Şengül Şirin
|
Cevap : Türkler, Islamiyetten önce Türkler, Müslüman Türkler, Günümüzde Türkler
Daha 8 yüzyılda Uygurları etkileyen Budacılık,bir tür resmi din durumunda olan Maniciliğin yanı sıra yaygınlık kazandıayrıca Nasturi Hıristiyanlık ve İslam da ekti alanı bulmaya başladıManicilik yanı sıra yaygınlık kazandıayrıca Nasturi Hıristiyanlık ve İslam da etki alanı bulmaya başladıManicilik Türk topluluklarının yerleşik yaşama ve ticari ilişkilere yönelme doğrultusunda etkiledisanatsal etkinliklerini zenginleştirdiÖte yandan Budacı Uygurlar,kalıntıları günümüze değin ulaşan tapınaklar yaptılarBatıdaysa Karluklar Çu,Tokmak ve Talas yöresinde 930'a değin egemen oldularözellikle 766-840 arasında en güçlü dönemleri yaşadılar
Avrupa'daki başlıca Türk topluluğu Hazarlar,Batı Hun egemenliğinin sona ermesinin ardından Karadeniz'in kuzeyinde geniş bir alanda 7yüzyılın başlarında 10yüzyılın ikinci yarısına değin hüküm sürdüler8yüzyıl ortalarında yahudiliği benimsedilerHazarlar 11yüzyıla doğru Slavlar karşısında Kırım yörelerine çekilmek zorunda kaldılarAma Hazarların ardından,Hunlar döneminden beri İtil ve Kama ırmaklarının kavşağında yaşayan Bulgar Türkleri ( Uygurların 6yüzyıldan sonra Hunlarla kaynaşmış kolu)etkin olmaya başladı9yüzyıldan sonra Slavlaşarak Hıristiyanlığı benimseyen Kama Bulgarlarının egemenliğine 1236'da Altın Orda Devleti son verdiBuna karşılık İtil Bulgarlarıysa (Volga Bulgarları) 10yüzyıldan sonra Müslüman olduBizans kaynaklarının "Türk" diye andığı Macarlarla birlikte davranan Türk boylarıysa Macarların Hıristiyanlığı 10yüzyıl ertesinde de varlığını korudu14yüzyıldan sonra Macarların arasında eridi
Peçenekler,Oğuzlar ve Kıpçaklar 10yüzyıl başlarından sonra art arda Karadeniz'in kuzeyinden batıya yönelerek Balkanlar'a geldilerKaşgarlı Mahmud 11yüzyıldaki Türk boylarından söz ederken Oğuz,Kıpçak,Uygur,Karluk,Kırgız,Yağma,Çigil,Bulgar ve Başkırt adlarını anıyorduBunlar arasında en kalabalık olanlar Oğuzlar ve KıpçaklardıMüslümanlaşma süreçleri 11yüzyılın başlarında büyük ölçüde tamamlanan Oğuzlar bu yüzyılın ikinci yarısından sonra Seyhun boylarından Ön Asya'ya ,Kıpçaklarda İrtiş bölgesinden Karadeniz'in kuzeyine yöneldilerPeçenek boyu ve daha önce Karadeniz'e yönelmiş olan Oğuz boyları 1071'deki Malazgirt Savaşı sırasında Alparslanın güçlerine katıldılarOğuzlar Batı Türklerin büyük çoğunluğunun öncelini oluşturuken ,Kıpçaklar da Karadeniz'in kuzeyi ile Tuna arasındaki öteki Türk boylarını erittikten sonra Doğu Avrupa Türklerinin en büyük kolunu oluşturduBatıya yönelik göçlere karşın değişik Türk topluluklarının büyük bölümü Orta Asya'da kaldıÇağatayların ve Özbeklerin zamanla kaynaşması Doğu Türklerinin temelini oluşturduTürkistan'a dönen Kıpçaklar da bu yapıya katıldı
MÜSLÜMAN TÜRKLER;
Müslüman Türklerin yönetimindeki ilk beylikler Mısır ve Suriye'de Toluniler (868-905),İhşidiler (935-969) ve Azerbaycan'da Sucuoğullarıydı(892-930)Ama bu beyliklerin yönetimindeki halklar Türk değildiUyruklarının çoğunluğu Türk olan ilk siyasal birlik,Yağma,Tuksı,Çigil gibi Türk boylarını birleştirdikten sonra 870'lerden sonra hem devletleşme hem de İslamlaşma süreçlerini birlikte yaşayan Karahanlılardı1041'deki bölünmeden sonra Doğu Karahanlı Devleti 1140'ta yıkıldıBatı Karahanlı Devleti ise 1211'e değin varlığını korudu
Aynı dönemde Horasan,Afganistan ve Hindistan'da ,büyük çoğunluğu Türk olmayana halklar üzerinde hüküm süren (963-1186) Gazneliler de Müslüman bir Türk HanedanıydıOğuzların Kınık Boyundan gelenlerin kurduğu bir başka Müslüman Türk devletine ,Büyük Selçuklulara 1040'ta yenik düşerek Kuzey Hindistan'a çekildikten sonra Gazneli Devleti Gurlularca yıkıldıve Delhi Sultanlığına (1206-90) dönüştüBu devlette Halaciler 1290-1320,Tuğluklular 1320-87 arasında hüküm sürdü
Harezm ,Horasan,İran,Irak ve Suriye'ye egemen olan Büyük Selçuklular hızlı bir devletleşme sürecinden geçerek siyasal aygıtı bütün kurum ve kurallarıyla erken bir dönemde oluşturdularMalazgirt Savaşı'nın ertesinde Türklerin Anadolu'ya göçü hızlandıSelçuklu ailesinden 1Süleyman Şah Bizanslılardan İznik'i alarak Anadolu Selçuklu Devletini kurduAynı dönemde Anadolu'da bugünkü Niksar,Malatya,Sivas ve Kayseri,dolaylarında Danişmendliler (1071-1178) ,Erzurum- Kemah ve Divriği yöresinde Mengücekler (1072-1277),Hasankeyf,Mardin ve Harput'ta Artuklular (1098-1408) hüküm sürdü
Genel bir Oğuz ayaklanmasıyla sarsılan Büyük Selçuklular Musul (Zengiler),Azerbaycan,(İldenizliler),Şam ( Togteginliler),Erbil (Begteginliler) ve Fars'ta (Salgurlular)atabeglikler biçiminde parçalanarak dağıldıSelçukluların bir kolunun 1118'de Irak'ta oluşturduğu özerk hükümdarlık da 1194'te yıkıldıBüyük Selçukluların yerine geçen,Sultan Melikşah'ın Harezm valisi Anuştigin'in kurduğu Harezmşahlar Devleti 1231'de Moğol istilasıyla yıkıldı1243'te İlhanlılara yenilen Anadolu Selçukluları 1318'e değin ancak bağımlı biçimde varlığını sürdürebildiÇöküş döneminde uç bölgelerdeki Türkmen boyları bağımsızlıklarını kazanarak beylikler kurdularBunlardan birinin genişlemesiyle 13yüzyılda oluşan Osmanlı Devleti siyasal,ekonomik ve toplumsal kurumlarıyla kalıcı bir sentez gerçekleştirerek çokuluslu bir imparatorluğa dönüştü20yüzyıla değin varlığını koruyan bu devlet modern Türkiye'nin önceli oldu
Mısır'da Eyyubi yönetiminin ardından 1250'de kurulan Türk kökenli Memluk hanedanı gerek askeri gücü gerek kültürel hanedanı gerek askeri gücü gerek kültürel etkinliği bakımından önem kazandıMoğolların büyük konfederasyonunun 1227'de dağılmasından sonra Moğol yönetiminde kurulan,Kuzeybatı Asya ve Doğu Avrupa'da Altın Orda Devleti,Türkistan'da Çağatay Hanlığı,İran'da İlhanlı Devleti birçok bakımdan Türklerle iç içe yapıdaydılarAltın Orda Devleti 15yüzyıl ortalarında Kazan,Kırım,Nogay,Sibirya ve Astrahan hanlıklarına bölündübu hanlıklar da Ruslara yenik düşerek dağıldıÖzbeklerin Türkistan'da kurduğu hanlık da daha sonra Hive,Buhara ve Hokand hanlıkları biçiminde sürdübunlar 19yüzyılın ikinci yarısına değin yaşadıDoğu Türklerinin çeşitli boyları günümüzdeki Sibirya ve Altay Türklerinin öncelini oluşturdu
Kaynak;AnaBritannica cilt 30 syf369 frmsinsinet için derlenmiştir
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|