12-20-2012
|
#1
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Göktürkçede Birleşik Fiiller
Göktürkçede birleşik fiiller, aşağıda sıralandığı şekilde iki yolla yapılır:
1 ?İsim +
yardımcı
fiil?: Geçişsiz fiiller için ?bol-?; geçişli fiiller için ?kıl-? yardımcı fiili kullanılır ?kul bol-? (kul olmak), ?küŋ bol-? (cariye olmak), ?baz kıl-? (tâbi kılmak)
2 ?Fiil + zarf fiil eki + tasvir fiili?:
- ?Fiil + -A~-I/-U + bir-?: Kesinlik bildirir ?Ver-? tasvir fiili Türkiye Türkçesinde tezlik bildirir Göktürkçede tezlik değil, kesinlik bildirir: ?Tuta birmiş? (tutmuştur), ?alı birmiş? (almış)
- ?Fiil + -I/-U + u-?: Yeterlik bildirir: ?kim artatı udaçı erti? (kim bozabilecek idi), ?itini yaratunu umaduk yana içikmiş? (teşkilâtlanmadığı için tekrar tâbi olmuş)
- ?Fiil + -U + ıd-?: Oluşun, hareketin tamamlandığını bildirir: ?ıçgınu ıdmış? (elden çıkarmış), ?yitürü ıdmış? (kaybetmiş)
- ?Fiil + -A ~-U~(X)p + bar-?: Oluşun, hareketin tamamlandığını bildirir: ?uça barmış? (uçup gitmiş, vefat etmiş), ?yokadu barır ermiş? (yok olup gidermiş)
İSİM CÜMLESİ
Göktürkçede isim cümlesi iki şekilde kurulur Birincisinde cümlenin sonuna doğrudan isim soylu bir sözcük getirilir: ?Bilge Tonyukuk men ? (Ben Bilge Tonyukuk?um ) İkincisinde ?er-? fiili kullanılır: ?Tabgaç kagan yagımız erti ? (Çin milleti düşmanımız idi )
|
|
|