Şengül Şirin
|
Cevap : Konfüçyüsçülük,Târihi,Konfüçyüsçülük' ün yayılması,Dinsel törenler,Konfüçyüsçü düşüncede konular
KONFÜÇYÜSÇÜLÜK
Konfüçyüsçülük,Konfüçyüs'ün ( İÖ 551- İÖ 479) ögretilerine dayandırılan ve Çin halkının 2 bin yıl boyunca sürdürdüğü yaşam biçimi,dünya görüşü,siyasal ideoloji toplumsal ahlak anlayışı ve bilim geleneğiBatılılarca geliştirilen Konfüçyüsçülük terimin Çincede karşılığı yokturBazen bir felsefe,bazen de bir din olarak görülen Konfüçyüsçülük,tanrısal varlığı yadsımayan bütünsel bir insancılık biçiminde tanımlanabilirBüyük tarihsel dinlerden en önemli farklarından biri kurumlaşmamış olmasıdırBuna karşılık başta Kore,Japonya ve Vietnam olmak üzere Çin kültürünün etkisi altındaki bütün Doğu Asya toplumlarına yayılmış,bu toplumların hem tinsel,hem de siyasal yaşamını derinden etkilemiştirŞintocu,Taocu,Budacı,Müslüman ya da Hıristiyan olsun bütün Doğu Asyalılar gerçekte Konfüçyüsçü geleneği yaplaşırlar
Konfüçyüsçü ahlak,devlet ve toplum kuramının öğeleri Konfüçyüs'ten önce yüzyıllar boyunca oluşmuş bir birikime dayanıyorduKonfüçsüz'ün amacı da yeni bir din kurmak değil,yıkılmaya yüz tutmuş geleneksel toplum ve devlet düzenini onarabilmek için eski değerleri canlandırmaktıBu amaçla yöneldiği kökler çok daha eski çağlarda ahlaki yönlendirme yoluyla hüküm sürmüş efsanevi bilge hükümdarlara değin uzanıyorduZhou hanedanının ve "feodal" törenler sisteminin kurucusu Zhou Gong ( öİÖ 1094) Konfüçyüs'ün örnek aldığı ideal devlet adamıydıAyrıntılarıyla işlenmiş bir karşılıklı bağımlılık düzeni olan Zhou sisteminin temelinde kan ve evlilik bağları ile eski antlaşmalar yatıyorduDevletler arası düzenin ve iç düzenin korunmasında kültürel değerler ile toplumsal normların taşıdığı ağırlık,iktidarın evrensel bir krallığın elinde toplandığı ve Tian'den ( Gök,Cennet) kaynaklanan dinsel- ahlaki bir yetkiye dayandığı biçimindeki dünya görüşünden güç alıyorduToplumsal dayanışmanın kaynağını yasal zorlama değil,tören kurallarına bağlılık oluşturuyordu
Zhou hanedanı İÖ 771'den sonra barbar akınları karşısında gerilemeye başlamış ,göstermelik hükümdarların karşısında gerçek iktidar büyük feodal devletlerin elinde toplanmıştıSiyasal ve toplumsal çözülme,büyük ölçüde tarım aletlerinde demir kullanımını ve madeni para dolaşımı gibi önemli yeniliklerden kaynaklanan hızlı ekonomik gelişmenin katı kurallara bağlı eski toplumsal bağları zayıflatmasının sonucuyduBu koşullarda Konfüçyüs aile,eğitim,yerel topluluk,devlet ve hükümdarlık gibi yüzyıllardır siyasal istikrarı sağlayan kurumları yeniden düzenleyecek bir reformun ilkelerini geliştirmeye çalıştı
Bugüne ulaşan bilgilere göre Konfüçyüs'ün çevresinde 3 bini aşkın öğrenci toplanmıştıbunlardan 72'si en yakın çevresini oluşturuyorduOnun öğretilerini sonraki kuşaklara aktaran Lun yu ( Söyleşiler) öğrencilerince kaleme alındıBütün insanların yetkinliğe ulaşabileceğine inanan Konfüçyüs'ün temel kavramı erdem,sevgi ,yüce gönüllülük gibi anlamlar taşıyan ren'dıRen'ın öngördüğü üstün ahlak ve yetkin kişilik,doğru davranış kurallarının (li) yanı sıra kişinin kendi gerçek doğasına bağlılığı ( zhong),karşılıklılık (shu),doğruluk (yi) ve ana baba sevgisi ( xiao) gibi ilkelerle bütünleşiyorduÖrnek bireyi simgeleyen Junzi'nin soyluluğu da soyundan değil,kişiliğinden kaynaklanıyordu
Konfüçyüsçü geleneğin "İkinci Bilge'si olan Mengzi (İÖ y371-İÖ y289) insan doğasının içkin iyiliği ve hükümdarlık kurumuna ilişkin öğretileri etkili olduRen'a ve Tian'ın Buyruğuna ( Tian Ming) dayalı yönetimlerle tiranlığa dayalı yönetimleri birbirinden kesin olarak ayırt eden Mengzi'ya göre,iktidarlarından ve çıkarlarından başka şey düşünmeyen hükümdarlara karşı halkın ayaklanma hakkı vardıBütün insanların özleri iyiydi; hepsi şefkat,doğru yargı,görgü ve bilgelik tohumlarını içinde taşıyorduDolayısıyla kötülük,benliğe karşı gelmekten ve benliğinden uzaklaşmaktan başka bir şey değildiKendini geliştirmenin amacı kişinin "çocuksu yüreğini" ortaya çıkarmak ve Tian'e hizmet etmektiMengzi'nın doğuştan iyilik kuramı daha sonra gelenekselleşmekte birlikte,insandaki doğal kötülük eğilimini düzeltmede kültürel normların önemini vurgulayan Konfüçyüsçü düşünürlerden Xun-zi'nın (İÖ y298- İÖ y230) eleştirisine uğradı
Konfüçyüçü gelenekte önemli sayılan klasik metinler arasında Shu Jing ( Tarih Klasiği), Shi Jing ( Şiir Klasiği) ,Yi Jing ( Dönüşümler Klasiği) ,Li Ji (Ayin Kayıtları ) ve Chun Qiu (İlkbahar ve Sonbahar Kayıtları) sayılabilirLun yu ve Mengzi'nin yanı sıra Da Xue ( Büyük Bilgi)Zhong yong ( Ortalamanın Kuramı) ve Xiao Jing ( Ana Baba Sevgisi Klasiği ) gibi başka klasik metinler de büyük önem taşır
Zhou döneminin sonlarında Konfüçyüsçülük ülkedeki başlıca felsefe akımlarından biri durumuna gelmiştiYüzyıllarca süren feodal savaşların sonunda Qin hanedanının (İÖ 221-İÖ 206) Kurulmasıyla Çin topraklarının birliği sağlanabildiQin sarayının katı yasalara dayalı otoriter tutumu,özgür felsefe araştırmalarının bastırılmasına,bu arada İÖ 213'te imparatorluk kitaplığı dışında tarım,tıp ve kehanetle ilgili olmayan bütün kitapların yakılması gibi olaylara yol açtıAma onu izleyen Han hanedanı (İÖ 206-İS 220) Konfüçyüsçülüğü devlet dini olarak benimsedive zamanla bir Konfüçyüs kültürü oluştu20yüzyıl başlarında Qin( Mançu) hanedanının sona ermesine değin devlet memurluğu sınav sisteminin temelini Konfüçyüsçü metinler oluşturduHan döneminde Konfüçyüsçülüğün ana özelliği seçmeciliğiydiBu dönemin Konfüçyüsçü bilginlerinin en büyüğü olan Dong Zhongshu (İÖ y179- İÖ y104) yin-yang düşüncesinin kozmoloji kuramı ile sayılara dayalı kestirim ve falcılığı ,Konfüsyüsçülüğün insan doğasına ve devlet yönetimine ilişkin klasik yaklaşımlarıyla bağdaştırmaya çalıştı
Kaynak:AnaBritannica cilt 19 sayfa 226-227 frmsinsinet için derlenmiştir
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|