100 Trilyonda 240 Kez Görülüyor: Parçacık Fiziği şans Eseri Rekor Kırdı

**Şengül Şirin** · 07-30-2025

100 trilyonda 240 kez görülüyor: Parçacık fiziği şans eseri rekor kırdı
CERN'deki LHCb deneyi sırasında, Σ⁺ parçacığının üç parçacığa bölünmesiyle oluşan şimdiye dek gözlemlenmiş en nadir baryon bozunumu tespit edildi

Üstelik deneyin bu parçacığı araştırma gibi bir amacı bile yoktu

Haber Merkezi
100 trilyonda 240 kez görülüyor: Parçacık fiziği şans eseri rekor kırdı

Bilim dünyası, bazen amaçlanmayan deneylerin bile büyük keşiflere kapı araladığını bir kez daha gördü

Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi'nde (CERN) yürütülen LHCb deneyi sırasında, Σ⁺ (sigma artı) adlı kararsız bir baryonun yalnızca her 100 milyon bozunumdan birinde gerçekleşen son derece nadir bir tepkimesi gözlemlendi

Proton, müon ve antimüon olmak üzere üç parçacık üreten bu bozunum, bugüne kadar kayda geçen en nadir baryon bozunumu olarak tarihe geçti

BARYONLAR VE BOZUNMALAR: STANDART MODELİN DERİNLİKLERİNDE

Baryonlar, üç kuarktan oluşan ve proton ile nötron gibi atom çekirdeğini oluşturan parçacıklardır

Ancak daha az bilinen ve kararsız kuark türlerinden oluşan baryonlar da vardır

Bu parçacıklar zamanla bozunarak farklı parçacıklara dönüşür

Yeni keşfedilen bozunum, Σ⁺ parçacığının bir proton, bir müon ve bir antimüona dönüşmesiyle gerçekleşiyor – bu süreç, her 100 milyon Σ⁺ üretiminden sadece birinde oluyor

LHCB NE ARAŞTIRIYORDU NE BULDU?

LHCb, evrende maddenin antimaddeden neden daha baskın olduğunu araştırmak amacıyla kurulmuştu

Ancak Σ⁺ parçacığının, diğer birçok kararsız parçacığa göre birkaç metre daha uzun "yaşaması", bu nadir olayı tespit etmeye olanak sağladı

100 trilyon Σ⁺ üretimi arasında yalnızca 237 bozunum bu şekilde gerçekleşti ve kayıt altına alındı

BİR ZAMANLARIN YENİ FİZİK UMUDU: ŞİMDİ STANDART MODELLE UYUMLU

Söz konusu bozunum ilk olarak Fermilab’da gözlemlenmiş ve araştırmacılar, bu sürecin araya giren bilinmeyen bir parçacıkla gerçekleştiğini sanmıştı

Ancak LHCb verileri, bozunumun doğrudan üç parçacıkla gerçekleştiğini ve "standart model" ile tamamen uyumlu olduğunu gösterdi

Bu durum, yeni fizik teorileri arayanlar için biraz hayal kırıklığı yaratmış olsa da sürecin detaylarını anlamak açısından büyük önem taşıyor

07-30-2025	#1
Şengül Şirin	100 Trilyonda 240 Kez Görülüyor: Parçacık Fiziği şans Eseri Rekor Kırdı 100 trilyonda 240 kez görülüyor: Parçacık fiziği şans eseri rekor kırdı CERN'deki LHCb deneyi sırasında, Σ⁺ parçacığının üç parçacığa bölünmesiyle oluşan şimdiye dek gözlemlenmiş en nadir baryon bozunumu tespit edildi Üstelik deneyin bu parçacığı araştırma gibi bir amacı bile yoktu Haber Merkezi 100 trilyonda 240 kez görülüyor: Parçacık fiziği şans eseri rekor kırdı Bilim dünyası, bazen amaçlanmayan deneylerin bile büyük keşiflere kapı araladığını bir kez daha gördü Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi'nde (CERN) yürütülen LHCb deneyi sırasında, Σ⁺ (sigma artı) adlı kararsız bir baryonun yalnızca her 100 milyon bozunumdan birinde gerçekleşen son derece nadir bir tepkimesi gözlemlendi Proton, müon ve antimüon olmak üzere üç parçacık üreten bu bozunum, bugüne kadar kayda geçen en nadir baryon bozunumu olarak tarihe geçti BARYONLAR VE BOZUNMALAR: STANDART MODELİN DERİNLİKLERİNDE Baryonlar, üç kuarktan oluşan ve proton ile nötron gibi atom çekirdeğini oluşturan parçacıklardır Ancak daha az bilinen ve kararsız kuark türlerinden oluşan baryonlar da vardır Bu parçacıklar zamanla bozunarak farklı parçacıklara dönüşür Yeni keşfedilen bozunum, Σ⁺ parçacığının bir proton, bir müon ve bir antimüona dönüşmesiyle gerçekleşiyor – bu süreç, her 100 milyon Σ⁺ üretiminden sadece birinde oluyor LHCB NE ARAŞTIRIYORDU NE BULDU? LHCb, evrende maddenin antimaddeden neden daha baskın olduğunu araştırmak amacıyla kurulmuştu Ancak Σ⁺ parçacığının, diğer birçok kararsız parçacığa göre birkaç metre daha uzun "yaşaması", bu nadir olayı tespit etmeye olanak sağladı 100 trilyon Σ⁺ üretimi arasında yalnızca 237 bozunum bu şekilde gerçekleşti ve kayıt altına alındı BİR ZAMANLARIN YENİ FİZİK UMUDU: ŞİMDİ STANDART MODELLE UYUMLU Söz konusu bozunum ilk olarak Fermilab’da gözlemlenmiş ve araştırmacılar, bu sürecin araya giren bilinmeyen bir parçacıkla gerçekleştiğini sanmıştı Ancak LHCb verileri, bozunumun doğrudan üç parçacıkla gerçekleştiğini ve "standart model" ile tamamen uyumlu olduğunu gösterdi Bu durum, yeni fizik teorileri arayanlar için biraz hayal kırıklığı yaratmış olsa da sürecin detaylarını anlamak açısından büyük önem taşıyor __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır