Bir yandan öğretmenlerin formasyon yetersizliği, (öğretmen açıklarını
kapatmak için her üniversite mezununun öğretmen olarak atanması)
ve eğitimden çok öğretim ağırlıklı çalışmaları, diğer yandan rehberlik

ve yönlendirmenin olmayışı, okulda psikolojik danışma hizmetlerinin
yetersizliği saldırganlığı engelleme de sorunlar doğurmaktadır
(Rehber öğretmen açığını kapatmak için bu işin eğitimini almamış
insanların istihdam edilmesi)

Genelde ergenlikte sınırlı antisosyal davranışa dahil olan bireyler,
toplumun norm ve standartlarını öğrenmektedir ve yaşam boyu
antisosyalliği sürdüren bireylerden çok daha iyi sosyalize olmaktadır
Ergenliğin ilk yılları boyunca suçluluk artış, genç yetişkinlikte de düşüş
göstermektedir Arkadaş grubunca kabul arzusu, gençler arasında
antisosyal davranışı artırmaktadır Zamanla arkadaşlar daha az etkili
olmaya başlar ve ahlaki değerlerin kazanılmasıyla saldırgan davranış
azalır


ÖNERİLER
• İnsanın biyolojik olarak iki nihai amacı vardır Hayatta kalmak ve
türün devamını sağlamaktır İnsan bir tehlikeyle karşılaştığı zaman da
iki davranış kalıbından birini seçer ya kaçacak yada savaşacaktır
Savaşmak zorunda kaldığı zaman doğal olarak saldıracaktır Yani
şiddetin kökeninde yer alan saldırganlık davranışının insanın hayatta
kalmasına yarayan kesin bir fonksiyonu vardır Bir amaca hizmet
eden saldırganlık davranışının, sosyal kaidelerin geliştiği, kişinin
güvenliğini sağlayacak toplumsal yapılanmanın arttığı bu gün için

eskiye oranla gerekliliği azalsa da, kişinin hangi durumda kendisine
zarar gelebileceği bilgisine her zaman ihtiyacı vardır
• Saldırganlığın üç türünden söz edilebilir Toplum tarafından
onaylanmayan düşmanca saldırganlık, belli koşullar altında onaylanan
saldırganlık, toplumca ne yasaklanan ne de onaylanan izin verilmiş
saldırganlık Toplumda etkili işlev görebilmek için bireyler bunları
öğrenmek zorundadır Saldırganlıklarını hiçbir zaman denetim altına
alamayanların özgür kalmalarına izin verilmeyecektir Bununla birlikte
saldırganlığa hiç başvurmayanların durumları, gerektiğinde onu
kullananlarınkinden daha kötü olabilir Dolayısıyla önemli olan
çocuklara hiçbir zaman saldırmamayı öğretmemek değil,
saldırganlığın ne zaman uygun olup ne zaman uygun olmadığını
öğretmektir Önemli bir diğer noktada çocuklara düşmanca
saldırganlığın, toplum tarafından onaylanmayan saldırganlığın
öğretilmemesidir
Araştırmalar çocuklarının kötü davranışlarını cezalandırmak isteyen
anne ve babaların aslında bu davranışları pekiştirmekten ileriye
gidemediğini göstermektedir Buna göre övülen iyi davranışlar
çocukları tarafından nasıl öğreniliyorsa cezalandırılan kötü
davranışlarda öğrenilebilir Burada önemli olan davranışın altının
çizilmiş olmasıdır Bir davranış ödül ile güçlendirilirken, ceza ile

ortadan kaldırılabilir Ancak burada asıl ceza, o davranışın sonunda
ortaya çıkacak olumsuz durumun kendisidir Bir davranış sonucunda
ortaya çıkan olumsuzluk bir yanıt iken, cezalandırmak bir uyaran
oluşturabilmektedir Ceza, cezalandırılan tarafından kendine bir
saldırı olarak algılanabilir, hatta karşı atağa geçme isteği uyandırabilir
Davranış sonucu ortaya çıkan olumsuzluk davranışın devamını
önleyici bir etkiye sahipken, cezalandırmak davranışın tekrarı için bir
uyarıcı oluşturmaktadır
• Okuldaki herkesin okulu sahipleneceği ve orada olmaktan
hoşlanacağı bir okul iklimi oluşturulmalıdır Okuldaki her öğrenciye ve
görevliye, kendilerinin okulun önemli bir parçası oldukları
hissettirilmelidir Bu duygu, okulda güvenliği sağlamaya yönelik
planlama sürecine herkesin (öğretmenlerin, öğrencilerin, velilerin ve
toplumun önde gelen kişilerinin) katılımı sağlanarak başarılabilir
• Yapılan araştırmalar, okullardaki sorunların çok büyük bir kısmını
okuldaki çok küçük bir azınlığın çıkardığını göstermektedir Bu
öğrenciler öncelikli hedef seçilebilir Okuldaki gözetim ve denetim
faaliyetleri planlanırken, sayıca az olan bu öğrencilerin bulundukları
yerlere özel bir dikkat gösterilmesi, bu öğrencilerin hem kendilerini
hem de olası mağdurları şiddeti karşı korumak için yararlı olabilir