Doğru Meslek Seçimi

Meslek seçimi anlık bir karar değil bir süreçtir Bu sürecin başlangıcı çocukluk dönemine dayanır Çocukluk döneminde istediğimiz mesleklere baktığımızda gözlemlerimiz ve yaşantılarımız sonucunda bizi etkileyen meslekler olduğunu görebiliriz İlerleyen süreçte seçilen lise tercih edilen alan bilinçli karar verme yolunda atılan ilk adımlardır Bu adımların ve yapılacak meslek seçiminin sağlıklı olması aşağıda belirtilen üç aşamanın doğru biçimde ele alınmasıyla sağlanabilir

Tercihleriniz mesleki bir seçim olacağından aşağıdaki sıralanmış konularda kendinizi değerlendirmelisiniz:

1 Kendinizle ilgili bilgi sahibi olmalısınız; Bunun için şu sorular sizlere yardımcı olabilir

Yetenek: Sağlıklı bir meslek seçimi ancak bireyin kendi ilgi yetenek ve ihtiyaçlarını aynı zamanda seçeneklerini iyi tanımasıyla mümkün olmaktadır
Yetenek bir kimsenin belli bir eğitim sonucunda bilgi; beceri ve davranış takımı kazanmasının belirtisi olarak düşünülen özellikler bütünüdür Yetenek eğitimden yararlanma gizil gücü olarak da tanımlanmaktadır Bugün zeka denen gücün kalıtım ve çevrenin etkileşimi ile oluştuğu bilinmektedir Kişinin doğuştan getirdiği ve ne kadar olduğunu bilmediğimiz gizil gücü çevresel olanakların sağladığı gelişimle "bir işi yapabilme gücü" durumuna dönüşmektedir Buna göre çevre elverişli olduğu oranda kişi iyi gelişecek ve yeteneklerini gösterecektir Günümüzde yetenek ölçülebilen bir özelliktir Bu özelliğin ölçüm yollarından biri psikolojik testlerdir Yetenek testleri "Genel" ve "Özel" olarak ikiye ayrılmaktadır Sözel ve sayısal düşünme yeteneklerine ilişkin ortak puan genelde okul başarısını yani genel akademik başarıyı ölçmede isabetli olabilmektedir Ancak kimi mesleklerde ya da öğrenciyi bu mesleklere hazırlayan programlarda başarılı olunup olunamayacağını kestirebilmek için özel yeteneklerin bilinmesine gerek duyulmaktadır Özel yetenek belli bir zihinsel veya fiziksel faaliyeti öğrenebilme kapasitesidir

Üniversiteye giriş sınav soruları kendi bilim alanlarında uzman kişiler tarafından hazırlanmakta ve çeşitli alanlarda bireyleri elemeye yönelik olmaktadır ÖSYM'nin temel amacı yüksek öğretim programlarına girmek için başvuran adaylar arasından bu programlarda başarılı olma olasılıkları ötekilerden daha yüksek olanları seçerek bu programlara yerleştirmektir

2 Seçmeyi düşündüğünüz meslek konusunda bilgi sahibi olmalısınız:

Meslekleri tanıma çok yönlü verilerle ve sizlerin yorumlamaları ile iyice irdelenmelidir Bunun için de şu sorular sorulabilir

· Mesleğin gerektirdiği özellikler nelerdir meslek hangi yetenekleri ilgileri kişilik özelliklerini fiziksel özellikleri gerektirmektedir?

· Meslekte yapılan işler nelerdir?

· Mesleğin çalışma ortamı nasıldır?

· Mesleğin kazanç durumu nedir?

· Önümüzdeki on yıl içinde mesleğin ülkemizdeki durumu nasıl olacaktır?

· Meslekte yükselme olanakları nasıldır?

· Meslek staj zorunlu hizmet gibi çalışmaları gerektirmekte midir?

3 Seçtiğiniz mesleğe hazırlık yapan yüksek öğretim kurumları hakkında bilgi sahibi olmalısınız:
— Hangi yüksek öğretim kurumları seçilen mesleğe eleman yetiştirmektedir?

— Seçilen yüksek öğretim kurumu yılda kaç öğrenci almaktadır?

— Daha önceki yılların taban puanları nelerdir?

— Seçilen yüksek öğretim kurumu hangi puan türünde öğrenci almaktadır?

— Öğrenim süresi kaç yıldır?

— Öğrenim maliyeti harçlar kitaplar burs olanakları vb

— Yüksek öğretim kurumunun bulunduğu yer ve sunduğu olanaklar sizin için yeterli mi?

— Beklentileriniz kendi özellikleriniz ve mesleklerin özelliklerinin çakışması mutluluk ve başarılı bir gelecek için araç olabilir

— Tercih etmeyi düşündüğünüz mesleklerin iş bulma olanaklarının kazanç durumunun gelecekteki toplumsal statüsünün çalışma ortamının beklentilerinize uygun olup olmadığını araştırabilirsiniz

— Farklı üniversitelerden farklı bölümler seçtiğinizde tercihlerinizi oluştururken sizin için üniversitenin mi; yoksa bölümün mü daha önemli olduğunu düşünün Üniversite mi seçeceksiniz? Bölüm mü?

— Eğer il dışı tercih yapmayı planlıyorsanız; ulaşım barınma gibi olanakları araştırmanız faydalı olacaktır

— Her mesleğin gerektirdiği bir takım özellikler vardır Bu nedenle mesleklerin gerektirdiği özellikleri çeşitli kaynaklardan araştırmalısınız Meslekler özelliklerine göre bazı alt gruplara ayrılabilir Bu gruplar;

1 Mühendislik ve teknik bilimler grubu

2 Tıp ve sağlık bilimleri gurubu

3 Ekonomi yönetim bilimleri ve uluslararası ilişkiler grubu

4 Sosyal bilimler grubu

5 Edebiyat ve dil bilimleri grubu

6 Ziraat ve hayvanlarla ilgili bilimler grubu

7 Temel bilimler grubu

— Meslekleri tanımak için; Meslek odaları tarafından çıkarılan yayınlar meslek tanıtım rehberleri yazılı ve görsel basında mesleklerle ilgili çıkan yayınlardan İş ve İşçi Bulma Kurumu'nun meslek danışma merkezleri mesleği yapan kişilerden Üniversitelerden bilgi alınabilir

Yukarıdaki gruplardan her biri yaklaşık aynı özellikleri gerektiren birçok mesleği kapsamaktadır Ne tür meslekleri sevdiğinizi düşünerek bu gruplar içinden alternatiflerinizi oluşturabilirsiniz Tek bir mesleğe takılıp kalmak yerine kendinize alternatifler üretmek faydalı olacaktır

4 Karar Verme

Son aşamada meslekler arasından istenilir yönleri fazla istenmeyen yönleri az ve erişme olasılığı yüksek olan seçenekleri bulmalı yani karar vermelisiniz Bu kararı verirken aşağıdaki konulara dikkat etmek gerekmektedir Beğendiğiniz sevdiğiniz kişilerin mesleklerine özenerek karar vermek yerine kendi özelliklerinizi göz ardı etmeden meslek seçmelisiniz

Popüler yada iş bulması kolay olduğu için seçilen meslekler günün koşullarına göre değişebilir Popüler olduğu için meslek seçtiyseniz bu karar sizin mesleğinizden psikolojik doyum almanızı engelleyebilir Saygın bir kişi olmanız mesleğinize değil seçtiğiniz mesleği ne kadar iyi icra ettiğinize bağlıdır Salt üniversiteye girmeyi düşünerek düşük puanla yerleşilen meslekleri seçmeye karar vermek hatalı bir davranış olacaktır Yapılması gereken hedefi küçültmek değil göstereceğiniz çabayı arttırmaktır

"Önce alacağım puan belli olsun daha sonra meslek seçerim" diye düşünüyor olabilirsiniz Son anda karar vermek yerine kendi özelliklerinize uygun meslek gruplarını belirleyerek sağlıklı bir karar verebilirsiniz

Meslek seçimi bireyin kendisine açık meslekleri çeşitli yönleriyle değerlendirip kendi gereksinmeleri açısından istenilir yönleri çok istenmeyen yönleri az olan birine yönelmeye karar vermesi olarak da tanımlanır Bireyin seçtiği meslek onun yetenek ve ilgilerine uygun olduğu taktirde bunları geliştirmek ve tam olarak fonksiyonda bulunmak kendi elindedir Özellikle yeteneğinin altında mesleklere girenlerde potansiyellerini tam kullanamamaktan dolayı pişmanlık ve mutsuzluk olabilmektedir