Cevap : Hinduizm Mezhepler Ve Öğretiler

**Şengül Şirin** · 05-03-2014

Mezhepler

KATOLİK, ORTODOKS VE PROTESTANLAR
ARASINDAKİ FARKLILIKLAR NELERDİR?

Hristiyanlığın en büyük mezheplerini oluşturan Katolik, Ortodoks ve Mesih İnanlıları (İncile dayalı Protestanlık) arasında var olan ayrıcalık ve farklılıklar acaba nelerdir? Hangi konularda ve neden birbirlerinden ayrılırlar? Bu ayrılıkların ortadan kaldırılıp bunların tek bir kilise haline gelmesi mümkün müdür? Şüphesiz sizler de bu soruları kendi kendinize sormuş ve bunların yanıtını merak etmişsinizdir

Bu çalışmamızda işte bu sorulara Kutsal Kitap‘ın ışığında bir açıklık getirmeye çalışacağız

Hemen belirtelim ki bizlerin İncil‘e dayalı Protestan veya Mesih İnanlıları olarak bu yazıyı yayımlamasının başlıca amacı herhangi bir kiliseyi kötülemek veya aşağılamak değil ama yalnızca kapalı kalan birçok Kutsal Kitap gerçeklerinin açığa çıkmasını sağlamaktır

Katolik ve Ortadoks Arasındaki Farklılıklar Nedir?
Gerçekte Katoliklerle Ortodokslar arasında çok büyük bir farklılık yoktur

Temelde her iki kilise de bazı ufak öğretisel (teolojik) ayrılıkların dışında hemen hemen aynı öğretisel çizgiyi takip ederler

Bu iki kilise arasında var olan farklılıklar daha fazla bölgesel ve kilisenin yönlendirilişiyle ilgili farklılıklardır

Hıristiyanlık içinde en yaygın ve en fazla üyeye sahip olan Katolik kilisesinin kuruluşu iddiasına göre bizzat İsa Mesih ve resulleri (özellikle Petrus ve Pavlus) tarafından olmuştur

Katolik kilisesi başlangıçtan bu yana sadık ve kesintisiz bir şekilde resullerin öğreti ve uygulamalarını devam ettirdiklerini iddia ederler

‘‘Katolik‘‘ kelimesi ‘‘evrensel‘‘ demektir

Kilisenin yönetim merkezi Roma‘da olup evrensel boyutlu olduğundan bu kilise ‘‘Roma Katolik Kilisesi‘‘ adıyla bilinir

Bu kilisenin başında öleceği güne dek seçilip, Mesih‘in görünür temsilcisi olarak kabul edilmiş bulunan ve Vatikan Roma‘da yaşayan Papa bulunur

KATOLİK ve ORTODOKSLARIN BİRBİRLERİNDEN AYRILMALARI
Bilindiği gibi ilk Hıristiyan kilisesi Pentikost günü Mesih tarafından vaat edilen Kutsal Ruh‘un inanlılar üzerine gelmesiyle Yeruşalim‘de kuruldu

Fakat Yeruşalim‘in M

S

70‘de Romalılarca harap edilmesinden sonra baskılar nedeniyle, bu kiliseler başka bölgelere Avrupa‘ya, yani batıya kadar yayıldı (Elçilerin İşleri 1:8)

O zamanlarda dünyada egemen olan politik güç Roma imparatorluğuydu

İlk üç yüzyıl boyunca Hıristiyanlar çeşitli ağır baskılara maruz kalmışlardı ama dördüncü yüzyılın başlarında (M

S

312/3) Hıristiyanlığa dönen Roma imparatoru Konstantin‘in emriyle Hıristiyanlara tam bir özgürlük sağlanmış ve böylece baskılar durmuş oldu

M

S

395‘de ise Roma imparatorluğu Doğuda Konstantilop (İstanbul) ve Batı‘da da Roma şehirleri başkent olmak üzere ikiye ayrıldı

Yozlaşmaya başlayan Hristiyanlık güç ardına koşmaya başlayıp, Batılılar Roma‘nın, Doğulular da Konstantilop‘un dinsel merkez olması gerektiğini ileri sürmeye başladılar

Roma devletinin desteğiyle günden güne güçlenen Roma kilisesinin rahibi kendisinin elçi Petrus‘un halefi olduğunu, kilisenin tek evrensel şefi ve papası (babası) olduğunu bidirerek, Konstantilop patriğinin de onun yetkisini kabul etmesi gerektiğini ileri sürünce doğu kiliseleri buna karşı çıkıp birbirlerini afaroz ettiler ve bu şekilde 1054‘te Batı‘da Roma Katolik ve Doğuda da Ortodoks kilisesi oluşmuş oldu

Ortodoks kelimesi ‘doğru‘ anlamına gelip, doğru inanca veya görüşe sahip olan demektir

Papa‘nın yanılmazlığı ve evrensel yetkisinin kabul edilmemesinin dışında Ortodoksları Katoliklerden ayıran diğer bir kaç nokta da şunlardır

Katolik kilisesi rahiplerinin evlenmelerini yasaklarken Ortodoks kilisesi rahiplerinin evlenmelerine müsade eder
Katolikler Kutsal Ruh‘un hem Baba‘dan hem de Oğul‘dan çıktığını ileri sürerken Ortodokslar Kutsal Ruh‘un yalnızca Baba‘dan, İsa aracılığıyla çıktığını ileri sürerler
Roma Katolik kiliselerinde vaftiz uygulaması yalnızca su serpmekle yapılırken, doğu Ortodoks kiliselerinde bu tamamen suya daldırılmak suretiyle yapılıyordu
Ortodokslar yalnızca resimlerle yetinmekteyken batı kiliseleri heykel veya statüler de yapıyor ve bunları da şereflendiriyordu
Ortodokslar Rabbin Sofrasını ekmek ve şarapla yaparken Roma Katolikleri bunu yalnızca şaraba bulandırılmış kutsal ekmekle yapmaktaydı
Ortodokslar ayinlerinde özellikle yunancayı kullanırken, Roma Katolikleri latinceyi kullanıyordı
Ortodoksla bazı Hırstiyan kutlamaların Katoliklerden ayrı tarihlerde kutlarlar Örneğin Katolikler İsa'nın doğuşunu 25 Aralıkta kutlarken Ordoksluk sistemi altında olan Ermeniler 6 Ocağı kutlarlar

Bu farklılıkların dışında bu iki kilise diğer bütün konularda hemen hemen aynı inanç sistemini paylaşmaktadır

Ortodoksların yoğun olduğu bölgeler doğu bölgeleridir

Ortodoks ve Katolikler arasında var olan bu ayrılık uçurumu tarih boyunca politik nedenlerden dolayı daha da derinleşti

Ama son dönemlerde Katolik kilisesi Ortodoksları yeniden kendi denetimine almak amacıyla çeşitli taktik ve atılımlarda bulunmuştur ve bu hala da devam etmektedir

İncile Dayalı Protestanlarla Katolik ve Ortodokslar Arasıdaki Farklılıklar Nelerdir?
Söylediğimiz gibi gerçekte Katoliklerle Ortodokslar arasında (Ermeni resuli, Süryani kadim, Kildani vs

) çok büyük bir farklılık bulunmamakta, temelde bu kiliseler hemen hemen aynı öğretisel çizgiyi takip etmektedirler

Bu üç kilise içinde öğreti ve uygulamalarıyla farklılığı hemen göze batan kilise Mesih İnanlıları veya İncili Protestanlardır

‘Protestan‘ kelimesi ‘protesto eden‘ anlamına gelip, kurulu kiliselerin İncil‘den uzaklaşmış, İncile ters düşen öğreti ve uygulamalarını protesto ettiklerinden bu isim kendilerine verilmiştir

Katoliklerce uzun yıllar‘‘sapkınlar‘‘ olarak ilan edilen Protestanlar Vatikan II Konsilinden itibaren ‘ayrı kardeşler‘‘ veya ‘‘kardeş kilise‘‘ olarak görülmeye başlanmıştır

Aralarında bulunan farklılıklara geçmeden önce Mesih İnanlılarının Katolik ve Ortodokslarla birlik içinde olduğu şu bir kaç noktayı vurgulamamız şüphesiz yararlı olacaktır:

Tanrının varlığı, ebediliği, yüceliği ve üçlü-birliği, İsa Mesih‘in yaratılamayıp ebediyen var olduğu, O‘nun tam Tanrı ve tam insan olduğu

İsa Mesih‘in Kutsal Ruh aracılığıyla meryem anadan mucizevi bir şekilde doğduğu, tamamen günahsız ve kusursuz olup, günahlarımız için haça gerilip öldüğü, üçüncü gün ölüler arasından bedenen dirilerek öğrencilerine göründüğü ve kırk gün sonra da diriliş bedeniyle göğe çıkması

İsa Mesih‘in ikinci kez görkemle yargı için geleceği, diriliş olacağı ve inananları cennete, inanmayanları da cehenneme atacağı

Kutsal Ruh‘un bir etki olmayıp üçlü-birliğin üçüncü şahsiyeti olduğu

Meleklerin ve aynı zamanda Şeytan ve cinlerinin ruhi şahsiyetler olarak var olduğu

Kutsal Kitap‘ın Tanrı‘nın esini olduğu vs

Bu ortak noktaları vurguladıktan sonra şimdi Mesih İnanlılarını Katolik ve Ortodoksluktan ayıran temel öğreti ve özelliklerin ne olduğunu birlikte incelemeye geçebiliriz

I

DAYANILAN YETKİ KONUSUNDAKİ FARKLILIK
Katolik ve Ortodoks kiliseleri inanç ve uygulamalarının tespit edilmesi hususunda iki temel yetkiye dayanır

Bunlar Kutsal Kitap ve Kilise gelenekleridir

Kilise gelenekleri derken kilise babalarının öğretileri, Papa‘nın öğretileri, kilise konsillerinde alınan kararlar ve kilise tarihi boyunca kiliseye sokulan öğreti, örf ve adetler anlaşılmaktadır

Katolikler, Kutsal Kitap ve bu kilise geleneklerini eşit bir şekilde Tanrı sözü olarak benimsemektedirler

Vatikan 1 ve 2 Konsilleri‘nde bu düşünce şöyle ifade edilmiştir:

‘‘Kutsal gelenekler ve Kutsal Kitap tek tanrısal bir kaynaktan ileri gelerek tek bir akımda toplanır ve tek sonuca yönelir Kutsal Kitap ve Gelenekler eşit bir saygı ve duyguyla kabul edilip şereflendirilmelidir‘‘ ( Dei Verbum, 9,10)

Hatta Kilise ve kilise gelenekleri çoğu zaman Kutsal Kitap‘tan daha üstün ve önde tutulmaktadır

Örneğin Kilise gelenekleriyle Kutsal Kitap arasında bir tezat belirdiğinde Katolik ve Ortodokslar kiliseyi ve kilise geleneğini izlemeyi tercih ederler

İncil kitaplarının kilise tarafından tespit edilip yetkilendirildiğini ileri sürerek, Kutsal Kitap‘ın yalnızca kilise tarafından yorumlanıp anlaşılacağını iddia ederler

Kilisenin dışında Kutsal Kitap‘ı doğru bir şekilde anlamak ve yorumlamak onlara göre olanaksızdır

Fakat bunun karşıtında Protestanlar iki değil, yalnızca tek bir yetkiyi, yani Kutsal Kitap yetkisini kabul ederler

Konsillerin, geleneğin, kilise babaları veya öğretmenlerinin değerini her ne kadar kısmen takdir etseler de bunların asla Kutsal Kitap‘a eşdeğer bir yetki veya Tanrısal söz olarak kabul edilemeyeceğini vurgularlar

İşte Mesih İnanlılarını Katolik ve Ortodokslardan ayıran temel ve ana özellik budur

Eğer herhangi bir Katoliğe veya Ortodoksa neden dolayı buna veya şuna inanıyorsun diye sorulursa genelde alınan yanıt şöyle olur: ‘‘Böyle inanıyorum çünkü kilisemiz veya papazımız böyle öğretir‘ ‘

Oysa aynı soru bir Mesih İnanlısına yöneltildiğinde O hiç tereddüt etmeden ‘ ‘böyle inanıyorum, çünkü Tanrı‘nın sözü Kutsal Kitap böyle öğretir‘‘ der

Kutsal Kitap‘ın yalnızca kilise tarafından anlaşılıp yorumlanabileceği düşüncesi de Kutsal Kitap‘a göre yanlıştır

Samimi bir şekilde, dua ile ve Kutsal Ruh‘un yardımıyla Kutsal Kitap‘ı okuyanlar onun kurtuluş mesajını kolaylıkla anlayabilirler (bkz

Yuhanna 20:31;2

Tim

3:15-17)

II

Meryem Ana'nın Kimliği ve Rolü Konusundaki Farklılık

Mesih İnanlılarını Katolik ve Ortodokslardan ayıran diğer önemli bir nokta da Meryem ananın kimliği ve rolü konusudur

Katolikler ve Ortodokslar (Ermeni Apostolik Kilisesi, Süryani Kadim kilisesi vs

) Meryem anayı adeta bir tanrıçaya dönüştürmüşlerdir

Ayinleri ve öğretilerinin merkezi neredeyse Mesih değil ama Meryem anadır

O‘nun onuruna yapılan kiliseler, hac yerleri ve bayramların sayısı İsa Mesih‘inkinden daha fazladır

Kutsal Kitap ışığında Katolik ve Ortodoks‘ların Meryem ana konusunda düşmüş oldukları beş temel yanılgı kısa olarak şunlardır

Meryem anaya vermiş oldukları görkemli ünvanlar konusundaki yanılgıları Meryeme şu görkemli ünvanlar verilir: ‘ Tanrı‘nın kutsal anası‘, ‘sabah yıldızı‘, ‘cennetin kapısı‘, ‘günahkarların sığınağı‘, ‘Hıristiyanların destekleyicisi ve yardımcısı‘, ‘meleklerin, gökün ve evrenin kraliçesi‘, ‘dünyanın Mesih ile ortak kurtarıcısı‘, ‘Avukat, aracı veya meyancı‘ vs
Oysa Kutsal Kitap, bu isimlerin hiçbirini, hiçbir şekilde Meryem‘e vermez ‘Sabah yıldızı‘, ‘cennetin kapısı‘, ‘günahkarların dostu‘, ‘meyancı‘, ‘avukat ‘ isimlerini yalnızca İsa Mesih‘e verir Aynı zamanda Hıristiyanların yardımcısı veya destekleyicisiyse Kutsal Kitap‘a göre yalnızca Kutsal Ruh‘tur (Yuhanna 14:16-18) Kutsal Kitap yine açık bir şekilde yalnızca tek bir meyancının var olduğunu ve bunun yalnızca İsa Mesih olduğunu vurgular:
Meryem ananın doğuştan günahsızlığı konusundaki yanılgıları Katolik ve Ortodoklar Meryem‘in ‘anne karnında oluşmaya başladığı andan itibaren aslî günahtan tamamen arı kaldığını veya korunduğunu‘ bildirip, ‘hayatı boyunca da Meryem‘in hiç bir günah işlememiş‘olduğunu öğretirler (CEC sf135, HDÖ sf23) Meryem‘in lekesiz varoluşu görüşü 1854 yılında resmen onaylanmış ve tüm Hıristiyanlarca kesinlikle kabul edilmesi gereken bir dogma olarak ilan edilmiştir
Oysa Kutsal Kitap‘ın hiçbir yerinde böyle bir görüş veya düşünce bile mevcut değildir Kutsal Kitap çok açık bir ifadeyle içinde Meryem de olmak üzere bütün insanlığın günahlı olduğunu ve günahlı doğduğunu vurgular: Kutsal Kitap bunun dışında kalan tek kişinin yalnızca İsa Mesih olduğunu bildirir (İbraniler 4:15,7:26; 1Pet1:19,2:22; Yuhanna 8:46, 1Yuhanna 3:5; Eyüp 14:4)
Meryem‘in bedeni ve canıyla ölümden sonra göğe kaldırılması görüşü Katolik kilisesi 1950 yılındaki bir konsilde, Mereym'le ilgili olarak bütün Katoliklerce kabul edilmesi gereken yeni bir dogm ortaya attı Bu dogm Meryem ananın‘yeryüzündeki yaşamı sona erince, bedeni ve canıyla' aynı Mesih gibi göke kaldırılıp, hükmetmek amacıyla ‘Rab tarafından evrenin kraliçesi olarak yüceltilmesi' öğretisiydi (CECsf 254) O tarihten bu yana her sene 15 Ağustos'ta tüm Katolik ve Ortodokslar Meryem'in göğe alınışını kutlarlar Hıristiyan Dininin Özü adlı kitap ‘ Aziz Meryem'in göğe alınışı bir iman maddesi midir? diye sorar ve hemen ardındanda yanıtlar: ‘Aziz Meryem'in göğe alınışı bir iman maddesidir, çünkü o Kilise'nin yanılmaz yetkisiyle belirlenmistir' (sf32)
Oysa Kutsal Kitap'ta bu görüşü destekleyecek tek bir ayet bile mevcut değildir
Meryem ananın ebediyen bakire kalması görüşü Katolik ve Ortodoksların diğer bir yanılgısı da Mesih‘in doğumundan sonra Meryem‘in Yusuf ile normal bir karı-koca yaşamına sahip olmayıp onun ebediyen bakire kalması ve dolayısıyla Yusuf‘tan da çocukları olmayı öğretileridir (CEC Sf134-135)
Biz Mesih İnanlıları Kutsal Kitap verilerine dayanarak Meryem‘in yalnızca Mesih‘in doğuşuna kadar bakire kaldığını fakat Mesih‘in doğumundan sonra Meryem‘in aynen diğer insanlar gibi Yusuf ile beraber normal bir karı-koca yaşamına sahip olup hatta bunun sonucunda birçok çocukları bile olduğunu kabul ederiz Zaten bizzat melek Gabriel Yusuf‘a ‘ Meryem‘i kendine karı olarak alamaktan karkma‘ (Matta 1:20) diyerek açıkça Meryem ve Yusuf‘un normal bir aile yaşamı sürdürmesinde bir sakınca olmadığını belirtmiştir Yusuf meleğin talimatı üzere ‘Meryem‘i eş olarak yanına aldı Ne var ki, Meryem oğlunu doğuruncaya dek Yusuf onunla birleşmedi‘ (Matta 1:24-25) Açıkça görüldüğü gibi Yusuf, yalnızca İsa doğana dek Meryemle birleşmedi Bundan sonrası için hiçbir sınırlama yok
Meryem anaya dua ve ibadet edilip yüceltilmesi yanılgısı Katolik ve Ortodokslar (Ermeni Apostolik, Süryani Kadim vs) kiliseleri Meryem‘e bağlılıklarında daha da ileri gidip, ona özel bir ibadet, tapınış ve dua sunarak yanılgılarının doruğuna varırlar Meryem‘e sunmuş oldukları birçok dua da ondan merhamet, yardım, günahlardan bağış dileyip, yaşamlarını onu eline teslim ettiklerini dile getirirler Katoliklerce hazırlanan Hıristiyan dininin Özü adlı kitapçıkta Meryem‘e şu dua yükseltilir:
Şüphesiz biz Mesih İnanlıları Rab İsa‘nın diğer öğrencilerine karşı duyduğumuz saygı benzerliğinde Meryem‘e de saygı duyarız Fakat asla ona ne dua eder, ne tapar, ne de şereflendiririz

III

Melek ve Azizler, Resim Heykel ve Suretlerin Kullanımı Konusundaki Farklılıklar
Mesih İnanlılarını Katolik ve Ortodokslar'dan ayıran diğer bir özellik de onların melek, Meryem ve azizleri şereflendirmeyip tapınmamaları ve yine tapınış yerlerinde onların resim heykellerini bulundurmamalarıdır

Mesih İnanlıları her ne kadar Mesih‘i gerçek Tanrı olarak görüp O‘na tapınsa da O‘nun insan eliyle yapılmış tasvir ve heykellerine kesinlikle eğilmez ve tapınmazlar

Yine her ne kadar genelde tapınaklarında haç bulundurulsa da asla haçı şereflendirmez veya onun önüne geçip dua etmezler

Haç, tapınak ve kitaplarında yalnızca Mesih‘in kuratarış sağlayan ölümünün bir sembolu olarak kullanılır

Kitaplarında kullanmış oldukları resimler de yalnızca eğitimsel amaçlıdır

Azizler konusundaki tutumları da Kutsal Kitap‘ta sözü edilen bu kutsal kişilerin yaşam tarzlarını ve imanlarını kendilerine örnek olarak görmekten öte geçmez (İbraniler 11 )

Meleklerin de görkemini kabul etmelerine rağmen asla onlara tapınmaz veya onları şereflendirmezler

Fakat Katolik ve Ortodoks kiliselerin bu suret ve heykellerin kullanımı sembol veya eğitimsel kullanımdan daha da öteye gidip, melekler ve azizler de içinde olmak üzere özel bir şerefe ve tapınışa hedef olmaktadır

Örneğin son olarak yayımlanmış Katolik kilisesinin eğitim kitabı her ne kadar Tanrı‘ya sunulan tapınıştan daha aşağı derecede bir tapınış sunduklarını belirtse de Katolik kilisesi açık bir şekilde Mesih‘in, Meryem‘in ve azizlerin tasvir ve heykellerine tapınıp onları şereflendirmek gerektiğini öğretir (Catéchisme de l‘Eglise Catholique, Ssyfa 308-309,536-537)

Katolik kilisesi öncülerinden biri olan Akinalı Tomas açık bir şekilde ‘Mesih‘e tapındığımız gibi O‘nun haçına da aynı şekilde tapınırız‘ der ve ‘haça da dua yöneltilme‘ sinden söz eder (Somme Théologique, cilt III, sayfa 253-270)

Hatta bazı kiliselerde direkt olarak haça yöneltilmiş dualar vardır

‘Ey Mesih‘in kanlı haçı vs

Bazı konsillerce kabul edilip bazılarınca da reddedilen resim ve heykellerin kiliselerde kullanılma uygulaması şiddetli tartışma ve itirazlardan sonra nihayet 16‘yüzyılda Trente Konsilinde bir iman maddesi olarak empoze edilmiştir

Yukarıdaki alıntıları Mavi Kilise internet sitesinden alınmıştır

http://www

mavikilise

com/

05-03-2014	#3
Şengül Şirin	Cevap : Hinduizm Mezhepler Ve Öğretiler Mezhepler KATOLİK, ORTODOKS VE PROTESTANLAR ARASINDAKİ FARKLILIKLAR NELERDİR? Hristiyanlığın en büyük mezheplerini oluşturan Katolik, Ortodoks ve Mesih İnanlıları (İncile dayalı Protestanlık) arasında var olan ayrıcalık ve farklılıklar acaba nelerdir? Hangi konularda ve neden birbirlerinden ayrılırlar? Bu ayrılıkların ortadan kaldırılıp bunların tek bir kilise haline gelmesi mümkün müdür? Şüphesiz sizler de bu soruları kendi kendinize sormuş ve bunların yanıtını merak etmişsinizdir Bu çalışmamızda işte bu sorulara Kutsal Kitap‘ın ışığında bir açıklık getirmeye çalışacağız Hemen belirtelim ki bizlerin İncil‘e dayalı Protestan veya Mesih İnanlıları olarak bu yazıyı yayımlamasının başlıca amacı herhangi bir kiliseyi kötülemek veya aşağılamak değil ama yalnızca kapalı kalan birçok Kutsal Kitap gerçeklerinin açığa çıkmasını sağlamaktır Katolik ve Ortadoks Arasındaki Farklılıklar Nedir? Gerçekte Katoliklerle Ortodokslar arasında çok büyük bir farklılık yoktur Temelde her iki kilise de bazı ufak öğretisel (teolojik) ayrılıkların dışında hemen hemen aynı öğretisel çizgiyi takip ederler Bu iki kilise arasında var olan farklılıklar daha fazla bölgesel ve kilisenin yönlendirilişiyle ilgili farklılıklardır Hıristiyanlık içinde en yaygın ve en fazla üyeye sahip olan Katolik kilisesinin kuruluşu iddiasına göre bizzat İsa Mesih ve resulleri (özellikle Petrus ve Pavlus) tarafından olmuştur Katolik kilisesi başlangıçtan bu yana sadık ve kesintisiz bir şekilde resullerin öğreti ve uygulamalarını devam ettirdiklerini iddia ederler ‘‘Katolik‘‘ kelimesi ‘‘evrensel‘‘ demektir Kilisenin yönetim merkezi Roma‘da olup evrensel boyutlu olduğundan bu kilise ‘‘Roma Katolik Kilisesi‘‘ adıyla bilinir Bu kilisenin başında öleceği güne dek seçilip, Mesih‘in görünür temsilcisi olarak kabul edilmiş bulunan ve Vatikan Roma‘da yaşayan Papa bulunur KATOLİK ve ORTODOKSLARIN BİRBİRLERİNDEN AYRILMALARI Bilindiği gibi ilk Hıristiyan kilisesi Pentikost günü Mesih tarafından vaat edilen Kutsal Ruh‘un inanlılar üzerine gelmesiyle Yeruşalim‘de kuruldu Fakat Yeruşalim‘in MS 70‘de Romalılarca harap edilmesinden sonra baskılar nedeniyle, bu kiliseler başka bölgelere Avrupa‘ya, yani batıya kadar yayıldı (Elçilerin İşleri 1:8) O zamanlarda dünyada egemen olan politik güç Roma imparatorluğuydu İlk üç yüzyıl boyunca Hıristiyanlar çeşitli ağır baskılara maruz kalmışlardı ama dördüncü yüzyılın başlarında (MS 312/3) Hıristiyanlığa dönen Roma imparatoru Konstantin‘in emriyle Hıristiyanlara tam bir özgürlük sağlanmış ve böylece baskılar durmuş oldu MS 395‘de ise Roma imparatorluğu Doğuda Konstantilop (İstanbul) ve Batı‘da da Roma şehirleri başkent olmak üzere ikiye ayrıldı Yozlaşmaya başlayan Hristiyanlık güç ardına koşmaya başlayıp, Batılılar Roma‘nın, Doğulular da Konstantilop‘un dinsel merkez olması gerektiğini ileri sürmeye başladılar Roma devletinin desteğiyle günden güne güçlenen Roma kilisesinin rahibi kendisinin elçi Petrus‘un halefi olduğunu, kilisenin tek evrensel şefi ve papası (babası) olduğunu bidirerek, Konstantilop patriğinin de onun yetkisini kabul etmesi gerektiğini ileri sürünce doğu kiliseleri buna karşı çıkıp birbirlerini afaroz ettiler ve bu şekilde 1054‘te Batı‘da Roma Katolik ve Doğuda da Ortodoks kilisesi oluşmuş oldu Ortodoks kelimesi ‘doğru‘ anlamına gelip, doğru inanca veya görüşe sahip olan demektir Papa‘nın yanılmazlığı ve evrensel yetkisinin kabul edilmemesinin dışında Ortodoksları Katoliklerden ayıran diğer bir kaç nokta da şunlardır Katolik kilisesi rahiplerinin evlenmelerini yasaklarken Ortodoks kilisesi rahiplerinin evlenmelerine müsade eder Katolikler Kutsal Ruh‘un hem Baba‘dan hem de Oğul‘dan çıktığını ileri sürerken Ortodokslar Kutsal Ruh‘un yalnızca Baba‘dan, İsa aracılığıyla çıktığını ileri sürerler Roma Katolik kiliselerinde vaftiz uygulaması yalnızca su serpmekle yapılırken, doğu Ortodoks kiliselerinde bu tamamen suya daldırılmak suretiyle yapılıyordu Ortodokslar yalnızca resimlerle yetinmekteyken batı kiliseleri heykel veya statüler de yapıyor ve bunları da şereflendiriyordu Ortodokslar Rabbin Sofrasını ekmek ve şarapla yaparken Roma Katolikleri bunu yalnızca şaraba bulandırılmış kutsal ekmekle yapmaktaydı Ortodokslar ayinlerinde özellikle yunancayı kullanırken, Roma Katolikleri latinceyi kullanıyordı Ortodoksla bazı Hırstiyan kutlamaların Katoliklerden ayrı tarihlerde kutlarlar Örneğin Katolikler İsa'nın doğuşunu 25 Aralıkta kutlarken Ordoksluk sistemi altında olan Ermeniler 6 Ocağı kutlarlar Bu farklılıkların dışında bu iki kilise diğer bütün konularda hemen hemen aynı inanç sistemini paylaşmaktadır Ortodoksların yoğun olduğu bölgeler doğu bölgeleridir Ortodoks ve Katolikler arasında var olan bu ayrılık uçurumu tarih boyunca politik nedenlerden dolayı daha da derinleşti Ama son dönemlerde Katolik kilisesi Ortodoksları yeniden kendi denetimine almak amacıyla çeşitli taktik ve atılımlarda bulunmuştur ve bu hala da devam etmektedir İncile Dayalı Protestanlarla Katolik ve Ortodokslar Arasıdaki Farklılıklar Nelerdir? Söylediğimiz gibi gerçekte Katoliklerle Ortodokslar arasında (Ermeni resuli, Süryani kadim, Kildani vs) çok büyük bir farklılık bulunmamakta, temelde bu kiliseler hemen hemen aynı öğretisel çizgiyi takip etmektedirler Bu üç kilise içinde öğreti ve uygulamalarıyla farklılığı hemen göze batan kilise Mesih İnanlıları veya İncili Protestanlardır ‘Protestan‘ kelimesi ‘protesto eden‘ anlamına gelip, kurulu kiliselerin İncil‘den uzaklaşmış, İncile ters düşen öğreti ve uygulamalarını protesto ettiklerinden bu isim kendilerine verilmiştir Katoliklerce uzun yıllar‘‘sapkınlar‘‘ olarak ilan edilen Protestanlar Vatikan II Konsilinden itibaren ‘ayrı kardeşler‘‘ veya ‘‘kardeş kilise‘‘ olarak görülmeye başlanmıştır Aralarında bulunan farklılıklara geçmeden önce Mesih İnanlılarının Katolik ve Ortodokslarla birlik içinde olduğu şu bir kaç noktayı vurgulamamız şüphesiz yararlı olacaktır: Tanrının varlığı, ebediliği, yüceliği ve üçlü-birliği, İsa Mesih‘in yaratılamayıp ebediyen var olduğu, O‘nun tam Tanrı ve tam insan olduğu İsa Mesih‘in Kutsal Ruh aracılığıyla meryem anadan mucizevi bir şekilde doğduğu, tamamen günahsız ve kusursuz olup, günahlarımız için haça gerilip öldüğü, üçüncü gün ölüler arasından bedenen dirilerek öğrencilerine göründüğü ve kırk gün sonra da diriliş bedeniyle göğe çıkması İsa Mesih‘in ikinci kez görkemle yargı için geleceği, diriliş olacağı ve inananları cennete, inanmayanları da cehenneme atacağı Kutsal Ruh‘un bir etki olmayıp üçlü-birliğin üçüncü şahsiyeti olduğu Meleklerin ve aynı zamanda Şeytan ve cinlerinin ruhi şahsiyetler olarak var olduğu Kutsal Kitap‘ın Tanrı‘nın esini olduğu vs Bu ortak noktaları vurguladıktan sonra şimdi Mesih İnanlılarını Katolik ve Ortodoksluktan ayıran temel öğreti ve özelliklerin ne olduğunu birlikte incelemeye geçebiliriz I DAYANILAN YETKİ KONUSUNDAKİ FARKLILIK Katolik ve Ortodoks kiliseleri inanç ve uygulamalarının tespit edilmesi hususunda iki temel yetkiye dayanır Bunlar Kutsal Kitap ve Kilise gelenekleridir Kilise gelenekleri derken kilise babalarının öğretileri, Papa‘nın öğretileri, kilise konsillerinde alınan kararlar ve kilise tarihi boyunca kiliseye sokulan öğreti, örf ve adetler anlaşılmaktadır Katolikler, Kutsal Kitap ve bu kilise geleneklerini eşit bir şekilde Tanrı sözü olarak benimsemektedirler Vatikan 1 ve 2 Konsilleri‘nde bu düşünce şöyle ifade edilmiştir: ‘‘Kutsal gelenekler ve Kutsal Kitap tek tanrısal bir kaynaktan ileri gelerek tek bir akımda toplanır ve tek sonuca yönelir Kutsal Kitap ve Gelenekler eşit bir saygı ve duyguyla kabul edilip şereflendirilmelidir‘‘ ( Dei Verbum, 9,10) Hatta Kilise ve kilise gelenekleri çoğu zaman Kutsal Kitap‘tan daha üstün ve önde tutulmaktadır Örneğin Kilise gelenekleriyle Kutsal Kitap arasında bir tezat belirdiğinde Katolik ve Ortodokslar kiliseyi ve kilise geleneğini izlemeyi tercih ederler İncil kitaplarının kilise tarafından tespit edilip yetkilendirildiğini ileri sürerek, Kutsal Kitap‘ın yalnızca kilise tarafından yorumlanıp anlaşılacağını iddia ederler Kilisenin dışında Kutsal Kitap‘ı doğru bir şekilde anlamak ve yorumlamak onlara göre olanaksızdır Fakat bunun karşıtında Protestanlar iki değil, yalnızca tek bir yetkiyi, yani Kutsal Kitap yetkisini kabul ederler Konsillerin, geleneğin, kilise babaları veya öğretmenlerinin değerini her ne kadar kısmen takdir etseler de bunların asla Kutsal Kitap‘a eşdeğer bir yetki veya Tanrısal söz olarak kabul edilemeyeceğini vurgularlar İşte Mesih İnanlılarını Katolik ve Ortodokslardan ayıran temel ve ana özellik budurEğer herhangi bir Katoliğe veya Ortodoksa neden dolayı buna veya şuna inanıyorsun diye sorulursa genelde alınan yanıt şöyle olur: ‘‘Böyle inanıyorum çünkü kilisemiz veya papazımız böyle öğretir‘ ‘ Oysa aynı soru bir Mesih İnanlısına yöneltildiğinde O hiç tereddüt etmeden ‘ ‘böyle inanıyorum, çünkü Tanrı‘nın sözü Kutsal Kitap böyle öğretir‘‘ der Kutsal Kitap‘ın yalnızca kilise tarafından anlaşılıp yorumlanabileceği düşüncesi de Kutsal Kitap‘a göre yanlıştır Samimi bir şekilde, dua ile ve Kutsal Ruh‘un yardımıyla Kutsal Kitap‘ı okuyanlar onun kurtuluş mesajını kolaylıkla anlayabilirler (bkz Yuhanna 20:31;2Tim3:15-17) II Meryem Ana'nın Kimliği ve Rolü Konusundaki Farklılık Mesih İnanlılarını Katolik ve Ortodokslardan ayıran diğer önemli bir nokta da Meryem ananın kimliği ve rolü konusudur Katolikler ve Ortodokslar (Ermeni Apostolik Kilisesi, Süryani Kadim kilisesi vs) Meryem anayı adeta bir tanrıçaya dönüştürmüşlerdir Ayinleri ve öğretilerinin merkezi neredeyse Mesih değil ama Meryem anadır O‘nun onuruna yapılan kiliseler, hac yerleri ve bayramların sayısı İsa Mesih‘inkinden daha fazladır Kutsal Kitap ışığında Katolik ve Ortodoks‘ların Meryem ana konusunda düşmüş oldukları beş temel yanılgı kısa olarak şunlardır Meryem anaya vermiş oldukları görkemli ünvanlar konusundaki yanılgıları Meryeme şu görkemli ünvanlar verilir: ‘ Tanrı‘nın kutsal anası‘, ‘sabah yıldızı‘, ‘cennetin kapısı‘, ‘günahkarların sığınağı‘, ‘Hıristiyanların destekleyicisi ve yardımcısı‘, ‘meleklerin, gökün ve evrenin kraliçesi‘, ‘dünyanın Mesih ile ortak kurtarıcısı‘, ‘Avukat, aracı veya meyancı‘ vs Oysa Kutsal Kitap, bu isimlerin hiçbirini, hiçbir şekilde Meryem‘e vermez ‘Sabah yıldızı‘, ‘cennetin kapısı‘, ‘günahkarların dostu‘, ‘meyancı‘, ‘avukat ‘ isimlerini yalnızca İsa Mesih‘e verir Aynı zamanda Hıristiyanların yardımcısı veya destekleyicisiyse Kutsal Kitap‘a göre yalnızca Kutsal Ruh‘tur (Yuhanna 14:16-18) Kutsal Kitap yine açık bir şekilde yalnızca tek bir meyancının var olduğunu ve bunun yalnızca İsa Mesih olduğunu vurgular: Meryem ananın doğuştan günahsızlığı konusundaki yanılgıları Katolik ve Ortodoklar Meryem‘in ‘anne karnında oluşmaya başladığı andan itibaren aslî günahtan tamamen arı kaldığını veya korunduğunu‘ bildirip, ‘hayatı boyunca da Meryem‘in hiç bir günah işlememiş‘olduğunu öğretirler (CEC sf135, HDÖ sf23) Meryem‘in lekesiz varoluşu görüşü 1854 yılında resmen onaylanmış ve tüm Hıristiyanlarca kesinlikle kabul edilmesi gereken bir dogma olarak ilan edilmiştir Oysa Kutsal Kitap‘ın hiçbir yerinde böyle bir görüş veya düşünce bile mevcut değildir Kutsal Kitap çok açık bir ifadeyle içinde Meryem de olmak üzere bütün insanlığın günahlı olduğunu ve günahlı doğduğunu vurgular: Kutsal Kitap bunun dışında kalan tek kişinin yalnızca İsa Mesih olduğunu bildirir (İbraniler 4:15,7:26; 1Pet1:19,2:22; Yuhanna 8:46, 1Yuhanna 3:5; Eyüp 14:4) Meryem‘in bedeni ve canıyla ölümden sonra göğe kaldırılması görüşü Katolik kilisesi 1950 yılındaki bir konsilde, Mereym'le ilgili olarak bütün Katoliklerce kabul edilmesi gereken yeni bir dogm ortaya attı Bu dogm Meryem ananın‘yeryüzündeki yaşamı sona erince, bedeni ve canıyla' aynı Mesih gibi göke kaldırılıp, hükmetmek amacıyla ‘Rab tarafından evrenin kraliçesi olarak yüceltilmesi' öğretisiydi (CECsf 254) O tarihten bu yana her sene 15 Ağustos'ta tüm Katolik ve Ortodokslar Meryem'in göğe alınışını kutlarlar Hıristiyan Dininin Özü adlı kitap ‘ Aziz Meryem'in göğe alınışı bir iman maddesi midir? diye sorar ve hemen ardındanda yanıtlar: ‘Aziz Meryem'in göğe alınışı bir iman maddesidir, çünkü o Kilise'nin yanılmaz yetkisiyle belirlenmistir' (sf32) Oysa Kutsal Kitap'ta bu görüşü destekleyecek tek bir ayet bile mevcut değildir Meryem ananın ebediyen bakire kalması görüşü Katolik ve Ortodoksların diğer bir yanılgısı da Mesih‘in doğumundan sonra Meryem‘in Yusuf ile normal bir karı-koca yaşamına sahip olmayıp onun ebediyen bakire kalması ve dolayısıyla Yusuf‘tan da çocukları olmayı öğretileridir (CEC Sf134-135) Biz Mesih İnanlıları Kutsal Kitap verilerine dayanarak Meryem‘in yalnızca Mesih‘in doğuşuna kadar bakire kaldığını fakat Mesih‘in doğumundan sonra Meryem‘in aynen diğer insanlar gibi Yusuf ile beraber normal bir karı-koca yaşamına sahip olup hatta bunun sonucunda birçok çocukları bile olduğunu kabul ederiz Zaten bizzat melek Gabriel Yusuf‘a ‘ Meryem‘i kendine karı olarak alamaktan karkma‘ (Matta 1:20) diyerek açıkça Meryem ve Yusuf‘un normal bir aile yaşamı sürdürmesinde bir sakınca olmadığını belirtmiştir Yusuf meleğin talimatı üzere ‘Meryem‘i eş olarak yanına aldı Ne var ki, Meryem oğlunu doğuruncaya dek Yusuf onunla birleşmedi‘ (Matta 1:24-25) Açıkça görüldüğü gibi Yusuf, yalnızca İsa doğana dek Meryemle birleşmedi Bundan sonrası için hiçbir sınırlama yok Meryem anaya dua ve ibadet edilip yüceltilmesi yanılgısı Katolik ve Ortodokslar (Ermeni Apostolik, Süryani Kadim vs) kiliseleri Meryem‘e bağlılıklarında daha da ileri gidip, ona özel bir ibadet, tapınış ve dua sunarak yanılgılarının doruğuna varırlar Meryem‘e sunmuş oldukları birçok dua da ondan merhamet, yardım, günahlardan bağış dileyip, yaşamlarını onu eline teslim ettiklerini dile getirirler Katoliklerce hazırlanan Hıristiyan dininin Özü adlı kitapçıkta Meryem‘e şu dua yükseltilir: Şüphesiz biz Mesih İnanlıları Rab İsa‘nın diğer öğrencilerine karşı duyduğumuz saygı benzerliğinde Meryem‘e de saygı duyarız Fakat asla ona ne dua eder, ne tapar, ne de şereflendiririz III Melek ve Azizler, Resim Heykel ve Suretlerin Kullanımı Konusundaki Farklılıklar Mesih İnanlılarını Katolik ve Ortodokslar'dan ayıran diğer bir özellik de onların melek, Meryem ve azizleri şereflendirmeyip tapınmamaları ve yine tapınış yerlerinde onların resim heykellerini bulundurmamalarıdır Mesih İnanlıları her ne kadar Mesih‘i gerçek Tanrı olarak görüp O‘na tapınsa da O‘nun insan eliyle yapılmış tasvir ve heykellerine kesinlikle eğilmez ve tapınmazlar Yine her ne kadar genelde tapınaklarında haç bulundurulsa da asla haçı şereflendirmez veya onun önüne geçip dua etmezler Haç, tapınak ve kitaplarında yalnızca Mesih‘in kuratarış sağlayan ölümünün bir sembolu olarak kullanılır Kitaplarında kullanmış oldukları resimler de yalnızca eğitimsel amaçlıdır Azizler konusundaki tutumları da Kutsal Kitap‘ta sözü edilen bu kutsal kişilerin yaşam tarzlarını ve imanlarını kendilerine örnek olarak görmekten öte geçmez (İbraniler 11 ) Meleklerin de görkemini kabul etmelerine rağmen asla onlara tapınmaz veya onları şereflendirmezler Fakat Katolik ve Ortodoks kiliselerin bu suret ve heykellerin kullanımı sembol veya eğitimsel kullanımdan daha da öteye gidip, melekler ve azizler de içinde olmak üzere özel bir şerefe ve tapınışa hedef olmaktadır Örneğin son olarak yayımlanmış Katolik kilisesinin eğitim kitabı her ne kadar Tanrı‘ya sunulan tapınıştan daha aşağı derecede bir tapınış sunduklarını belirtse de Katolik kilisesi açık bir şekilde Mesih‘in, Meryem‘in ve azizlerin tasvir ve heykellerine tapınıp onları şereflendirmek gerektiğini öğretir (Catéchisme de l‘Eglise Catholique, Ssyfa 308-309,536-537) Katolik kilisesi öncülerinden biri olan Akinalı Tomas açık bir şekilde ‘Mesih‘e tapındığımız gibi O‘nun haçına da aynı şekilde tapınırız‘ der ve ‘haça da dua yöneltilme‘ sinden söz eder (Somme Théologique, cilt III, sayfa 253-270) Hatta bazı kiliselerde direkt olarak haça yöneltilmiş dualar vardır ‘Ey Mesih‘in kanlı haçı vs Bazı konsillerce kabul edilip bazılarınca da reddedilen resim ve heykellerin kiliselerde kullanılma uygulaması şiddetli tartışma ve itirazlardan sonra nihayet 16‘yüzyılda Trente Konsilinde bir iman maddesi olarak empoze edilmiştir Yukarıdaki alıntıları Mavi Kilise internet sitesinden alınmıştır http://wwwmavikilisecom/ __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır