Dörtlüklerle Kurulan Nazım Biçimleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 12-20-2012

Dörtlüklerle Kurulan Nazım Biçimleri

Divan Edebiyatında Nazım Şekilleri - Rubai - Tuyuğ - Tuyuk

RUBAİ

*
Dört dizelik nazım şeklidir

*
Kafiyelenişi çoğunlukla aaba şeklindedir

Ancak dört dizeyi de birbiri ile kafiyeli (aaaa) olan rubaîler de vardır

*
Şairler rubaîlerde mahlas kullanmaz

*
Kendine özgü 24 kalıbı vardır

*
Rubaîlerin özel aruz kalıpları vardır

*
Rubaîlerde şairler genel olarak hikmet taşıyan düşün-celerini, dünya görüşlerini rindâne tavırlarını, maddî ve manevî aşk anlayışlarını dile getirirler

*
Rubaîlerde tek bir düşüncenin en kısa yoldan, en yoğun bir şekilde anlatılması gerekir

Bu bakımdan dizeler arasında tam bir anlam uyumu vardır

*
Rubaînin en kuvvetli dizesi üçüncü dizedir

*
Rubaî, İran edebiyatında doğmuş, oradan Türk ve Arap edebiyatlarına geçmiştir

*
Bu türün en büyük şairi Ömer Hayyam'dır

*
Türk edebiyatında ise Azmizâde Haletî (XVII

yüzyıl) rubaî yazmayı meslek hâline getirmiştir

Son dönemde bu türün en başarılı son temsilcisi Yahya Kemal'dir

Rubai Örneği:

Kimdir ki gamında nâle vü zâr etmez
Derdin sana nâle ile izhâr etmez
Feryadına hiç kimsenin yetmezsin
Feryâd ki feryâd sana kâr etmez

Fuzulî

2- Tuyuğ (Tuyuk)

*
Bir dörtlükten meydana gelen bir nazım şeklidir

*
Rubaîye benzer

*
Kafiyeleniş şekli de onun gibi aaxa şeklindedir

*
Aruz vezninin yalnız fâ'ilâtün/ fâ'ilâtün /fâ'ilün kalıbı ile yazılır

*
Tuyuğ sadece Türklerin kullandığı bir nazım şeklidir

*
Halk edebiyatındaki maninin karşılığı olarak klâsik şiire geçmesinden meydana geldiği söylenebilir

Mânide olduğu gibi tuyuğlarda da genellikle cinaslı kafiye kullanılır

*
Şairler, bu nazım şekli ile rubaîlerde olduğu gibi dünya görüşlerini, dinî tasavvufî düşüncelerini dile getirmişlerdir

*
Konu sınırlaması yoktur

*
Edebiyatımızda Kadı Burhaneddin, tuyuğ şairi olarak isim yapmıştır

Tuyuğ Örneği:

Gözü cân esrütmeğe hammâr imiş
Kaşı gönül yıkmağa mi'mâr imiş
Diledim hâlim ki gözüne diyem
Turfa budur gözleri bîmâr imiş

12-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Dörtlüklerle Kurulan Nazım Biçimleri Dörtlüklerle Kurulan Nazım Biçimleri Divan Edebiyatında Nazım Şekilleri - Rubai - Tuyuğ - Tuyuk RUBAİ * Dört dizelik nazım şeklidir * Kafiyelenişi çoğunlukla aaba şeklindedir Ancak dört dizeyi de birbiri ile kafiyeli (aaaa) olan rubaîler de vardır * Şairler rubaîlerde mahlas kullanmaz * Kendine özgü 24 kalıbı vardır * Rubaîlerin özel aruz kalıpları vardır * Rubaîlerde şairler genel olarak hikmet taşıyan düşün-celerini, dünya görüşlerini rindâne tavırlarını, maddî ve manevî aşk anlayışlarını dile getirirler * Rubaîlerde tek bir düşüncenin en kısa yoldan, en yoğun bir şekilde anlatılması gerekir Bu bakımdan dizeler arasında tam bir anlam uyumu vardır * Rubaînin en kuvvetli dizesi üçüncü dizedir * Rubaî, İran edebiyatında doğmuş, oradan Türk ve Arap edebiyatlarına geçmiştir * Bu türün en büyük şairi Ömer Hayyam'dır * Türk edebiyatında ise Azmizâde Haletî (XVII yüzyıl) rubaî yazmayı meslek hâline getirmiştir Son dönemde bu türün en başarılı son temsilcisi Yahya Kemal'dir Rubai Örneği: Kimdir ki gamında nâle vü zâr etmez Derdin sana nâle ile izhâr etmez Feryadına hiç kimsenin yetmezsin Feryâd ki feryâd sana kâr etmez Fuzulî 2- Tuyuğ (Tuyuk) * Bir dörtlükten meydana gelen bir nazım şeklidir * Rubaîye benzer * Kafiyeleniş şekli de onun gibi aaxa şeklindedir * Aruz vezninin yalnız fâ'ilâtün/ fâ'ilâtün /fâ'ilün kalıbı ile yazılır * Tuyuğ sadece Türklerin kullandığı bir nazım şeklidir * Halk edebiyatındaki maninin karşılığı olarak klâsik şiire geçmesinden meydana geldiği söylenebilir Mânide olduğu gibi tuyuğlarda da genellikle cinaslı kafiye kullanılır * Şairler, bu nazım şekli ile rubaîlerde olduğu gibi dünya görüşlerini, dinî tasavvufî düşüncelerini dile getirmişlerdir * Konu sınırlaması yoktur * Edebiyatımızda Kadı Burhaneddin, tuyuğ şairi olarak isim yapmıştır Tuyuğ Örneği: Gözü cân esrütmeğe hammâr imiş Kaşı gönül yıkmağa mi'mâr imiş Diledim hâlim ki gözüne diyem Turfa budur gözleri bîmâr imiş