Cevap : --->: Kpss.. İnkılap tarihi ders notları

Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923)
Muhalif gruplar M Kemal’in Başkomutanlık yetkilerinden rahatsızlık duymaya başladılar O güne değin mecliste Meclis Hükümeti sistemi işliyordu Yani; Meclis başkanı, Bakanlar meclisin içinden ve seçimle belirleniyordu Yeni meclis açılalı 3 ay olmasına rağmen bir türlü hükümet kurulamamıştır Bunun üzerin; M Kemal isteğiyle Cumhuriyet rejimine geçiş önerisi verdi 29 Ekim 1923 büyük bir coşkuyla Cumhuriyet ilan edildi
Ø M Kemal ilk Cumhurbaşkanı seçildi
Ø Türkiye Devletinin adı (Türkiye Cumhuriyeti Devleti) değişti
Ø Meclis sistemi yerine şuanda işleyen parlamenter (kabine) sistemine geçildi
Ø Yeni sistem gereği Cumhurbaşkanı M Kemal, İsmet Bey’i hükümet kurmakla görevlendirdi İsmet bey, TC’nin ilk başbakanı oldu Yeni hükümetin bakanlar kurulunu İsmet bey belirledi ve hükümet Meclisten güvenoyu alarak işbaşı yaptı
Ø Cumhuriyetten sonra kabine sistemi geçilmiştir Yasama erki Meclise ait Yürütme hakkı da hükümet ama yürütmenin başı Cumhurbaşkanıdır
Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)
Ø Saltanatı kaldırarak laikliğe giden ilk adım atılmış oldu
Ø İkinci adım da halifeliği kaldırmakla oluyor
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (İlerici Cumhuriyet Partisi)
Ø Çok partili yaşama geçiş için atılan ilk adım
Ø Cumhuriyetin ilanına ve halifeliğin kaldırılmasına tepki olarak kuruldu
Ø M Kemal Başkomutanlığı alınca ilk iş olarak Tekalif-i Milliye Emirlerini (Ulusal Yükümlülükler)yayınlar
Ø Bu ordunun maddi ihtiyaçlarını karşılamak için çıkardığı bir yasadır Halktan ellerinde bulunan tahıl ve giyeceklerin %60’nı cephanelerin ise %100’ünü ister
Ø Emirlere uymayanlara İstiklal Mahkemelerinde yargılanır
Sakarya Savaşı
Ø Dünya tarihinde ilk kez top yekün savaş kavramını, bu savaşta M Kemal uygulamıştır (Hatt-ı Müdafaa yoktur Sath-ı Müdafaa vardır) Çetin muhabereyi Türk ordusu kazanmıştır ve bu savaş Kurtuluş Savaşımızın son savunma savaşı olacaktır
Sonuçları:
Ø Türkler bu savaşı kazanarak varlıklarının Anadolu’dan atılamayacağını kanıtlamaktadır
Ø T B M M iyice güçlendi savaşı yürütenler iyice itibar kazandı
Ø Meclis M Kemal’e Gazilik ve Mareşallik unvanları verdi
Ø Bozuk olan ekonomi daha da kötüleşti
Ø İtalya hemen Fransa ise Ankara antlaşmasında (1921) sonra Türkiye’yi terk ettiler İngiltere ve Yunanistan bölgeyi terk etmediler
Ø Fransa’nın Ankara antlaşması ile; Hatay dışında bugünkü Türkiye – Suriye sınırı çizildi Fransa ile savaş durumu sona erdi Hatay için özel yönetim tanındı
Ø Rusya’nın girişimiyle Azerbaycan – Gürcistan – Ermenistan ile T B M M arasında Kars Antlaşması imzalandı Doğu sınırlarını güvence altına alan bir antlaşmadır
Büyük Taarruz/Başkomutanlık Meydan Savaşı (26 Ağustos-18 Eylül 1922)
Ø Artık Yunanistan’a son darbe vurulmalıydı Bu ise yaklaşık 1 yıllık uzun bir süre askeri hazırlıkla gerçekleşmiştir Bu süre zarfında askerlerin ihtiyaçları karşılanır
Ø En sonunda M Kemal komutasındaki Türk birlikleri 26 Ağustos 1922’de Büyük Taarruz’a girişmiştir
Ø Kısa bir süre sonra Yunan savunması yarılmış Batı Anadolu 18 Eylül’e kadar Yunan işgalinde temizlenmiştir
Ø Yunanlılar kaçarken İzmir’i yakmayı da ihmal etmemişler
Kurtuluş Savaşının Bitmesi
Ø Türk ordusu Batı Anadolu’yu kurtardıktan sonra kurtarılmayı bekleyen yerler var; Boğazlar (İngilizler) ve Doğu Trakya (Yunanlılar)
Ø Ordu tüm olumsuzluklara rağmen Marmara’ya yönelir Çanakkale’de İngiliz birlikleriyle karşılaşılır İngilizler ile Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalanır Bu antlaşmanın imzalanma nedeni İngilizler, Fransa ve İtalya’dan artık gerekli desteği arık alamamaktadır İngiltere kamuoyu da Lloyd George hükümetine; dünya kamuoyuna kendilerini işgalci göstererek, küçük düşürdüğü için kızgındır Bu nedenlerden ötürü 11 Ekim 1922’de Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalanır
Mudanya Ateşkes Antlaşması
Katılanlar: T B M M adına İsmet İnönü, İngiltere, Fransa, İtalyan ve Yunanistan generalleri Türkiye’yi İsmet İnönü temsil etmiştir
Ø Türk Yunan orduları arasındaki çatışmalar sona erecektir
Ø Yunanlılar ateşkes sonrası 15 gün içinde Doğu Trakya’yı boşaltacak ve bundan sonraki 30 gün içinde Doğu Trakya T B M M devredilecek
Ø Meriç’in batısında bir miktar anlaşma askeri barındırılacak Bu madde ile hala Avrupalılar Türklerin Yunan toprağına saldırabileceğini düşünmüşlerdir
Ø Barışa kadar T B M M 8000 jandarmayı Doğu Trakya’da tutacaktır
Ø Barışa kadar İstanbul ve Boğazlardaki Anlaşma devletleri varlığına devam edecekler
Ø Sonuçta; Mudanya Ateşkes ile Doğu Trakya savaşsız kurtarılmıştır İstanbul ve boğazlar henüz kurtarılamamıştır Bu yerler de Montrö sözleşmesinde kurtarılacak
Ø Boğazlarla ilgili bir karar alınmaz Doğu ve Batı Trakya, İstanbul’la ilgili kararlar alınır
Sonuç:
Ø Mudanya Ateşkes ile Anlaşma devletleri Yeni Türk devletinin varlığını resmen tanımışlardır Osmanlı devleti hukuken sona erer
Ø İngiltere Başbakanı Lloyd George ve Hükümeti bu anlaşmayı bir yenilgi sayarak istifa ederler Sıra barışa antlaşmalarına gelmiştir
Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)
Mudanya Ateşkesinden sonra barış görüşmeleri başlarken 2 tane sorun çıkar Bunların ilki; M Kemal barış antlaşmasının İzmir’de yapılması ister bundaki amacı da Yunanlıların İzmir’de yaptığı tahribatı tüm dünyaya göstermek ve anlaşma yapılırken avantajlı konuma geçmektir Bu istek kabul edilmedi İsviçre’nin Lozan şehrinde imzalanmıştır İkinci sorun ise; Lozan barış görüşmelerine hem T B M M hem de Osmanlı devleti birlikte çağrılmıştır Yabancı devletlerin bunda bir amacı vardı o da Türk tarafını 2 başlı hale getirmek yani anlaşma metni imzalanırken Türkleri güçsüz bırakmaktı T B M M verilen önergeyle saltana kaldırıldı T B M M bundaki amacı ise iki başlılık yaratmamak Böylece;
Ø Devrimlerin en önemli engellerinden birinin ortadan kaldırıldı
Ø Osmanlı devleti varlığını resmen yitirdi
Ø Osmanlı Meclisi, Anayasası (Kanun-i Esasiye) varlığını yitirdi
Ø Saltanat kaldırıldı fakat Halifelik makamı yine Osmanlı ailesine bırakıldı
Ø Son padişah Vahdettin İngiltere’ye sığındı
Ø T B M M son halife olarak Abdülmecit efendiyi seçmiştir
Not: Lozan öncesi Tevfik paşa (İstanbul hükümeti temsilcisi) M Kemal’e yazdığı mektup da Lozan’da birlikte hareket etme teklifi getirmiştir M Kemal buna tepki göstererek İstanbul hükümetini bir kurul olarak gördüğünü bildirmiştir
Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923)
Saltanat kaldırıldığı için Lozan’a Türkleri temsil eden sadeceT B M M katılacaktı Türk tarafına İsmet İnönü başkanlık yapar çünkü Mudanya’daki başarılı politik hamleleri T B M M İsmet İnönü’ye 2 konuda taviz vermemesi istemiştir bunlar;
1 Ermeni yurdu söz konusu olamaz, olursa görüşmeler terk edilir
2 Kapitülasyonlar kabul edilemez, gerekirse görüşmeler kesilir
Katılan ülkeler: Türkiye, İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan, Japonya, Romanya, Yugoslavya Boğazlar görüşülürken de Bulgaristan ve Rusya’da katılmıştır
Kurtuluş Savaşında ulusal hareketi destekleyen basın yayın organları: Anadolu Ajansı[1], Yenigün, Hakimiyet-i Milliye Anadolu’da son durum; Güneydeki halk mücadelesi (Kuvay-i Milliye) Fransızlara ve Ermenilere karşı artık zafer noktasına gelmiştir Doğu cephesi ise Gümrü Antlaşması ile kapatılmış ve başarı kazanılmıştır İşgalcilerin milletvekilleri de oy kaybettikçe, yenilgiler üzerine kendilerini sorgular hale gelmişlerdir Bu durumda Türklere şirin görünmek için Damat Ferit istifa ederek yerine Tevfik Paşa gelir Tevfik Paşa son Osmanlı sadrazamıdır
Güney Cephesi: Antep, Maraş, Urfa Kuvay-i Milliye’nin zaferler kazandığı ve bölgesini kurtardığı tek cephedir Sakarya cephesinden sonra küskün İtalyanlar bölgeyi terk edecekler
İç Cephe: Çerkez Ethem isyanı ile ortaya çıkmıştır
Doğu Trakya Cephesi: Boğazların işgali yüzünden bu bölgeye yardım gönderilemiyor Mudanya ateşkes antlaşması ile bu bölge kazanılır
I İnönü Savaşı, II İnönü Savaşı, Kütahya Eskişehir, Sakarya Savaşı (savunma cepheleridir) Büyük Taarruz/Başkomutanlık Meydan Savaşı (saldırı)
I İnönü Savaşı ve Çerkez Ethem Olayı (6-11 Ocak 1921)
Ø Çerkez Ethem şahsi isteklerini T B M M tarafından kabul edilmeyince isyan eder Yunanlılarla anlaşan Çerkez Ethem Kütahya’da isyan başlatır amacı Türk ordusunu pusuya düşürmektir İsmet İnönü bu oyuna gelmeyince Yunanlılar saldırıya geçerler Yunan ordusunu yenen İnönü Kütahya giderek Çerkez Ethem isyanını bastırır Çerkez Ethem’de Yunanlılara sığınır
Sonuçları:
Ø T B M M ve halka güven gelir
Ø Fransa ve İtalya T B M M görüşülmesi gereken ciddi bir unsur olduğu fikri ortaya çıkar Nitekim; Londra Konferansı yapılır Bu konferansa hem Osmanlı hem de T B M M çağırılır Bundaki amaç Türkleri zayıflatmaktır Konferanstan herhangi bir barış antlaşması kararı çıkmaz O güne kadar bir isyancı bir hareket olarak görülen ve dikkate alınmayan T B M M konferansa davet edilmesi T B M M resmen tanınması demektir Fransa ve İtalya, Yunanistan’ı da konferansa davet etmişler
Ø Rusya İnönü savaşının kazanılmasıyla Moskova antlaşması imzalar Rusya T B M M ile ilk kez masaya oturur Rusya aynı zamanda Sevr’i tanımayan ilk ülkedir
Ø I İnönü Savaşı sonunda ilk anayasa 20 Ocak 1921 (ulusal egemenliğe dayalı) yürürlüğe girer ve Türkiye Devleti kurulur
I I İnönü Savaşı
Ø Londra konferansında çözüm olmayınca Yunanlılar bir saldırı daha yaparlar ama Paşa İnönü düşmanı bir kez daha alt eder
Kütahya Eskişehir Savaşları
Ø Batı cephesinde kaybedilen ilk cephe
Ø İngilizlerin büyük desteğini alan Yunanlılar Türkleri yok etmeyi planlarlar
Ø Savaşı Yunanlılar kazanır
Ø Türk ordusu geri çekilerek (Sakarya ırmağının doğusuna) daha büyük kayıplar vermekten kurtulmuştur Bu yenilgi nedeniyle; Ankara’da panik oluşur Meclisi Kayseri’ye taşıma gündeme gelir Ordunun dağıtılışı yeniden Kuvay-i Milliye’nin kuruluşu gündeme gelir M Kemal sorumlu tutulur O zaman M Kemal tüm sorumluluk kendisindeyse o zaman tüm yetkilerin kendisinde toplanmasını ister Başkomutanlık yetkisidir 3 aylık süreyle bu görevi alır Meclisin yetkilerin hepsinde kendisinde toplanmıştır Adeta bir diktatör gibi yetkileri vardır

[1] Karşıt propagandaları etkisiz bırakmak, yurt içi ve yurt dışında istihbarat çalışması yapmak, milli amaçları duyurmak başlıca amacıdır