Şengül Şirin
|
Türkler, Islamiyetten önce Türkler, Müslüman Türkler, Günümüzde Türkler
TÜRKLER
Türkler,İS 6 yüzyılda Orta Asya'da Göktürk'ler adıyla bir federasyon çatısı altında birleşmiş göçebe topluluklarla dil ve tarih birliği içinde olan halklarBüyük çoğunluğu Asya'da yaşarDilleri ( bakTürk Dilleri) dışında en önemli kültürel bağları İslam dinidirSibirya'nın doğusunda yaşayan Yakutlar,Rusya'nın Volga bölgesindeki Çuvaşlar ve Romanya,Bulgaristan,Moldova ve Ukrayna'ya dağılmış Gagauzlar dışında Türklerin büyük çoğunluğu MüslümandırTürkiye Türkleri 20yüzyılda bağımsız bir ulusal devlet biçiminde örgütlenmiş,Kıbrıstaki Türkler ise 1983'te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni kurmuşlardır1991'de SSCB'nin dağılması sonucunda Azerbaycan,Kazakistan,Kırgızistan,Özbekistan ve Türkmenistan'ın bağımsızlıklarını kazanmaları Türk kökenli halkların tarihinde yenibir dönüm noktası,olmuşturÇin'de yaşayan Türkler çeşitli özerk siyasal birimler altında toplanmıştır
"Türk" adının kökeni konusunda konusunda değişik görüşler vardırArminius Vambery bu adın "türe-mek" fiilinden "-ka" sonekiyle türediğini öne sürerBuna karşılık Ziya Gökalp "Türk " adının "töre" sözcüğünden "-k" nispet ekiyle türediğini savunurbuna göre "Türk" adı "töreli olan" anlamına gelirFriedrich Wilhelm Karl Müller "Türk" sözcüğünün uygur metinlerinde güç,kudret anlamını taşıdığını,gene güç anlamındaki "erk" sözcüğüyle yan yana kullanıldığını belirtirAlbert Von Le Coq ,Vilhelm LP Thomsen ve Gyula Nemeth de "Türk"ün güçlü anlamını taşıdığı görüşündedir
İSLAMİYETTEN ÖNCE TÜRKLER;
Türklerin atalarını Asya'da yaşamış öteki atlı göçebelerden ayırmak kolay değildirİÖ 1000 dolaylarında bugünkü Kuzey Çin'den batıya doğru Ötüken Dağlarına,Kem Irmağına ,Kögmen Dağlarına,Akdağ ve Aladağ'ın eteklerine ve oradan Turan Ovası ile Kama ve İtil ( Volga) ırmakları kıyılarına kadar,birbirine bağlı göçebe ve yarı göçebe topluluklarının sıralandığı sanılmaktadırKimi tarihçilere göre bunlardan bazıları ,Örneğin,Ordos,Ötüken-Orhun ,Sibirya ve Altay kültür çevreleri birbirine özellikle yakındırbunlar aynı ya da yakın kabile topluluklarının ürünüdürUygurlar,Basmıllar,Kırgızlar,Oğuz lar ve Kıpçakların bu dönem kültürü içinde yer aldığı öne sürülebilir
Klasik tarihçiler Türklerin tarihini Asya Hunlarıyla başlatırGerçekten de Asya'ya konfederatif yapıdaki kandaşlık birliğine Hunlar öncülük etmiştirAma Hunlar ile Türk halklarının ne ölçüde yakınlaştığı tam açıklığa kavuşmamıştırOmelian Pritsak'ın araştırmaları Hun dilinin Türk dilleri ile Moğolca arasında yer aldığını ve bir olasılıkla Türk dillerine daha yakın olduğunu,Eski Bulgarca ve Çuvaş diliyle yakın bağları bulunduğunu,dahası Osmanlı Oğuzcası ve Yakutçayla leksikolojik ve morfolojik bağları olduğunu ortaya koymuşturBu bulgular Hunların oluşturduğu toplumsal yapıda Oğuzların önemlibir ağırlık taşıdığını ,geriye gidildikçe Hunlar ve Oğuzlar arasında etnik bir yakınlaşmadan söz edilebileceğini göstermektedirAyrıca Hun konfederasyonunun doruğunda hüküm süren Mete'nin (Mao-dun) mitoslaştırılarak onun özelliklerini Oğuz Kağan'la bütünleştirildiği sanılmaktadır
"Türk" adı ilk kez,Çinlilerin Tukyu olarak andığı Göktürklerle birlikte ortaya çıktıGöktürkler kendilerini "Türk budun" ( bodun) terimiyle adlandırıyorduİS 6yüzyılda Avarların egemenliği altında olan Göktürkler 552'de Avarları yenerek Oğuz,Tölös,Kırgız,Karluk,Türgiş ve Tatar boylarını büyük bir federasyon altında birleştirdilerBundan sonra Göktürk egemenliği daha geniş alanlara yayıldı628-657 arasında Göktürk egemenliği gitgide zayıfladıGöktürkelere bağlı topraklar Çinlilerin eline geçti682'den sonra İlteriş Kağan'ın önderliğinde Göktürk birliği yeniden canlanmaya başladıAma sonunda Uygur,Karluk,Kırgız,Basmıl ve öteki Türk kabile birliklerinin bağımsızlık hareketleri sonucunda dağıldı
Göktürklerin eski egemenlik alanının doğu kesiminde Uygurlar,batı kesimindeyse önce Türgişler,ardından da Karluklar egemen olduSulu Kağan yönetimindeki Türgişlerin ordusu Müslüman Emevi ordusunu yenilgiye uğratarak durdurdu726'da Sulu Kağan Emevi kuvvetleri karşısında yeni bir başarı elde etti730'a değin Türklerin üstünlüğüyle süren savaşlar daha sonra Emeviler lehine gelişti733'te Emevi güçleri üstün geldi
724-840 arasında Uygur hanı Türklerin büyük kağanı sayılıyorduKarlukların hanı da "yabgu" olarak anılıyorduama 840'tan sonra Karlukların eski gücü kalmadıUygurların büyük bölümü Doğu Tian Shan"daki eski Uygur ülkesine göç etmek zorunda kaldıÖtekilerse Çin sınırına doğru göç ett846'dan sonra Gansu yöresine göç edenler Sarı Uygurlar adıyla anıldıDoğu Türkistan'daki Turfan yjnüne göç eden Uygurlar Kaşgar,Beşbalık ( Bişbalık) ,Kuça,Hami gibi önemli kentler kurdular
Kaynak;AnaBritannica cilt 30 syf369 frmsinsinet için derlenmiştir
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|