Şengül Şirin
|
Bahçecilik, Bahçecilik Hakkında Bilgi, Bahçe Düzenlenmesi
BAHÇECİLİK
Bahçecilik,meyve,sebze,süs bitkileri ve şifalı bitkilerin yetiştirilmesi,bakımı ve bu bitkilerin yetişme yeri olan bahçenin düzenlenmesi Bahçe düzenlenmesi,bitkilerin çevreyle uyumlu bir bütün oluşturması açısından peyzaj mimarlığıyla ilişkilidir
Evlerin yanında kurulan bahçeler gözden uzak,güzel ve dinlendirici bir köşe yarattığı gibi,gerek duyulan bazı besin maddelerini de sağlarayrıca bahçenin bakımıyla uğraşmanın verdiği rahatlık duygusu insanı dinlendirirBahçe bitkilerinin çoğu doğal ortamlardan son derece farklı koşullarda yetiştirilirbunlar birkaç kuşak boyunca özel olarak ayıklanıp elde edilmiştirBu bakımdan ,bahçecilikte bitkilerin doğal olarak yetişen zararlı otlardan korunması ,bilimsel verilere ve yerel koşullarda kazanılmış deneyimlere dayanması büyük önem taşır
Küçük ev bahçeleri 19yüzyılda yaygınlaştıBu dönemde özel bitkiler ve çiçekler giderek daha çok ilgi uyandırmaya başladıYetiştiriciler uzmanlaşmaya,alışılmadık bitki türleri üretmeye ve bunlarla sergilerdeki yarışmalara katılmaya yöneldilerGünümüzde özel bahçeler küçülerek daha değişik biçimler almıştırEvleri çevreleyen bahçelerin yanı sıra,pencerelerin dışına konmuş sandıklardan ya da pencerenin içine dizilmiş berkaç saksıdan oluşan bahçelerden de söz etmek olasıdırÇalışmayı kolaylaştırıcı aletler,bitki fizyolojisiyle,zararlı ot ve böcek mücadelesiyle ilgili yeni buluşlar,bahçeciliğin hem bir meslek,hem de bir hobi olarak yaygınlaşmasını sağlamıştır
Bahçelerin biçimleri,düzenlenişleri ,konumlarına ve yetiştirilen bitkilere göre değişirTasarımı iyi yapılmış bir çiçek bahçesi,renk ve biçim karşıtlıklarından ve karışımlarından oluşurDoğal bir kayalık ortamın yaratıldığı kaya bahçelerinde çiçek ve çimenin yanı sıra ,kurakçıl bitkiler önem kazanırHavuz,akarsu,kaynak ve gölçüklerden yararlanılan su bahçelerinde,nilüfer gibi bazı su bitkileri ,su kenarlarındaysa nemli koşullarda yaşayabilen çeşitli bitkiler yetiştirilirÇatı bahçeleri ve evlerde bitki yetiştirme,kentleşmeyle birlikte gittikçe yaygınlaşmıştır
Ilıman iklim kuşağındaki bahçelerde,tropik bölgelerde bulunanlara oranla daha çok bitki çeşidi vardır ve daha başarılı sonuçlar alınırSınırlı sayıda otsu bitkinin yetiştirilebildiği tropik bahçelerin başlıca çeşitleri çiçek açan ağaçlar,fundalar ve tırmanıcı bitkilerdirSebze ve şifalı ot bahçeciliği ise çiçekcilik gibi,pazarlamayla yakından ilişkilidir
Bahçecilikte üretim,bitkilerin sürekli denetim altında tutulması temeline dayanırAmaç,bitkiyi üretirken ana özelliklerini de korumaktırÜretme,tohum kullanarak eşeyli yoldan yapılabileceği gibi,çelikleme,daldırma,aşı ve doku kültürü gibi yöntemler kullanarak eşeysiz yoldan da yapılabilir
Yeni bitkilerin yetiştirilmesinde tohum kullanımı çok yaygındırUcuz olması,kolay taşınıp saklanabilmesi ,uzun süre canlılığını koruması ve hastalık taşımayan bitki elde edilmesi,tohumun üstünlükleridirYeni bitkinin gelişmesi için uzun bir süre beklenmesi,istenmeyen heterozigot tohum kullanma olasılığı ve bu nedenle ana bitkide görülmeyen çekinik (resesif) özelliklerin ortaya çıkması ,tohumla üretmenin sakıncalarıdırAncak üretim aşamasında ayıklama yöntemleri kullanılarak son sakınca giderilebilir
Eşeysiz üretim,bitkilerin kendi doku ve parçalarını yenileyebilmesi temeline dayanırBu yöntemle gelişmiş bir bitki,değişime uğramadan ,sonsuz sayıda,daha hızlı ve kolay üretilebilir
Birçok bitki köksap,soğan,yumru,dal,gövde ya da kök gibi farklılaşmış bölümlerinden doğal olarak çoğalabilirKök,dal ve sürgün gibi yenilebilir bölümleri bitkiden ayırmadan üretmeye "daldırma" bitkiden ayırarak üretmeye "çelikleme" denirÇelikleme bahçecilikte yaygın biçimde kullanılan bir yöntemdirAşı,hastalığa dayanıklı,sağlam ve verimli bitkiler elde etmek için kullanılır
Bahçecilikte başarı çevre koşullarının denetlenmesi ölçüsünde artarDenetlenecek etkenlerin başında ısı,ışık,toprak ve su gelir
Isı bitkiye sarılan saydan örtülerle,toprağın yüzeyine serilen ve malç denen saman,küspe gibi organik ,plastik gibi yapay örtülerle denetlenebilir:seralarda istenen düzeyde tutulabilir
Işığın bitki yaşamındaki önemi büyüktürFotosentez için gerekli enerjiyi sağlamasının yanı sıra,çiçeklenme ,tohum gelişimi gibi üreme etkinliklerini de belirlerBirçok bitki için ışık alma süresinin uzunluğu ya da fotoperiyodizm çok önemlidirBitkinin yetişme yeri,ışıklanma özellikleri göz önünde tutularak seçilirAyrıca bitki dağılımı ve yoğunluğu da gerektiği kadar ışık almada etkilidirSeralarda yapay ışıktan yararlanılabilirse de,bu yöntem ancak değerli ürünler için ekonomiktir
Bitkiyi sıkıca bağlayarak istenen biçimlere sokma ve budama,bahçecilikte iki önemli tekniktirGenellikle birlikte kullanılan bu teknikler,kurtbağrı gibi çit bitkilerinde ya da Japonların geliştirdiğ ve bonsai denen cüce ağaçlarda ilginç sonuçlar doğururÇalılar budamadan sonra da daha çok çiçek ,ağaçlar da genellikle daha iri ve daha bol meyve verilebilir
Tomurcuklanma,çiçeklenme,meyve verme ve büyümede uyarıcı işlev gören bitki hormonları (oksinler) kullanılarak bitkinin gelişimi yönlendirilebilirMeyvenin olgunlaşma sürecini geciktirmede ya da hızlandırma da kimi hormonlar ve kimyasal maddeler kullanılır
Bahçecilikte toprağın verimliliği ve fiziksel yapısı sürekli denetlenirBitkilerin büyümesi için gerekli olan 16 mineralden 13'ü toprakta bulunurBitki karbon,oksijen ve hidrojeni hava ve sudan alırToprakta bitkinin yararlanabileceği bileşikler biçiminde azot,fosfor,potasyum,kalsiyum,magnezyum,sülfür ve eser miktarda başka elementler bulunurEksilen elementler gübre halinde toprağa katılır ya da doğrudan bitkinin üzerine püskürtülür
Kaynak:AnaBritannica cilt 4 sayfa 147 frmsinsinet için derlenmiştir
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|