Şengül Şirin
|
Cevap : İmla (YAZIM) Kuralları
2 Kısaltmaların Yazımı
Kısaltma; bir kelime, terim veya özel adın içerdiği harflerden biri veya birkaçı ile daha kısa olarak ifade edilmesi ve sembolleştirilmesidir Yapılan kısaltmaların benimsenmesi, yaygınlaşması ve herkes tarafından anlaşılması gerekir
AA, AB, ABD, age, AGİK, AIDS, aids, AKM, Alb, Alm, anat, AOÇ, AP, APS, Apt, Ar, Ar Gör, ark, Asb, ASELSAN, Asist, ASKİ, AŞTİ, AT, Atğm, ATO, AÜ, AÜ, AÜ, Av, B (batı), B (bay), bağ, BAĞ-KUR, BBC, BCG, BDT, bk (bakınız), BM, Bn (bayan), BOTAŞ, Bşk, C (cilt), DGM, dm, EKG, ed (edebiyat), FIFA, Fr, g, GAP, gr, HABITAT, Hz, İETT, KBB, km, l, m, Mah, MKE, No veya Nu, öl, sn (saniye), TIR, TL, yy, zool
� Kurum, kuruluş, müessese, makam, üniversite adlarının kısaltmalarında bütün harfler büyüktür Harfler arasına nokta koymaya gerek yoktur
TRT, TBMM, İTÜ, DSİ, TDK, TTK, MEB, AÜ DTCF, DAÜ, D, B, K, G, KB, GB, KD, GD (son sekizi yön adı)
Bu kısaltmalardan sonra gelen çekim ekleri kesme ile ayrılır Ekler son harfin okunuşuna göre belirlenir; kelimenin uzun şeklinin okunuşuna göre değil:
MEB�e, TBMM�nin, DTCD�ne değil DTCF�ye, İTÜ�nden değil İTÜ�den
]Bazı kısaltmalar da kelime gibi oluşturulmuştur
ASELSAN, BOTAŞ, İLESAM, SEKA, TÖMER, TEDAŞ
Bunlara getirilen ekler de düz okunuşa göre belirlenir:
ASELSAN�da, BOTAŞ�a, İLESAM�ın, SEKA�nın, TÖMER�den, TEDAŞ�ta
]Nokta kullanılan kısaltmalar da vardır Bunlardan sonra getirilen ekler kesmeyle ayrılmaz:
KKK, MÖ, MS, PK, TC
� Özel isim veya unvan olan bir kelime birkaç harfle kısaltılıyorsa yalnız ilk harf büyük yazılır
Prof, İst, Doç, Dr, Av, Alb, Gen
Alm (Almanca), İng, Kocatepe Mah, Güniz Sok
Bu kısaltmalara ek getirilirken kelimenin uzun şeklinin okunuşu esas alınır; ekler kesmeyle ayrılmaz:
İstda, Almyı, İngye
� Özel isim olmayan kelimelerin kısaltması küçük harfle başlar
C (cilt), s (sayfa), bkz(bakınız), vb (ve benzeri), vs (ve saire), is (isim), sf (sıfat), hz (hazırlayan), çev (çeviren), ed (edebiyat), fiz (fizik), kim (kimya)
Bu kısaltmalara ek getirilirken kelimenin uzun şeklinin okunuşu esas alınır; ekler kesmeyle ayrılmaz:
vbleri, vsden, isler, sflar, hzda, çeve, edı, fizle, kimda
�Elementlerin ve ölçülerin kısaltmalarında nokta kullanılmaz:
C, Ca, Fe, m, mm, cm, km, g, kg, l, mg
Bu kısaltmalara ek getirilirken kelimenin uzun şeklinin okunuşu esas alınır; ekler nokta kullanılmadığı için kesmeyle ayrılır:
m�ye, mm�de, cm�yi, km�ye, g�dan, kg�dan, l�de, mg�ı
�Sert sessizle biten kısaltmalara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde okunuşta sondaki sert ünsüz yumuşamaz:
AGİK�in (agiğin değil agikin), TÜBİTAK�a (tübitağa değil tübitaka)
Ancak �birlik� kelimesiyle kurulan kısaltmalarda yumuşama görülür:
ÇUKOBİRLİK�e (çukobirliğe)
3 Ek-Fiilin Yazımı
Ek-fiil isimlerin yüklem olmasını sağlayan ektir
a Ek-fiil (imek fiili) eklendiği kelimeye bitişik de yazılabilir ondan ayrı da Ama genellikle bitiştirilir Ayrı yazıldığı zaman ünlü uyumlarına uyup uymadığına bakılmaz Bitişik yazılan ek-fiil �büyük ve küçük ünlü uyumu� kurallarına uyar
1 Sessiz harfle biten kelimeye bitiştiriliyorsa, başındaki �i� düşer:
rahatsız idim�rahatsızdım,
çocuk ise�çocuksa,
Serkan imiş�Serkan�mış,
koşar iken�koşarken
Suçlanan ben imişim�benmişim
Biz imişiz�bizmişiz
Meğer sen ne çalışkan imişsin�çalışkanmışsın
Çalışkan imişsiniz�çalışkanmışsınız
Adam yirmi yıldır evine hasret imiş�hasretmiş
2 Sesli harfle biten kelimeye bitiştiriliyorsa, başındaki �i� düşer ve yerine �y� kaynaştırma harfi gelir:
Bir güzelin hayranı i-di-m�hayranıydım, hayranı idik�hayranıydık
Zeki idi�zekiydi
Ali imiş�Ali�ymiş,
Hasta ise�hastaysa,
Nöbetçi iken�nöbetçiyken,
Merhametli imişler�merhametliymişler
Merhametliler imiş�merhametlilermiş
b Fiillere getirildiğinde onların birleşik zamanlı çekimlerini yapmayı sağlayan ek-fiil bitişik de ayrı da yazılabilir:
çalışmış i-di-k�çalışmıştık
okuyor i-se�okuyorsa
okuyor i-miş-ler/okuyorlar imiş�okuyorlarmış
|