Proteinler - Protein Nedir - Protein Yapıları

**Prof. Dr. Sinsi** · 12-20-2012

=========PROTEİNLER========

Tüm canlıların yapısında, sudan sonra en çok bulunan temel yapı maddeleri proteinlerdir

Bu nedenle canlıların kuru ağırlıklarının yaklaşık yarısı proteinlerdir

Proteinlerin yapıları karbon , hidrojen , oksijen elementlerinin yanı sıra azot elementinden oluşur

Proteinlerde ayrıca kükürt , fosfor gibi elementler de bulunabilir

Proteinlerin yapıtaşları amino asitlerdir

Canlıların yapısında 20 çeşit amino asit bulunur

Amino asitlerin birbirlerine peptit (amid) bağlarıyla bağlanması (Dehidrasyonu veya peptitleşmesi) ile peptitler , polipeptitler ve proteinler entezlenir

Aminoasitlerin R ile gösterilen değişken grubu herhangi bir atom ya da atom grubu olabilir

Böylece farklı aminoasit çeşitleri oluşur

Örneğin; R yerine hidrojen bağlanırsa glisin , CH3 grubu bağlanırsa alanin denilen aminoasit çeşitleri oluşur

Amino asitlerin n tanesi n-1 tane su vererek peptit bağlarıyla bağlanıp proteinleri oluşturur

Peptitleşme denilen bu olayı şöyle genelleştirebiliriz

n(amino asit) Protein + (n-1) Su

Her canlıdaki , hatta bir canlının farklı dokularındaki protein çeşitleri birbirinden farklıdır

Bu da proteini oluşturan amino asitlerin çeşidi , sayısı ve sırasına yani dizilişini farkından kaynaklanır

Çünkü canlıların hücrelerinde her protein çeşidinin sentezini yöneten genler birbirinden farklıdır

Hayvanların yedikleri proteinler sindirim organlarında sırasıyla pepton , peptit ve sonunda amino asitlere ayrılır

Hücrelere taşınan amino asitlerle canlının kendi proteinleri sentezlenir

Proteinler canlılarda şu amaçlarla kullanılır:

1-) Hücrelerin yapım ve onarımında sadece protein ya da glikoprotein , lipoprotein halinde yapı elemanı olarak

2-) Yaşamsal olayların düzenlenmesinde kullanılan enzimlerin oluşturulmasında

Örneğin solunum sindirim enzimleri gibi

3-) Kasların kasılmasını sağlayan kasıcı protein olarak

Örneğin aktin ve miyozinler gibi

4-) Çoğu doku ve organların çalışmasını düzenleyen hormon olarak

Örneğin kan şekerinin miktarını düzenleyen insülin ve glukagon gibi

5-) Doku ve organlar arasında madde taşıyıcısı olarak

Örneğin , O2 ve CO2 taşıyan hemoglobin gibi

6-) Hayvanların vücudunu yabancı maddelere karşı koruyucu olarak

Örneğin , kandaki antikorlar gibi

7-) Toksin vb

maddelerin üretilmesinde

Örneğin , yılan zehirleri gibi

8-) Depo proteinleri olarak

Örneğin , kandaki albümin gibi

9-) Canlıda , enerji sağlamak üzere kullanılan karbonhirat ve yağlar yeterli olmadığında enerji verici olarak

Uzun süreli açlıkta olduğu gibi

Hayvansal besinlerden kırmızı et , beyaz et , süt , yumurta ; bitkisel besinlerden fasulye , mercimek gibi baklagiller proteinler yönünden zengin yiyeceklerdir

Proteinlerin , canlılardaki en çok işleve sahip çeşidi enzimlerdir

===========PROTEİN MOLEKÜLLERİNİN YAPISI==========

Hem hücrelerin oluşmasında , hem de işlevlerini gerçekleştirmelerinde temel maddeler proteinlerdir

Bu nedenle hücrelerin yaşamlarını sürdürebilmeleri , öncelikle protein sentezlemelerine bağlıdır

Hücrenin DNA’larındaki bilgilere uygun protein sentezi , “santral doğma” adı verilen aşağıdaki sırayla yapılır:

Transkripsiyon Translasyon

DNA RNA PROTEİN

12-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Proteinler - Protein Nedir - Protein Yapıları =========PROTEİNLER======== Tüm canlıların yapısında, sudan sonra en çok bulunan temel yapı maddeleri proteinlerdirBu nedenle canlıların kuru ağırlıklarının yaklaşık yarısı proteinlerdir Proteinlerin yapıları karbon , hidrojen , oksijen elementlerinin yanı sıra azot elementinden oluşurProteinlerde ayrıca kükürt , fosfor gibi elementler de bulunabilir Proteinlerin yapıtaşları amino asitlerdirCanlıların yapısında 20 çeşit amino asit bulunurAmino asitlerin birbirlerine peptit (amid) bağlarıyla bağlanması (Dehidrasyonu veya peptitleşmesi) ile peptitler , polipeptitler ve proteinler entezlenir Aminoasitlerin R ile gösterilen değişken grubu herhangi bir atom ya da atom grubu olabilirBöylece farklı aminoasit çeşitleri oluşurÖrneğin; R yerine hidrojen bağlanırsa glisin , CH3 grubu bağlanırsa alanin denilen aminoasit çeşitleri oluşurAmino asitlerin n tanesi n-1 tane su vererek peptit bağlarıyla bağlanıp proteinleri oluştururPeptitleşme denilen bu olayı şöyle genelleştirebiliriz n(amino asit) Protein + (n-1) Su Her canlıdaki , hatta bir canlının farklı dokularındaki protein çeşitleri birbirinden farklıdırBu da proteini oluşturan amino asitlerin çeşidi , sayısı ve sırasına yani dizilişini farkından kaynaklanırÇünkü canlıların hücrelerinde her protein çeşidinin sentezini yöneten genler birbirinden farklıdır Hayvanların yedikleri proteinler sindirim organlarında sırasıyla pepton , peptit ve sonunda amino asitlere ayrılırHücrelere taşınan amino asitlerle canlının kendi proteinleri sentezlenir Proteinler canlılarda şu amaçlarla kullanılır: 1-) Hücrelerin yapım ve onarımında sadece protein ya da glikoprotein , lipoprotein halinde yapı elemanı olarak 2-) Yaşamsal olayların düzenlenmesinde kullanılan enzimlerin oluşturulmasında Örneğin solunum sindirim enzimleri gibi 3-) Kasların kasılmasını sağlayan kasıcı protein olarak Örneğin aktin ve miyozinler gibi 4-) Çoğu doku ve organların çalışmasını düzenleyen hormon olarak Örneğin kan şekerinin miktarını düzenleyen insülin ve glukagon gibi 5-) Doku ve organlar arasında madde taşıyıcısı olarak Örneğin , O2 ve CO2 taşıyan hemoglobin gibi 6-) Hayvanların vücudunu yabancı maddelere karşı koruyucu olarak Örneğin , kandaki antikorlar gibi 7-) Toksin vb maddelerin üretilmesinde Örneğin , yılan zehirleri gibi 8-) Depo proteinleri olarak Örneğin , kandaki albümin gibi 9-) Canlıda , enerji sağlamak üzere kullanılan karbonhirat ve yağlar yeterli olmadığında enerji verici olarakUzun süreli açlıkta olduğu gibi Hayvansal besinlerden kırmızı et , beyaz et , süt , yumurta ; bitkisel besinlerden fasulye , mercimek gibi baklagiller proteinler yönünden zengin yiyeceklerdirProteinlerin , canlılardaki en çok işleve sahip çeşidi enzimlerdir ===========PROTEİN MOLEKÜLLERİNİN YAPISI========== Hem hücrelerin oluşmasında , hem de işlevlerini gerçekleştirmelerinde temel maddeler proteinlerdirBu nedenle hücrelerin yaşamlarını sürdürebilmeleri , öncelikle protein sentezlemelerine bağlıdırHücrenin DNA’larındaki bilgilere uygun protein sentezi , “santral doğma” adı verilen aşağıdaki sırayla yapılır: Transkripsiyon Translasyon DNA RNA PROTEİN