Destek Ve Hareket Sistemini Olumlu Yönde Etkileyecek Davranışlar Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 12-20-2012

2- Gövde İskeleti :
Gövde iskeleti omurga, göğüs kafesi, omuz kemeri ve kalça kemeri olarak dört kısımdan oluşur

Omurga :
Omurga, boyundan başlayıp kuyruk sokumuna kadar gider ve omur denilen 33 kısa kemikten oluşur

(Omurga, bel kemiği olarak bilinir)

Omurganın ortasında omurilik kanalı, omurilik kanalında da omurilik denilen sinirler bulunur

(Üst üste dizilmiş omurların sürtünerek birbirini aşındırmaması için kıkırdak yastıklar bulunur

Gelişimini tamamlamış bir insanda omurga S harfi şeklinde kıvranabilen bir yapıdadır

Bu eğrilik omurgaya yaylanma yeteneği ve dengede kolaylık sağlar)

Omurga, hem omuriliği korur, hem de iskelete arkadan destek verir

Omurgayı oluşturan omur kemikleri birbirlerine yarı oynar eklemlerle bağlanmıştır

Yalnızca sağrı ve kuyruk sokumu omurları arasında oynamaz eklemler bulunur

Omurga, beş bölümden oluşur

Bunlar; boyun, sırt, bel, sağrı ve kuyruk sokumudur

Göğüs Kafesi :
Göğüs kemiği (vücudun göğüs bölgesinde bulunan üst kısmı geniş aşağıya doğru sivrilen yassı bir kemiktir ve üç kemiğin birleşmesinde oluşur), 12 çift kaburga ve sırt omurlarından oluşur

Kaburga kemiklerinin 10 çifti önden göğüs kemiğine, 12 çifti arkadan sırt omurlarına bağlanır

Öndeki iki çift kaburga, göğüs kemiğine bağlı değildir

Bu iki çift kaburga göğüs kafesinin (nefes alıp verme sırasında) hareketini sağlar

(Ön tarafta ilk yedi çift kaburga kemiği göğüs kemiğine eklemlerle bağlanmıştır

8, 9, 10

çift kaburga kemikleri kıkırdak parçalarla önce birbirlerine sonrada 7’inci kaburga çiftine bağlanarak göğüs kafesini oluşturur

Son iki kaburga kemiğinin ön uçları serbesttir ve bunlara yüzücü kaburgalar denir)

Akciğerler ve kalp göğüs kafesinde bulunur ve göğüs kafesi hem bu organları korur hem de soluk alıp vermede görevlidir

Omuz Kemeri :
Kolların gövdeye bağlanmasını sağlayan kemiklerden oluşan kısma omuz kemeri denir

Her kol için 1 kürek kemiği ve 1 köprücük kemiğinden oluşur

Omuz kemeri ile pazı kemiği arasında omuz eklemi bulunur

Omuz eklemi oynar eklemdir

Kalça Kemeri :
Bacakların gövdeye bağlanmasını sağlayan kemiklerden oluşan kısma kalça kemeri denir

Kalça kemeri, iki tane kalça kemiği ile bir tane sağrı kemiğinden oluşur

(Her kalça kemiği leğen, oturga ve çatı kemiklerinin birleşmesiyle oluşmuştur)

Kalça kemeri ile uyluk kemiği arasında kalça eklemi bulunur

Kalça eklemi oynar eklemdir

3- Üyeler (Kollar ve Bacaklar) İskeleti :
Kol ve bacak kemiklerinden oluşur

g) Eklemler
İki ya da daha fazla kemiğin birbirine bağlandığı yere eklem denir

Eklemler, kemiklerin hareket etmesini ve birbirlerine bağlanmasını sağlarlar

Eklem yerlerindeki kemikler birbirlerin kuvvetli eklem bağı ile bağlanmışlardır

Eklemler, bulundukları yere ve hareketlerine göre oynar, yarı oynar ve oynamaz eklemler olarak üç çeşittir

1- Oynar (Hareketli) Eklemler :
Her yönde rahatça hareket edebilen eklemlerdir

Oynar eklemler vücudun hareketini sağlarlar

Oynar eklemlerde, kemikler arasında boşluk bulunur ve bu boşluk eklem sıvısı ile doludur

Eklem sıvısı ile kemiklerin uç kısımlarındaki kıkırdak kemiklerin kolay hareket etmesini sağlar ve kemiklerin birbirine sürtünüp aşınmasını önler

• Omuz eklemli
• Kalça eklemi
• Kol ve bacaklardaki eklemler
2- Yarı Oynar Eklemler :
Çok az hareket edebilen, hareketleri sınırlı olan eklemlerdir

Yarı oynar eklemi oluşturan iki kemik arasında sadece kıkırdak bulunur, eklem sıvısı ve kemikler arasında boşluk bulunmaz

(Bu eklemlerdeki kemikler, kıkırdakların esnekliği oranında hareket edebilirler)

• Alt çene kemiğini bağlayan eklem
• Omurgadaki omur kemiklerini bağlayan eklemler
3- Oynamaz (Hareketsiz) Eklemler :
Kemiklerin birbirine sıkıca kaynamasıyla oluşan ve hiç hareket etmeyen eklemlerdir

Oynamaz eklemi oluşturan kemikler arasında hiç boşluk bulunmaz

• Kafatası kemiklerini bağlayan eklemler
• Kuyruk sokumu ve sağrı omurlarını bağlayan eklemler

2- KAS SİSTEMİ :
İskelet sistemindeki kemiklerin üzerini örten, iç organların yapısına katılarak vücudun ve iç organların hareket etmesini sağlayan kasların oluşturduğu sisteme kas sistemi denir

a) Kasların Yapısı :
Kaslar, kas hücrelerinden oluşur

Kas hücreleri kasılıp gevşeme özelliğine sahip olduğu için kaslar da kasılıp gevşeme özelliğine sahiptir

Kasların en önemli görevi vücudun ve iç organların hareket etmesini sağlamaktır

Vücuttaki hareketlerin tamamı kasların kasılıp gevşeme özelliği sayesinde yapılır

(Göz bebeğinin büyüyüp küçülmesi, kılların dikleşmesi, kalp, mide ve bağırsak gibi organların boşluklardaki madde akışı, kasların kasılması ile sağlanır)

Kaslar, kas teli veya lif denilen uzun, ince, ipliksi (iplik şeklindeki) yapılardan oluşur

Kas tellerinin oluşturduğu topluluğa kas demeti denir

Kasların kemiklere bağlandığı yere de tendon veya kiriş denir

Kasların içinde sinirler (sinir uçları) bulunur

Kaslar beynin (veya omurilik soğanının) sinirlerle gönderdiği emre göre kasılıp gevşeyerek kemiklerin yani vücudun (ve iç organları) hareket etmesini sağlarlar

b) Kas Çeşitleri :
Kaslar özelliklerine, vücutta bulundukları yere ve çalışma şekillerine göre düz (beyaz) kas, çizgili (kırmızı) kas ve kalp kası olarak üç çeşittir

1- Çizgili (Kırmızı) Kaslar :
İskelet sistemindeki kemiklerin üzerini örten (kemikleri saran) ve vücudun hareket etmesini sağlayan kaslara çizgili (kırmızı) kaslar veya iskelet kasları denir

Çizgili kaslar;
• Bizim isteğimizle çalışırlar (istemli kaslardır)

• Hızlı çalışıp çabuk yorulurlar

• Güçlü kasılıp gevşerler ve çok enerji harcarlar

• Hücreleri uzun, silindir şekilli ve kırmızı renklidir

• Boyun, kol, bacak, el, ayak, parmak, göz kapağı kasları çizgili kaslardır

• Enine bantlaşma görülür

2- Düz (Beyaz) Kaslar :
İç organların yapısında bulunan ve iç organların çalışmasını sağlayan kaslara düz (beyaz) kaslar denir

(Kanın damarlarda pompalanmasını, doğum sırasında rahmin kasılmasını sağlarlar)

Düz kaslar;
• Bizim isteğimiz dışı çalışırlar (istemsiz kaslardır)

• Yavaş ve uzun süre yorulmadan çalışırlar

• Zayıf kasılıp gevşerler ve az enerji harcarlar

• Hücreleri uzun, ince, iplik (iğ) şekilli ve beyaz renklidir

• Mide, bağırsak, yemek borusu, böbrek, akciğer, damarlar gibi iç organlarda düz kaslar bulunur

(Midenin besinleri öğütmesi, doğum sırasında rahmin genişlemesi)

• Enine bantlaşma görülmez

3- Kalp Kası :
Kalbin yapısında bulunan ve kalbin çalışmasını yani kasılıp gevşemesini sağlayan kasa kalp kası denir

Kalp kası;
• Yapısı çizgili kasa, çalışması da düz kasa benzer

• Bizim isteğimiz dışı çalışırlar (istemsiz kaslardır)

• Ömür boyu yorulmadan belli bir ritme göre (ritmik) çalışırlar

• Güçlü kasılıp gevşerler ve hızlı çalışırlar

c) Kasların Çalışması :
Kemikler ve eklemlerle birlikte vücudun hareket etmesini sağlayan kaslar vücutta çift olarak bulunurlar

Bu çift kaslar aynı yönde veya zıt yönlerde kasılıp gevşeyebilirler

Vücuttaki kemiklerin hareket etmesini sağlayan kaslar zıt yönde çalışırlar

Kemiklerin üzerinde karşılıklı bulunan iki kastan biri kasılırken diğeri gevşer ve kasılma anında kemiği çekerek kemiğin eklem yerinde hareket etmesini sağlar

Zıt çalışan kasların birbiriyle uyumu vücudun daha kolay hareket etmesini sağlar

3- Destek ve Hareket Sisteminin (Kasların) Çalışması :
İnsan vücudunun hareket edebilmesi için iskelet sistemi, kas sistemi, eklemler ve sinir sisteminin birlikte çalışması gerekir

İnsan vücudunun hareket edebilmesi için eklem yerlerindeki kemiklerin hareket etmesi gerekir

Eklem yerlerindeki kemiklerin hareket edebilmesi için kasların çalışması yani kasılıp gevşemesi gerekir

Kasların kasılıp gevşemesi için de beynin emir vermesi ve bu emrin sinirler yarımıyla kaslara gelmesi gerekir

Hareket etmek istediğimizde beyin emir verir, beynin verdiği emir sinirler yardımıyla kaslara gelir ve kaslar bu emre göre kasılıp gevşeyerek kemiklerin eklem yerlerinde hareket etmesini sağlar

Kemikler hareket edince vücutta hareket etmiş olur

Kemikler hareket ederken, kemiklerin üzerindeki karşılıklı bulunan iki kas birbirlerine zıt olarak çalışırlar

Kaslardan biri kasılırken diğeri gevşer ve kasılma anında kemiği çekerek hareket etmesini sağlar

Örnek : • Kolumuzu bükerken pazı kası kasılır, arkasındaki kas gevşer

• Kolumuzu açarken pazı kası gevşer, arkasındaki kas kasılır

NOT :
1- Kasılan kas kısalır, kalınlaşır, sertleşir, şişer ve enerji harcar

Gevşeyen kas incelir, uzar, yumuşar ve enerji harcar

2- Kaslar sadece kemiği değil deriyi de hareket ettirebilir

Göz kapakları, dudak ve yüzün hareket etmesini de kaslar sağlar

4- Destek ve Hareket Sisteminin Sağlığı ve Korunması :
Destek ve hareket sisteminin sağlığının korunması için;
1- Dengeli beslenilmelidir

2- İskelet ve kasların gelişmesi için yaşa uygun spor yapılmalıdır

3- Kemiklerin ve dişlerin gelişmesi için kalsiyum ve fosfor içeren (et, süt, yumurta ve peynir gibi) besinlerle birlikte D vitamini alınmalıdır

(D vitamini eksikliğinde çocuklarda raşitizm, büyüklerde osteomalizi denilen kemik erimesi hastalığı oluşur)

4- Kemiklerin gelişmesi için yeterince (D vitamininin görev yapabilmesi için) güneş ışığı alınmalıdır

5- Sivri burunlu, dar ve yüksek topuklu ayakkabılar giyilmemelidir

6- Ağır yük taşınmamalıdır

7- Aşırı kilolardan ve spordan kaçınılmalıdır

(Kemiklerde şekil bozukluğu oluşur)

8- Duruş ve oturuş biçimlerin dikkat edilmelidir

(Sandalyeye dik oturulmalıdır, kambur durulmamalıdır)

(Kemiklerde şekil bozukluğu oluşur)

9- Dik yürünmelidir

10- Yük taşınırken veya kaldırılırken dengeli (iki elle) tutulmalıdır

(Çanta tek omuzda taşınmamalıdır, yükler dizleri bükmeden kaldırılmamalıdır)

(Kemiklerde şekil bozukluğu oluşur)

11- Kasların güçlenmesi için protein içeren besinler alınmalıdır

12- Kırık, çıkık ve burkulmalarda (çıkıkçıya ve kırıkçıya değil) doktora gidilmelidir

NOT :
1- D vitamini eksikliğinde çocuklarda raşitizm, büyüklerde osteomalizi denilen
kemik erimesi hastalığı oluşur

2- Hareketsizlikten dolayı eklem yerlerinde kireçlenme ve buna bağlı olarak ağrılar yani romatizma hastalığı oluşur

3- Tetanos bakterisi, istemsiz kasılmalara yol açar

Tetanos iğnesi yaptırılmalıdır

4- Ani bir darbe ya da zorlamalarda kemikler kırılabilir

Kırıklar genelde kemiğin zarar gören kısmı alçıya alınarak tedavi edilir

Teknolojiye bağlı olarak platin çubuklarla kemiklerin kaynaştırılması, doku mühendisliği uygulamaları ile kırık bölgenin kemik yamalarla onarımı ile de kırılan kemikler iyileştirilebilir

Teknolojiye bağlı olarak geliştirilen uygulamalardan biri de protez kullanımıdır

Engelli kişiler protez kol veya bacak sayesinde günlük yaşantılarına devam edebilirler

Destek ve Hareket Sistemi Hastalıkları
•Raşitizm vitamini eksikliğinde çocuklarda
•Osteomalizi: D vitamini eksikliğinde büyüklerde kemik erimesi hastalığı oluşur

•Romatizma:Hareketsizlikt en dolayı eklem yerlerinde kireçlenme ve buna bağlı olarak ağrılar
Boşaltım Sistemi Hastalıklar :
•Böbrek İltihapları :Böbreğin öz bölgesinde veya havuzcuğunda görülür
•Böbrek Taşları :İdrardaki madensel tuzların (kalsiyum tuzları, D vitamini ve azotlu bileşiklerin), idrar kanalcıklarında veya havuzcukta veya idrar borusunda birikmesi ile oluşur

c) •Böbrek Yetmezliği :Böbreklerin tamamen veya kısmen (%80) görevini yerine getirememesi hastalığıdır

•Nefrit :Nefronların iltihaplanması hastalığıdır

Yüz, göz ve ayak bileklerinde şişme gibi belirtileri vardır

Bulaşıcı hastalıklar sonucu oluşur

•Üremi :Böbrek yetmezliği sonucu idrarla atılması gereken zararlı ve atık maddelerin atılamayıp kanda (vücutta) birikmesi sonucu ortaya çıkan hastalıktır

•Albümin : Nefronların görevini yapamaması sonucu, proteinli maddelerin idrara geçmesidir

•Sistit : Üreme organları veya kan yoluyla gelen mikropların, idrar yollarında oluşturduğu yanmadır

12-20-2012	#3
Prof. Dr. Sinsi	Destek Ve Hareket Sistemini Olumlu Yönde Etkileyecek Davranışlar Nelerdir? 2- Gövde İskeleti : Gövde iskeleti omurga, göğüs kafesi, omuz kemeri ve kalça kemeri olarak dört kısımdan oluşur Omurga : Omurga, boyundan başlayıp kuyruk sokumuna kadar gider ve omur denilen 33 kısa kemikten oluşur (Omurga, bel kemiği olarak bilinir) Omurganın ortasında omurilik kanalı, omurilik kanalında da omurilik denilen sinirler bulunur (Üst üste dizilmiş omurların sürtünerek birbirini aşındırmaması için kıkırdak yastıklar bulunur Gelişimini tamamlamış bir insanda omurga S harfi şeklinde kıvranabilen bir yapıdadır Bu eğrilik omurgaya yaylanma yeteneği ve dengede kolaylık sağlar) Omurga, hem omuriliği korur, hem de iskelete arkadan destek verir Omurgayı oluşturan omur kemikleri birbirlerine yarı oynar eklemlerle bağlanmıştır Yalnızca sağrı ve kuyruk sokumu omurları arasında oynamaz eklemler bulunur Omurga, beş bölümden oluşur Bunlar; boyun, sırt, bel, sağrı ve kuyruk sokumudur Göğüs Kafesi : Göğüs kemiği (vücudun göğüs bölgesinde bulunan üst kısmı geniş aşağıya doğru sivrilen yassı bir kemiktir ve üç kemiğin birleşmesinde oluşur), 12 çift kaburga ve sırt omurlarından oluşur Kaburga kemiklerinin 10 çifti önden göğüs kemiğine, 12 çifti arkadan sırt omurlarına bağlanır Öndeki iki çift kaburga, göğüs kemiğine bağlı değildir Bu iki çift kaburga göğüs kafesinin (nefes alıp verme sırasında) hareketini sağlar (Ön tarafta ilk yedi çift kaburga kemiği göğüs kemiğine eklemlerle bağlanmıştır 8, 9, 10 çift kaburga kemikleri kıkırdak parçalarla önce birbirlerine sonrada 7’inci kaburga çiftine bağlanarak göğüs kafesini oluşturur Son iki kaburga kemiğinin ön uçları serbesttir ve bunlara yüzücü kaburgalar denir) Akciğerler ve kalp göğüs kafesinde bulunur ve göğüs kafesi hem bu organları korur hem de soluk alıp vermede görevlidir Omuz Kemeri : Kolların gövdeye bağlanmasını sağlayan kemiklerden oluşan kısma omuz kemeri denir Her kol için 1 kürek kemiği ve 1 köprücük kemiğinden oluşur Omuz kemeri ile pazı kemiği arasında omuz eklemi bulunur Omuz eklemi oynar eklemdir Kalça Kemeri : Bacakların gövdeye bağlanmasını sağlayan kemiklerden oluşan kısma kalça kemeri denir Kalça kemeri, iki tane kalça kemiği ile bir tane sağrı kemiğinden oluşur (Her kalça kemiği leğen, oturga ve çatı kemiklerinin birleşmesiyle oluşmuştur) Kalça kemeri ile uyluk kemiği arasında kalça eklemi bulunur Kalça eklemi oynar eklemdir 3- Üyeler (Kollar ve Bacaklar) İskeleti : Kol ve bacak kemiklerinden oluşur g) Eklemler İki ya da daha fazla kemiğin birbirine bağlandığı yere eklem denir Eklemler, kemiklerin hareket etmesini ve birbirlerine bağlanmasını sağlarlar Eklem yerlerindeki kemikler birbirlerin kuvvetli eklem bağı ile bağlanmışlardır Eklemler, bulundukları yere ve hareketlerine göre oynar, yarı oynar ve oynamaz eklemler olarak üç çeşittir 1- Oynar (Hareketli) Eklemler : Her yönde rahatça hareket edebilen eklemlerdir Oynar eklemler vücudun hareketini sağlarlar Oynar eklemlerde, kemikler arasında boşluk bulunur ve bu boşluk eklem sıvısı ile doludur Eklem sıvısı ile kemiklerin uç kısımlarındaki kıkırdak kemiklerin kolay hareket etmesini sağlar ve kemiklerin birbirine sürtünüp aşınmasını önler • Omuz eklemli • Kalça eklemi • Kol ve bacaklardaki eklemler 2- Yarı Oynar Eklemler : Çok az hareket edebilen, hareketleri sınırlı olan eklemlerdir Yarı oynar eklemi oluşturan iki kemik arasında sadece kıkırdak bulunur, eklem sıvısı ve kemikler arasında boşluk bulunmaz (Bu eklemlerdeki kemikler, kıkırdakların esnekliği oranında hareket edebilirler) • Alt çene kemiğini bağlayan eklem • Omurgadaki omur kemiklerini bağlayan eklemler 3- Oynamaz (Hareketsiz) Eklemler : Kemiklerin birbirine sıkıca kaynamasıyla oluşan ve hiç hareket etmeyen eklemlerdir Oynamaz eklemi oluşturan kemikler arasında hiç boşluk bulunmaz • Kafatası kemiklerini bağlayan eklemler • Kuyruk sokumu ve sağrı omurlarını bağlayan eklemler 2- KAS SİSTEMİ : İskelet sistemindeki kemiklerin üzerini örten, iç organların yapısına katılarak vücudun ve iç organların hareket etmesini sağlayan kasların oluşturduğu sisteme kas sistemi denir a) Kasların Yapısı : Kaslar, kas hücrelerinden oluşur Kas hücreleri kasılıp gevşeme özelliğine sahip olduğu için kaslar da kasılıp gevşeme özelliğine sahiptir Kasların en önemli görevi vücudun ve iç organların hareket etmesini sağlamaktır Vücuttaki hareketlerin tamamı kasların kasılıp gevşeme özelliği sayesinde yapılır (Göz bebeğinin büyüyüp küçülmesi, kılların dikleşmesi, kalp, mide ve bağırsak gibi organların boşluklardaki madde akışı, kasların kasılması ile sağlanır) Kaslar, kas teli veya lif denilen uzun, ince, ipliksi (iplik şeklindeki) yapılardan oluşur Kas tellerinin oluşturduğu topluluğa kas demeti denir Kasların kemiklere bağlandığı yere de tendon veya kiriş denir Kasların içinde sinirler (sinir uçları) bulunur Kaslar beynin (veya omurilik soğanının) sinirlerle gönderdiği emre göre kasılıp gevşeyerek kemiklerin yani vücudun (ve iç organları) hareket etmesini sağlarlar b) Kas Çeşitleri : Kaslar özelliklerine, vücutta bulundukları yere ve çalışma şekillerine göre düz (beyaz) kas, çizgili (kırmızı) kas ve kalp kası olarak üç çeşittir 1- Çizgili (Kırmızı) Kaslar : İskelet sistemindeki kemiklerin üzerini örten (kemikleri saran) ve vücudun hareket etmesini sağlayan kaslara çizgili (kırmızı) kaslar veya iskelet kasları denir Çizgili kaslar; • Bizim isteğimizle çalışırlar (istemli kaslardır) • Hızlı çalışıp çabuk yorulurlar • Güçlü kasılıp gevşerler ve çok enerji harcarlar • Hücreleri uzun, silindir şekilli ve kırmızı renklidir • Boyun, kol, bacak, el, ayak, parmak, göz kapağı kasları çizgili kaslardır • Enine bantlaşma görülür 2- Düz (Beyaz) Kaslar : İç organların yapısında bulunan ve iç organların çalışmasını sağlayan kaslara düz (beyaz) kaslar denir (Kanın damarlarda pompalanmasını, doğum sırasında rahmin kasılmasını sağlarlar) Düz kaslar; • Bizim isteğimiz dışı çalışırlar (istemsiz kaslardır) • Yavaş ve uzun süre yorulmadan çalışırlar • Zayıf kasılıp gevşerler ve az enerji harcarlar • Hücreleri uzun, ince, iplik (iğ) şekilli ve beyaz renklidir • Mide, bağırsak, yemek borusu, böbrek, akciğer, damarlar gibi iç organlarda düz kaslar bulunur (Midenin besinleri öğütmesi, doğum sırasında rahmin genişlemesi) • Enine bantlaşma görülmez 3- Kalp Kası : Kalbin yapısında bulunan ve kalbin çalışmasını yani kasılıp gevşemesini sağlayan kasa kalp kası denir Kalp kası; • Yapısı çizgili kasa, çalışması da düz kasa benzer • Bizim isteğimiz dışı çalışırlar (istemsiz kaslardır) • Ömür boyu yorulmadan belli bir ritme göre (ritmik) çalışırlar • Güçlü kasılıp gevşerler ve hızlı çalışırlar c) Kasların Çalışması : Kemikler ve eklemlerle birlikte vücudun hareket etmesini sağlayan kaslar vücutta çift olarak bulunurlar Bu çift kaslar aynı yönde veya zıt yönlerde kasılıp gevşeyebilirler Vücuttaki kemiklerin hareket etmesini sağlayan kaslar zıt yönde çalışırlar Kemiklerin üzerinde karşılıklı bulunan iki kastan biri kasılırken diğeri gevşer ve kasılma anında kemiği çekerek kemiğin eklem yerinde hareket etmesini sağlar Zıt çalışan kasların birbiriyle uyumu vücudun daha kolay hareket etmesini sağlar 3- Destek ve Hareket Sisteminin (Kasların) Çalışması : İnsan vücudunun hareket edebilmesi için iskelet sistemi, kas sistemi, eklemler ve sinir sisteminin birlikte çalışması gerekir İnsan vücudunun hareket edebilmesi için eklem yerlerindeki kemiklerin hareket etmesi gerekir Eklem yerlerindeki kemiklerin hareket edebilmesi için kasların çalışması yani kasılıp gevşemesi gerekir Kasların kasılıp gevşemesi için de beynin emir vermesi ve bu emrin sinirler yarımıyla kaslara gelmesi gerekir Hareket etmek istediğimizde beyin emir verir, beynin verdiği emir sinirler yardımıyla kaslara gelir ve kaslar bu emre göre kasılıp gevşeyerek kemiklerin eklem yerlerinde hareket etmesini sağlar Kemikler hareket edince vücutta hareket etmiş olur Kemikler hareket ederken, kemiklerin üzerindeki karşılıklı bulunan iki kas birbirlerine zıt olarak çalışırlar Kaslardan biri kasılırken diğeri gevşer ve kasılma anında kemiği çekerek hareket etmesini sağlar Örnek : • Kolumuzu bükerken pazı kası kasılır, arkasındaki kas gevşer • Kolumuzu açarken pazı kası gevşer, arkasındaki kas kasılır NOT : 1- Kasılan kas kısalır, kalınlaşır, sertleşir, şişer ve enerji harcar Gevşeyen kas incelir, uzar, yumuşar ve enerji harcar 2- Kaslar sadece kemiği değil deriyi de hareket ettirebilir Göz kapakları, dudak ve yüzün hareket etmesini de kaslar sağlar 4- Destek ve Hareket Sisteminin Sağlığı ve Korunması : Destek ve hareket sisteminin sağlığının korunması için; 1- Dengeli beslenilmelidir 2- İskelet ve kasların gelişmesi için yaşa uygun spor yapılmalıdır 3- Kemiklerin ve dişlerin gelişmesi için kalsiyum ve fosfor içeren (et, süt, yumurta ve peynir gibi) besinlerle birlikte D vitamini alınmalıdır (D vitamini eksikliğinde çocuklarda raşitizm, büyüklerde osteomalizi denilen kemik erimesi hastalığı oluşur) 4- Kemiklerin gelişmesi için yeterince (D vitamininin görev yapabilmesi için) güneş ışığı alınmalıdır 5- Sivri burunlu, dar ve yüksek topuklu ayakkabılar giyilmemelidir 6- Ağır yük taşınmamalıdır 7- Aşırı kilolardan ve spordan kaçınılmalıdır (Kemiklerde şekil bozukluğu oluşur) 8- Duruş ve oturuş biçimlerin dikkat edilmelidir (Sandalyeye dik oturulmalıdır, kambur durulmamalıdır) (Kemiklerde şekil bozukluğu oluşur) 9- Dik yürünmelidir 10- Yük taşınırken veya kaldırılırken dengeli (iki elle) tutulmalıdır (Çanta tek omuzda taşınmamalıdır, yükler dizleri bükmeden kaldırılmamalıdır) (Kemiklerde şekil bozukluğu oluşur) 11- Kasların güçlenmesi için protein içeren besinler alınmalıdır 12- Kırık, çıkık ve burkulmalarda (çıkıkçıya ve kırıkçıya değil) doktora gidilmelidir NOT : 1- D vitamini eksikliğinde çocuklarda raşitizm, büyüklerde osteomalizi denilen kemik erimesi hastalığı oluşur 2- Hareketsizlikten dolayı eklem yerlerinde kireçlenme ve buna bağlı olarak ağrılar yani romatizma hastalığı oluşur 3- Tetanos bakterisi, istemsiz kasılmalara yol açar Tetanos iğnesi yaptırılmalıdır 4- Ani bir darbe ya da zorlamalarda kemikler kırılabilir Kırıklar genelde kemiğin zarar gören kısmı alçıya alınarak tedavi edilir Teknolojiye bağlı olarak platin çubuklarla kemiklerin kaynaştırılması, doku mühendisliği uygulamaları ile kırık bölgenin kemik yamalarla onarımı ile de kırılan kemikler iyileştirilebilir Teknolojiye bağlı olarak geliştirilen uygulamalardan biri de protez kullanımıdır Engelli kişiler protez kol veya bacak sayesinde günlük yaşantılarına devam edebilirler Destek ve Hareket Sistemi Hastalıkları •Raşitizm vitamini eksikliğinde çocuklarda •Osteomalizi: D vitamini eksikliğinde büyüklerde kemik erimesi hastalığı oluşur •Romatizma:Hareketsizlikt en dolayı eklem yerlerinde kireçlenme ve buna bağlı olarak ağrılar Boşaltım Sistemi Hastalıklar : •Böbrek İltihapları :Böbreğin öz bölgesinde veya havuzcuğunda görülür •Böbrek Taşları :İdrardaki madensel tuzların (kalsiyum tuzları, D vitamini ve azotlu bileşiklerin), idrar kanalcıklarında veya havuzcukta veya idrar borusunda birikmesi ile oluşur c) •Böbrek Yetmezliği :Böbreklerin tamamen veya kısmen (%80) görevini yerine getirememesi hastalığıdır •Nefrit :Nefronların iltihaplanması hastalığıdır Yüz, göz ve ayak bileklerinde şişme gibi belirtileri vardır Bulaşıcı hastalıklar sonucu oluşur •Üremi :Böbrek yetmezliği sonucu idrarla atılması gereken zararlı ve atık maddelerin atılamayıp kanda (vücutta) birikmesi sonucu ortaya çıkan hastalıktır •Albümin : Nefronların görevini yapamaması sonucu, proteinli maddelerin idrara geçmesidir •Sistit : Üreme organları veya kan yoluyla gelen mikropların, idrar yollarında oluşturduğu yanmadır