler içerisinde yer alır Mevsimlik göçlerle Adana, Mersin, Hatay, Aydın, Muğla, Antalya gibi merkezlerde, yaz ile kış mevsimleri arasındaki nüfus miktarlarında önemli değişmeler olmaktadır B DIŞ GÖÇLER Bir ülkeden diğer bir ülkeye yapılan göçlere dış göç denir Dış göçlerin başlıca nedenleri Ekonomik nedenlerle çalışmaya gidilmesi Tabii afetler Savaşlar Etnik nedenler Sınırların değişmesi Uluslararası anlaşmalarla sağlanan nüfus değişimi Dış göçlerin sonuçları Göç eden ülkede nüfus artar, göç veren ülkede ise azalır Ülkeler arasında ekonomik ilişkiler gelişir Ülkeler arası kültürel ilişkiler gelişir Dış göçler ve Türkiye Ülkemize 1923 - 1989 yılları arasında çoğu Balkan ülkelerinden olmak üzere 2,2 milyon göç olmuştur Bu sayı nüfusumuzun % 5'ini oluşturur 1950'den sonra, başta Almanya olmak üzere yurt dışına işçi gitmeye başlamıştır Arabistan, Kuveyt ve Orta Asya ülkelerinde işçilerimiz bulunmaktadır Türkiye’den yurt dışına göç sonucunda; Bugün Fransa, Belçika, Hollanda, İngiltere, İsveç, ABD, Avustralya, Libya, S Ülkemize giren işçi dövizi artmıştır Ülke turizminin gelişmesi sağlanmıştır Türk ticaretinin yaklaşık % 20 sine kaynak sağlanmıştır Artan nüfusun işsizlik sorununa kısmen çözüm bulunmuştur