Traverten Nedir. Nasıl Oluşur?

Traverten sözcüğü, İtalya´da geniş traverten çökellerinin bulunduğu Tivoli´nin, Roma zamanındaki adı olan "Tivertino"dan gelmektedir Traverten çok yönlü, çeşitli nedenlere ve ortamlara bağlı, kimyasal reaksiyon sonucu çökelme ile oluşan bir kayadır Pamukkale travertenlerini inceleyecek olursak :

Pamukkale termal kaynağını meydana getiren jeolojik olaylar geniş bir bölgeyi etkilemiştir Bu bölgede sıcaklıkları 35-100 C arasında değişen 17 sıcak su alanı bulunmaktadır Pamukkale termal kaynağı, bölgesel potansiyel içindeki bir ünitedir Kaynak, antik dönemlerden beri kullanılmaktadır Termal su kaynaktan çıktıktan son ra, 320m uzunluğunda bir kanal ile traverten başına gelmekte ve buradan, 60-70mlik kısmi çökelmenin olduğu traverten katkatlarına dökülmekte ve ortalama 240-300m yol kat etmektedir Kaynaktan çıkan 356 Co sıcaklğında,içinde yüksek miktarda Kalsiyum Hidro Karbonat bulunan suyun havadaki oksijen ile olan teması sırasında Karbondioksit ve Karbonmonoksit uçarak,kalsiyum karbonat çökelmekte ve traverten oluşumuna sebep olmaktadırÇökelti ilk etapta jel halindedirReaksiyon kimyasal olarak; Ca(HCO3)+O2 à CaCO+CO2+CO+H2O şeklindedir Katkat havuzcuklarında ve katkat seddelerinde, çökelmekte olan kalsiyum karbonat, başlangıçta yumuşak bir jel halindedir

Zaman içinde sertleşmekte ve traverten olmaktadır Ancak ziyaretçiler tarafından katkatlar üzerinde gezilmesi ve oynanması, henüz yumuşacık haldeki kalsiyum karbonatların ezilmesine, dağılmasına neden olmaktadır Travertenlere termal su kontrollü olarak belirli bir program dahilinde verilmektedirFazla miktarda ve uzun süre aynı yere akıtılan su yosunlaşmaya ve dolayısıyla travertenlerde hoş olmayan kirliliğe sebep olmaktadır Beyazlığın oluşumunda, hava şartları, ısı kaybı, akışın yayılımı ve süresi etkilidir Çökelme, termal sudaki karbondioksitin havadaki karbondioksit dengeye gelinceye kadar devam etmektedir Yerinde yapılan analizlerde, kaynak başındaki suyun karbondioksit miktarı ortalama 725mg/1 iken, suyun travertenleri terk ettiğinde bu miktar 145mg/1'e düşmektedir Keza kalsiyum bikarbonat da benzer şekilde 1200 mg/1'den 400 mg/1'e düşmektedir Keza Ca 576/8mg/1'e düşmektedir Bu analiz sonucuna göre, 1lt sudan traverten üzerine 4999mg CaCO 3 çökelmektedir Bu miktar 1 1/sn su için günde 43191g Çökelme demektir Ortalama yoğunluğu 148g/cm 3 alan kaplar Suyun ortalama debisi 46621/sn olduğuna göre 13584m 2 alan beyazlatılabilecektir Pratikte bu şartları yerine getirmek güçtür Ancak bu teorik yaklaşıma göre yılda 1mm kalınlığında 49km 2 alan beyazlatılabilir