Âzerî Türkçesi Edebiyatı - Azerbaycan Edebiyatı

**Prof. Dr. Sinsi** · 12-20-2012

Azerbaycan Edebiyatı

Türk dünyasının Azerbeycan, İran, Doğu Anadolu, bölgelerinde gelişerek XIV yüzyılda Kadı Burhaneddin, Kadı Darir, Seyyid Nesimi, XV yüzyılda Habibi, XVI yüzyılda Hatayı ve en büyük şairimiz Fuzûli gibi sanatçılar yetiştiren edebiyatımızın zengin bir koludur Anadolu Türkçesi'nden XIII yüzyılda ayrılmaya başlayan Azeri Türkçesi ilk önemli yazılı ürünlerini XIV yüzyıldan sonra vermeye başlamıştır Bu edebiyatın ilk örneklerini Horasan'dan gelen halk şairleri vermişlerdir Bunlar genellikle

Türk dünyasının Azerbeycan, İran, Doğu Anadolu, bölgelerinde gelişerek XIV

yüzyılda Kadı Burhaneddin, Kadı Darir, Seyyid Nesimi, XV

yüzyılda Habibi, XVI

yüzyılda Hatayı ve en büyük şairimiz Fuzûli gibi sanatçılar yetiştiren edebiyatımızın
zengin bir koludur

Anadolu Türkçesi'nden XIII

yüzyılda ayrılmaya başlayan Azeri Türkçesi ilk önemli yazılı ürünlerini XIV

yüzyıldan sonra vermeye başlamıştır

Bu edebiyatın ilk örneklerini Horasan'dan gelen halk şairleri vermişlerdir

Bunlar genellikle sözlü eserler olduğu ve çoğu yazıya geçirilemediği için, zamanla sahiplerinin adları unutularak halka mâl olmuş ve Anonim Halk Edebiyatı'nın bir dalı olan Bayat'ları meydana getirmişlerdir

Bayat'lar Anadolu Türkçesi'ndeki Mani'lerin karşılığıdır

Azeri Edebiyatı'nın bilinen ilk şairi Hasanoğlu isimli bir sanatçıdır

XIII

yüzyıl ile XIV

yüzyıl başlarında yaşayan Hasanoğlu, şiirlerinde Pir Hasan mahlasını kullanmıştır

XIV

yüzyılın tanınmış isimleri Erzurumlu Darir, Kadı Burhaneddin ve Seyyit Nesimi'dir

Bu yüzyıl, Azeri Edebiyatı'nın belirgin bir gelişme gösterdiği devredir

XV

yüzyıl, Azeri Edebiyatı için pek parlak sayılmaz

Bu yüzyılın tek tanınmış ismi Habibi'dir

Azeri Edebiyatı en parlak devrini XVI

yüzyılda yaşamıştır

Çünkü bu yüzyılda Fuzuli gibi dev bir sanatçı yetiştirmiştir

XVI

yüzyıldan sonra XIX

yüzyıla kadar Azeri Edebiyatı'nda bir duraklama görülür

XVIII

yüzyıl sonlarına doğru gelişmeye başlayan milliyetçilik hareketine paralel olarak, Azeri Edebiyatı'nda yeni bir canlılık dikkati çeker

Yeni dönem Azeri Edebiyatı'nın ilk öncüsü Vedadi'dir

Onun yanı başında ünlü şair Vakıf dikkati çeker

XIX

yüzyılda Vakıfı Mirza Feth Ali ve Zekir izler

Mirza Feth Ali Avrupai edebiyat türlerini Azeri Edebiyatı'na getiren ilk sanatçı olarak tanınır

Bu hususta o Anadolu Türk Edebiyatı'ndan bile önde gelir

Azeri Edebiyatı Tarihi'nin son büyük halkasını Sabir teşkil eder

1961 de doğan ve 1911 de ölen bu çok ünlü Azerbeycan şairi, Türk-İslâm dünyasında cehaletle savaşan bir sanat felsefesine sahiptir

1920’den sonra bağımsızlığını yitiren Azerbeycan ile birlikte edebi hayat da derin bir suskunluğun içine gömülmüştür

12-20-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Âzerî Türkçesi Edebiyatı - Azerbaycan Edebiyatı Azerbaycan Edebiyatı Türk dünyasının Azerbeycan, İran, Doğu Anadolu, bölgelerinde gelişerek XIV yüzyılda Kadı Burhaneddin, Kadı Darir, Seyyid Nesimi, XV yüzyılda Habibi, XVI yüzyılda Hatayı ve en büyük şairimiz Fuzûli gibi sanatçılar yetiştiren edebiyatımızın zengin bir koludur Anadolu Türkçesi'nden XIII yüzyılda ayrılmaya başlayan Azeri Türkçesi ilk önemli yazılı ürünlerini XIV yüzyıldan sonra vermeye başlamıştır Bu edebiyatın ilk örneklerini Horasan'dan gelen halk şairleri vermişlerdir Bunlar genellikle Türk dünyasının Azerbeycan, İran, Doğu Anadolu, bölgelerinde gelişerek XIV yüzyılda Kadı Burhaneddin, Kadı Darir, Seyyid Nesimi, XV yüzyılda Habibi, XVI yüzyılda Hatayı ve en büyük şairimiz Fuzûli gibi sanatçılar yetiştiren edebiyatımızın zengin bir koludur Anadolu Türkçesi'nden XIII yüzyılda ayrılmaya başlayan Azeri Türkçesi ilk önemli yazılı ürünlerini XIV yüzyıldan sonra vermeye başlamıştır Bu edebiyatın ilk örneklerini Horasan'dan gelen halk şairleri vermişlerdir Bunlar genellikle sözlü eserler olduğu ve çoğu yazıya geçirilemediği için, zamanla sahiplerinin adları unutularak halka mâl olmuş ve Anonim Halk Edebiyatı'nın bir dalı olan Bayat'ları meydana getirmişlerdir Bayat'lar Anadolu Türkçesi'ndeki Mani'lerin karşılığıdır Azeri Edebiyatı'nın bilinen ilk şairi Hasanoğlu isimli bir sanatçıdır XIII yüzyıl ile XIV yüzyıl başlarında yaşayan Hasanoğlu, şiirlerinde Pir Hasan mahlasını kullanmıştır XIV yüzyılın tanınmış isimleri Erzurumlu Darir, Kadı Burhaneddin ve Seyyit Nesimi'dir Bu yüzyıl, Azeri Edebiyatı'nın belirgin bir gelişme gösterdiği devredir XV yüzyıl, Azeri Edebiyatı için pek parlak sayılmaz Bu yüzyılın tek tanınmış ismi Habibi'dir Azeri Edebiyatı en parlak devrini XVI yüzyılda yaşamıştır Çünkü bu yüzyılda Fuzuli gibi dev bir sanatçı yetiştirmiştir XVI yüzyıldan sonra XIX yüzyıla kadar Azeri Edebiyatı'nda bir duraklama görülür XVIII yüzyıl sonlarına doğru gelişmeye başlayan milliyetçilik hareketine paralel olarak, Azeri Edebiyatı'nda yeni bir canlılık dikkati çeker Yeni dönem Azeri Edebiyatı'nın ilk öncüsü Vedadi'dir Onun yanı başında ünlü şair Vakıf dikkati çeker XIX yüzyılda Vakıfı Mirza Feth Ali ve Zekir izler Mirza Feth Ali Avrupai edebiyat türlerini Azeri Edebiyatı'na getiren ilk sanatçı olarak tanınır Bu hususta o Anadolu Türk Edebiyatı'ndan bile önde gelir Azeri Edebiyatı Tarihi'nin son büyük halkasını Sabir teşkil eder 1961 de doğan ve 1911 de ölen bu çok ünlü Azerbeycan şairi, Türk-İslâm dünyasında cehaletle savaşan bir sanat felsefesine sahiptir 1920’den sonra bağımsızlığını yitiren Azerbeycan ile birlikte edebi hayat da derin bir suskunluğun içine gömülmüştür