Aldehitler Nedir?

Aldehitler'in yapısı

Aldehitler, yapılarında karbonil grubu bulunan organik bileşiklerden, karbonil grubuna bir hidrojenin bağlı olduğu bileşikler
Aldehitler genel olarak yüksek sıcaklıklarda alkollerin dehidrojenasyonundan elde edilebilirler, aldehit adı da buradan gelmektedir Ayrıca birincil alkollerin yükseltgenmesi de aldehitleri verir Birçok aromatik aldehit doğada bol miktarda bulunur (benzaldehit bademde, vanilin vanilyada, sinnamaldehit tarçında) Kendilerine has özel kokuları vardır
Aldehitler yapılarındaki karbonil grubu sebebiyle birçok reaksiyona kolaylıkla iştirak edebilirler Kolayca yükseltgenerek karboksilli asitleri, indirgenerek alkolleri verirlerFormaldehit ve asetaldehit gibi aldehitler kolayca polimerleşir
Bu basit aldehitler, birbirine bağlanarak on binlerce molekül ihtiva eden ve polimer adı verilen uzun makromolekül zincirleri oluşturur En çok kullanılan plastik maddeler, bir aldehit (bilhassa formaldehit) ile başka türden moleküllerin polimerleşmesiyle elde edilmiştir Mesela formaldehit ile fenolin polimerleşme ürünü bakalit, formaldehit ile ürenin polimerleşme ürünü ise formikadır
Polimerlerin bileşeni, plastiklerin, boyaların, ilaçların, çözücülerin ve parfümlerin hammaddesi olan aldehitlerin çoğu sanayide büyük miktarda üretilmektedir Aldehitlerin çoğunun fizyolojik etkileri de vardır Mesela aldehit grubu ihtiva eden fizyolojik bileşiklerden retinen, A1 vitamininin yükseltgenmesiyle teşekkül eder ve görme olayında önemli rol oynar B6 vitamini grubundan olan pridoksal fosfat ise temel hayati olaylara katılan aldehitli bir koenzimdir Formaldehit, proteince zengin maddelerin bozulmasını önlediği için gıda sanayiinde katkı maddesi olarak kullanılır Glikoz gibi basit şekerlerin (aldozlar ya da aldoheksozlar) ve steroit yapısındaki tabii veya suni hormonların çoğunda bir aldehit grubu bulunur
Formaldehitin % 40?lık sulu çözeltisine formalin adı verilir Bir formaldehit polimeri olan paraformaldehit, antiseptik ve böcek öldürücü olarak kullanılmaktadır

Adlandırma
IUPAC Sisteminde, alifatik aldehitler, ilgili alkanın sonuna ?al eki getirilerek adlandırılırlar Örneğin: HCHO ilgili alkanı metan olduğu için metanal olarak adlandırılır CH3CH2CH2CHO ilgili alkanı da bütan olduğu için bütanal olarak adlandırılır
Karbonil grubu (-CHO) bir halka sistemine bağlı olan aldehitler karbaldehit son eki ilave edilerek adlandırılır
Benzenkarbaldehit



Aldehit grubunun karbon atomlarının zincirinin ucunda olması gerekir Bu nedenle yerini ayrıca belirtmeye gerek yoktur Başka sübstitüentler varsa, karbonil grubuna 1 rakamı verilir
Birçok aldehitin ayrıca yaygın adları da vardır ve bunlardan bazıları IUPAC tarafından kabul edilebilir adlar olarak belirlenmiştir
Örneğin: Metanal ? Formaldehit, Etanal ? Asetaldehit, Benzenkarbaldehit ? Benzaldehit olarak sıkça kullanılırlar