Yavuz Sultan Selim'in Küpesi

Osmanlı İmparatorluğunun 9 Padişahı Yavuz Sultan Selim bazı resimlerinde sol kulağına küpe takmış bir şekilde resmedilmektedir
Bazı rivayetlere göre İslam hukukunda erkeklere caiz olmayan küpeyi ilk Osmanlı Halifesi Yavuz Sultan Selim'in takmasına ihtimal bile verilmezken, bazı rivayetlere göre de bunun gerçek olduğu ve bazı sebeplere dayandığı söylenmektedir
Gerçekleştirdiği Mısır Seferinde kulaklarında küpesi olan insanları görüp:
"Bu insanlar neden küpe takıyor?" diye sormuş ve "köle (kul) oldukları için" cevabını almış ve bunun üzerine "Biz de Allah'ın kuluyuz!" diyerek küpe takmaya başlamıştır diye bir rivayet de söz konusudur
Yavuz'un resimlerini çizenlerden çoğu onu burma pala bıyıklı ve tek kulağında küpe ile çizerler Pala bıyıklar ile Yavuz'un tarihî kimliği arasında zihinlerde hemen bir bağ kuruluvermesi insanlara bu resimleri hoş gösterir
Durum böyle olunca kulağındaki küpeye de bir efsane uydurulması hoş görülmüş Buna bir ilave de halk yapmış ve orada gördüğü kulağı küpeli siyahî köleleri örnek alarak kulağına küpe taktırdığını ve bununla kendisini din uğrunda bir köle mesabesinde telakki ettiğini imaya yöneldiğini uydurmuştur Oysa Yavuz'un minyatürlerinde hiçbir zaman pala bıyık veya küpe yoktur
Tarihî bilgiler onun kişiliğinde sadelikten yana olduğunu ve giyiminde de çok sade tercihlerde bulunduğunu söylerler Nitekim Topkapı Sarayı'ndaki en sade kaftan onundur
Mısır seferi dönüşünde Edirne'de kendisini karşılayan tek şehzadesi Süleyman'ın süslü elbiselerini görünce ona:
"Bre oğul, sen böyle giyinirsen anan ne giyecek!" diye ikazda bulunması da bunu pekiştiren bir tarihî gerçektir
Keza aynı seferden gelişinde İstanbul'a gireceği sırada büyük bir zafer kutlaması tertipleneceğini duyunca israfı önlemek üzere bir gece vakti gizlice Topkapı'ya girdiği de bilinir
İslâm Hukukuna göre kulakların küpe takılmak üzere delinmesi ve küpe takılması, kadınlar için caiz görülmüş; ama erkekler için caiz görülmemiştir Bazı hukukçular, erkek çocukların da kulaklarının delinebileceğini ve bu tür bir olayın Hz Peygamber zamanında yapıldığı halde yasaklanmadığını ileri sürmektedirler Her hal ü kârda ergen erkeklerin kulaklarını deldirmeleri ve küpe takmaları, çoğu hukukçulara göre haram ve bazılarına göre ise mekruhtur; yani kısaca caiz değildir İşte bu şer’i hükmü bilen Yavuz Sultan Selim’in kulağını deldirip küpe taktığına ihtimal dahi vermiyoruz Zira Yavuz, Mısır Seferi dönüşünde oğlu Süleyman’ın süslü elbiselerini görünce, ‘Bre Süleyman, sen böyle giyinirsen, anan ne giysin?’ dediğini biliyor ve onun şahsî hayatında sade ve süsten uzak olduğunu kaynaklardan öğreniyoruz Yavuz, süs ve ihtişamdan hoşlanmayan bir Padişahtır Doğru olan resimlerinde, pala bıyıklar vardır; ancak küpe yoktur
Topkapı Sarayı’nın Portreler Bölümünde 17/66 numara ile 70 x 65 cm ebadında bulunan küpeli Yavuz Portresi ile Macar bir ressama ait olduğu söylenen küpeli resme gelince; Yavuz’un minyatürlerde ve elimizde bulunan resimlerinde, bunun gibi küpeli olan üçüncü bir resmi bulunmamaktadır Kaldı ki, bu resimler arasında resmî nakkaşlar tarafından yapılanları vardır Yavuz’a isnat olunan, ama tamamen hayalî ve uydurma olan Avrupalı ve İranlı ressamlara ait resimler çokça bulunmaktadır Tarih kaynakları bu noktanın altını çizmektedirler Bu küpeli resmin de, uydurma resimlerden biri olması kuvvetle muhtemeldir

Zira Sultanın kulağında küpe, boynunda incili madalyon, sarığında taç bulunmaktadır Osmanlı Padişahlarının kıyafetleri ile bağdaşmayan bu süsler, tablonun yakın tarihlerde yapıldığını göstermektedir Zaten 1926 yılında Dolmabahçe Sarayından getirilmiştir Dolma Bahçe Sarayına ne zaman konulduğu da bilinmemektedir Üçüncüsü, bazı araştırmacılara göre, bu küpeli resim Şah İsmail’e aittir Zira başında Şi’î Mezhebinin alâmeti olan kızıl börk ve bunun üzerinde İran Şahlarına mahsus taç vardır Ayrıca küpe de Şi’a mezhebinde caiz görülmektedir
Bütün bunlardan daha önemlisi Yavuz'un küpe taktığını söyleyen hiçbir tarihi satır, hiçbir belge yoktur

__________________