|
suskun
|
Bulaşıcı Hastalıklar!
Difteri (dif-THEER-e-uh) ciddi bir bakteriyel enfeksiyon olup genellikle burnunuzun ve boğazınızın mukus membranlarını etkiler Hastalık tipik olarak kötü bir boğaz ağrısına, ateşe, bezlerin şişmesine ve güçsüzlüğe neden olur Fakat belirgin karakteristik işareti boğazınızın arka kısmındaki nefes almanızı güçleştiren kalın, gri kaplamadır Difteri cildinizi de enfekte edebilir
Eskiden difteri, çocuklar arasında ölümlere sebep olurdu Bugün Amerika ve diğer gelişmiş ülkelerde hastalığa karşı aşı geliştirildiğinden, bu durum daha az görülmektedir
Difteriyi tedavi etmek için ilaçlar mevcuttur Ancak, ileri aşamalarında difteri kalbinizie, böbreklerinize ve sinir sisteminize zarar verebilir Difteriye yakalanan 10 kişiden neredeyse biri bundan dolayı ölmektedir
Bulgu ve Belirtiler
Difterinin belirtileri ve sembolleri :- Boğaz ağrısı ve boğuk ses
- Ağrılı yutkunma
- Boyunda bezlerin şişmesi,
- Boğazınızı ve tonsillerinizi kaplayan kalın gri membran
- Solunum güçlüğü ve hızlı solunum
- Burun akıntısı,
- Ateş ve çil
- Keyifsizlik
Belirtiler ve semptomlar, hastalığa yakalandıktan 2–5 gün sonra başlar, ancak bazen bu süre 10 güne çıkabilir Difteri, başlangıç evrelerinde, virütik bir boğaz ağrısı ile karıştırılabilir Diğer erken belirtiler, hafif ateş ve boyundaki bezlerin şişmesidir (streptokoksik boğaz ağrısı ve mononükleozis hastalıklarının belirtileri
Difteriye sebep olan bakteriler, burun ve boğaz ve bademcikleri örten mukus membranlara saldırır Boğaz iltihaplanır İltihaplanma larinkse sıçrayabilir ve boğazı şişirerek nefes yolunu daraltır
Belirgin karakteristik bir işaret
Bakteriler burun, boğaz ya da hava yolunda kalın gri bir tabaka oluşturan bir toksin salgılar (difteriyi diğer hastalıklardan ayıran özellik) Bu tabaka, genelde gri ya da siyahtır, solunum güçlüğüne ve yutkunurken ağrıya neden olur
Daha ileri evrelerde, difterili hasta nefes darlığı çeker ve hızlı nefes alır, kalp atışları hızlanır Hastanın cildi, soğuk ve nemlidir
Bazı kişiler, difteriye sebep olan bakteri tarafından enfekte olur ancak hastalığı belirti göstermeden hafif bir şekilde atlatırlar Bunlara taşıyıcı denir, ancak hastalık belirtileri ve semptomları göstermese de bulaşıcı olabilir
Deri (kutanöz) difterisi
Difteri iki şekilde oluşur Bir tipi burnunuzdaki ve boğazınızdaki mukus membranları, diğer tipi cildinizi kapsar Bakteriyle enfekte olmuş bir yara tipik olarak kırmızı, ağrılı ve şişmiştir Difteriye neden olan bir bakteriyle enfekte olmuş bir yara yapışkan, gri bir materyal lekelere de sahip olabilir
Daha çok tropikal iklimlerde yaygın olmasına rağmen deri difterisi, Amerika’da hijyen koşullarının az olduğu kalabalık bölgelerde de görülür
Çok seyrek durumlarda, difteri gözü de etkiler
Nedenleri
Corynebacterium diphtheriae adındaki bakteri difteriye sebep olur Bakteri, genelde boğazın mukozası etrafında, iltihaba sebep olduğu yerde çoğalır Bu bakterilerin bazı türleri, toksin ve zehir üreterek kalbi, beyni ve sinirleri etkileyebilir
Difteriyi, hastalığı olan bir kişinin veya semptomlara sahip olmayan bir taşıyıcının nefesiyle çıkardığı, havada uçan damlacıkların solunmasıyla alırsınız Difteri enfekte olmuş bir kişiden diğerlerine şunlar aracılığıyla geçer:- Hapşırma ve öksürme, özellikle kalabalık yaşam ortamlarında (kolaylıkla)
- Kontamine olmuş, mendiller ve enfekte olmuş bir kişi tarafından kullanılmış olan su bardakları gibi kişisel eşyalarla (zaman zaman)
- Havlular veya oyuncaklar gibi kontamine olmuş ev eşyalarıyla (nadiren)
Difteriye neden olan bakteriye enfekte olmuş bir yaraya dokunarak da temas edebilirsiniz
Difteri bakterisi ile enfekte olmuş kişiler ve tedavi edilmemiş olanlar bağışıklanmamış kişileri enfekte edebilir — herhangi bir semptom göstermeseler bile
Risk Faktörleri
Özellikle difteri bulaşması riski altında olan 5 yaşından küçük çocuklar ve 60 yaşından büyük yetişkinler şunlardır:- Kalabalık veya hijyenik olmayan şartlarda yaşayanlar
- İyi beslenmeyen kişiler
- Güncel bağışıklanması olmayan çocuklar ve yetişkinler
- Bozulmuş bağışıklık sistemi olan kişiler
Amerika ve Avrupa’daki çocuklarda, sağlık grupları tarafından çocuklara bağışıklık kazandırıldığı için, on yıllardır difteri seyrek görülmektedir Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri tarafından alınan bilgilere göre, Amerika’da 1980’den beri beşten az vakaya rastlanmıştır
Ancak immünizasyonun düşük olduğu ülkelerde, difteri halen yaygındır Rusya’da ve Sovyetler Birliği’nin bağımsız ülkelerinde 1990’larda difteriden 5000 kişi ölmüştür Kontrol ölçüleri halen uygulanmaktadır, ancak bu bölgelerde risk devam etmektedir
Birçok difteri vakası, aşılanmamış ya da yetersiz aşılanmış bireylerde görülür Difteri, bağışıklı kazanmamış Amerikan vatandaşları için ve diğer ülkelere seyahat eden insanlarla iletişimde olan insanlar için tehdit yaratmaktadır
Doktora Başvurma Zamanı
Eğer sizde, çocuğunuzda ya da aile bireylerinden birinde belirtiler görülüyorsa hemen doktorunuza başvurun Eğer çocuğunuz difteriye karşı aşılanmamışsa, bir randevu alın Sizin bağışıklığınızın halen devam ettiğinden emin olun
Komplikasyonlar
Tedavi edilmemiş difterinin sonuçları:- Solunum problemleri: Difteriye sebep olan bakteri, toksin ve zehir üretebilir Bu toksin, enfeksiyonlu dokuya zarar verir (örneğin burunda ve boğazda) Bu yerleşmiş enfeksiyon, boğazda ve burunda mukus membranı oluşturur (sert ve gri renkli membran, ölü hücrelerden, bakterilerden ve diğer maddelerden oluşur) Bu membran zararlıdır Çünkü nefes almayı engeller
- Kalp hasarı: Difteri toksini, kan akışıyla vücuttaki diğer dokulara, örneğin kalp kasına zarar verebilir Difterinin bir komplikasyonu kalp kasının iltihaplanmasıdır Bu hastalığın belirtileri ateş, göğüs kafesi ağrısı, eklem ağrısı ve anormal hızlı kalp atışı oranıdır Bu hastalıktan kalbe gelen zarar elektrokardiyogramda anormallikler gösterebilir veya çok ciddi olarak kalp yetmezliğine ve ani ölümlere sebep olabilir
- Böbrek hasarı: Difteri toksini, böbreklerin filtreme görevine zarar verebilir
- Sinir Hasarı: Toksin, sinir harabiyetine sebep olabilir Örneğin boğaza giden bazı sinirler zarar görerek yutkunmayı zorlaştırır Kol ve bacaktaki sinirler, kas yorgunluğuna sebep olarak iltihaplanabilir Ciddi durumlarda solunuma yardımcı olan sinirler zarar görebilir Kasların paralize olmasına sebep olabilir Solunumda zorluk yaratır
Tedavi ile birçok difterili hasta, bu komplikasyonlardan kurtulmuştur; ancak iyileşme yavaştır Vakaların % 10’unda difteri ölümcüldür
Önlem
Antibiyotikler bulunmadan önce difteri, gençler arasında çok yaygın bir hastalıktı Bugün hastalık, tedavi edilmekle kalmayıp aşı ile de önlenebilmektedir
Difteri aşısı, genelde tetanoz ve boğmaca aşıları ile kombinedir Tetanoz çene ve diğer kaslarda sertliğe sebep olan bakteriyel bir enfeksiyondur Boğmaca soluk borusunu etkileyen bakteriyel enfeksiyondur Difteri, tetanoz ve boğmaca aşısı olarak bilinen üçlü aşı DDP olarak bilinir Bu aşının en son versiyonu DtaP aşısıdır
Amerika’daki doktorlar, bebeklikten itibaren çocukların bağışıklık sistemlerinin düzgün bir şekilde çalışmasını sağlamak için difteri, tetanoz ve boğmaca aşısını önerirler Aşı 5 bölümden oluşur Vücuda ve uyluğa tatbik edilebilir Aşağıdaki yaştaki çocuklara uygulanabilir: - 2 aylık
- 4 aylık
- 6 aylık
- 15–18 aylık
- 4–6 yaş
Difteriyi önlemek açısından aşı yaptırmak çok önemlidir; ancak bazı yan etkiler görülebilir Bazı çocuklarda, difteri tetanoz ve boğmaca aşısından sonra, ateş, heyecan, uyuşukluk, duyarlılık görülebilir Doktorunuza, çocuğunuzda görülen yan etkileri azaltmak için yapılabilecekleri sorun
Seyrek olarak difteri, tetanoz ve boğmaca aşısı çocukta alerjik reaksiyonlar(enjeksiyonun yapıldığı anda ürtiker ya da döküntü), nöbetler ya da şok gibi, ciddi, tedavi edilebilir komplikasyonlara neden olabilir
Çok az sayıdaki beyin özürlü çocuklara difteri, tetanoz ve boğmaca aşısı yapılamaz
Fakat bu sınırlamaların geçerli olduğu çocukların sayısı azdır
Aşıdan difteri kapamazsınız
Güçlendirici aşılar
Çocukluktaki ilk immünizasyonlardan sonra, bu bağışıklığı korumak için rapel aşıları uygulanır Çünkü difteri bağışıklığı zamanla yok olur
İlk rapel 12 yaş civarında yapılır ve bundan sonra her 10 yılda bir, özellikle difterinin yaygın olduğu ülkelere seyahat ediliyorsa tekrarlanır Bağışıklığınızın geçip geçmediğini doktora sorun Çocuğunuz okula başlamadan önce, çocukluk aşılarının güncellendiğinden emin olun
Difteri rapeli, tetanoz aşısı ile kombine edilerek yapılır Bu aşı enjeksiyonla kola ya da uyluk bölgesine tatbik edilir Doktorlar, 7 yaşına dek hiç difteri aşısı olmamış kişilere, Td aşısını 3 doz halinde almalarını önerirler
Kişisel Bakım
Difterinin iyileşmesi yatak istirahatını gerektirir 6 haftaya kadar ya da iyileşme gerçekleşene kadar yatılması gerekmektedir Eğer kalp etkilendi ise istirahat çok önemlidir Bulaşıcı olduğunuz dönemde kesin izolasyon da enfeksiyonun yayılmasının önlenmesi için önemlidir Evinizdeki herkesin dikkatli şekilde el yıkaması enfeksiyonun yayılmasının önlenmesi için iyi bir yoldur Ağrı ve yutma güçlüğü nedeniyle besin bileşenlerinizi bir süre için sıvılarla ve yumuşak besinlerle almaya ihtiyacınız olabilir
Difteriden iyileşir iyileşmez tekrarlamasını önlemek için tam bir difteri aşısı turuna ihtiyacınız olacaktır Difteri geçirmiş olmak yaşam boyu bağışıklığı garantilememektedir Eğer buna karşı tam olarak bağışıklanmamışsanız, bir kez daha difteri geçirebilirsiniz
Tarama ve Teşhis
Boğazını kaplayan gri bir zar olan çocuklarda, difteriden şüphe edilir Doktor teşhisi doğrulamak için, çocuğun boğazından örnek alır ve kültür testi yaptırır Doktorlar teşhisi çocuğun boğazından çubukla membran örneği almak ve bakterinin laboratuarda büyütülmesi (kültür) ile doğrularlar
Doktorlar cildi etkileyen difteri tipi (kütanöz difteri) için test yapmak üzere enfekte olmuş bir yaradan doku örneği de alabilir ve bunu laboratuarda test ettirebilir
Eğer difteriden şüphe edilirse, tedavi hemen başlar, bakteriyel testlerin sonuçları gelmeden önce bile
|