Çevresel Sinir Sistemi Hakkında Detaylı İçerik Konu Anlatım Biyoloji Dersi Notlar

**Prof. Dr. Sinsi** · 12-20-2012

ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ

Beyin ve omurilikten çıkan ve onları vücuttaki tüm alıcı ve uyarılan dokulara bağlayan sinirlere çevresel sinir sistemi denir

Kafatası ve omur sinirleri hücre gövdesi,dentrit ve aksondan oluşur

Hücre gövdesi omurilik ve beynin kenarında kümelenerek ganglionlar oluşturulur

1

BEYİN SİNİRLERİ:İnsan beyninin değişik bölgelerinden 12 çift sinir çıkar

Bunlar baş bölgesinin kaslarını,bezlerini,duyu organlarını sinirsel olarak kontrol eder

Bütün omurgalılarda beyinden12 çift sinirin çıktığını söyleyebiliriz

Ancak balık ve kurbağalarda 10 çifttir

Beyinden çıkan sinirlerin en önemlisi Nervus vagustur

Bu sinir çifti otonom sistemin bir parçasını oluşturur

Göğüs ve karın bölgesinin yukarısındaki organlara sinirsel bağlantılar yapar

Kalp çizgili kasların çalışmasını yavaşlatırken düz kasların çalışmasını hızlandırır

2

OMURİLİK SİNİRLERİ:Omurilikten arka ve ön kök olarak adlandırılan bölgelerden 31çift sinir çıkar

Omurilikten ön kökten çıkan sinirlerin tahrib,hangi bölgeyi besliyorsa o bölgenin felç olmasına sebep olur

Arka köklerden çıkan duyu nöronlarının tahribi felçe yol açmaz ama duyu organlarının görevi engellenir

İnsanda en uzun ve en büyük sinir lifi omurilikten ayrılan ve bacaklara giden siyatik sinirlerdir

Omurilik sinirleri daha öncede belirttiğimiz gibi refleks yayları meydana getirir

Organizmada hızlı tepkilerin oluşması için omurilik refleks merkezlerini oluşturur

Bunlara kalıtsal refleks denir

Şartlı refleksler birden fazla duyu organının meydana getirdiği bir tepki davranışıdır

Örneğin limona karşı hem kulak hem göz hemde tat alma duyularıyla tepki oluşturulur ve sindirim sistemi uyarılır

3

OTONOM SİNİR SİSTEMİ:Çevresel sinir sistemi içerisinde incelenen bu sistem organizmadaki istemsiz hareketlerin kontrolünü sağlar

Otonom sinir sisteminde sadece motor sinir vardır

Bu motor sinirler organların hızlı çalışmasını veya yavaşlamasını sağlayan liflerdir

Beyin şuurumuz dahilinde otonom sinir sistemine hükmedemez

Ancak otonom sinir merkezlerini kontrol eder

Mesela;kalbin çalışmasını,mide ve bağırsak kaslarının kasılıp gevşemesini beynimize hükmederek şuurlu olarak sağlayamayız

İşte otomatik olarak yönlendirilen organlara bu sistem sempatik ve parasempatik olarak adlandırılan motor nöronlarını bağlayarak kontrolünü gerçekleştirir

Sempatik Sistemempatik sistemin hücre gövdesi omuriliğin içerisinde bulunur

Buradan çıkan sinir lifleri omurilik çevresinde sempatik gangliona girer ve buradan sinaps oluşturarak yeniden bir akson aracılığıyla gideceği organa ayrılır

Otonom sistemin sempatik lifleri ter bezlerine, tüyleri dikleştiren kaslara,tükrük bezlerine ve gözün irisine giderler

Parasempatik Sistem:Parasempatik liflerin ganglionları sinir verdiği organın yanında bulunur

Sempatik lifler gibi otonom olarak çalışanorganlara lif verir

Nervus Vagus`ta parasempatik bir lifin parçasıdır

ÖRNEK:

1

Sıcak cisme dokunan insanın elini çekmesi

2

Beyni çıkarılan kuşun kanat çırpması

3

Soğukta kan damarlarının büzülmesi

4

Göz kapağının kapanması

5

Diz kapağı refleksi

Yukarıda meydana gelen refleks olaylarından hangileri merkezi sinir sistemi tarafından yapılan reflekslerden değildir

12-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Çevresel Sinir Sistemi Hakkında Detaylı İçerik Konu Anlatım Biyoloji Dersi Notlar ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ Beyin ve omurilikten çıkan ve onları vücuttaki tüm alıcı ve uyarılan dokulara bağlayan sinirlere çevresel sinir sistemi denirKafatası ve omur sinirleri hücre gövdesi,dentrit ve aksondan oluşur Hücre gövdesi omurilik ve beynin kenarında kümelenerek ganglionlar oluşturulur 1BEYİN SİNİRLERİ:İnsan beyninin değişik bölgelerinden 12 çift sinir çıkarBunlar baş bölgesinin kaslarını,bezlerini,duyu organlarını sinirsel olarak kontrol ederBütün omurgalılarda beyinden12 çift sinirin çıktığını söyleyebilirizAncak balık ve kurbağalarda 10 çifttir Beyinden çıkan sinirlerin en önemlisi Nervus vagusturBu sinir çifti otonom sistemin bir parçasını oluştururGöğüs ve karın bölgesinin yukarısındaki organlara sinirsel bağlantılar yapar Kalp çizgili kasların çalışmasını yavaşlatırken düz kasların çalışmasını hızlandırır 2OMURİLİK SİNİRLERİ:Omurilikten arka ve ön kök olarak adlandırılan bölgelerden 31çift sinir çıkarOmurilikten ön kökten çıkan sinirlerin tahrib,hangi bölgeyi besliyorsa o bölgenin felç olmasına sebep olurArka köklerden çıkan duyu nöronlarının tahribi felçe yol açmaz ama duyu organlarının görevi engellenirİnsanda en uzun ve en büyük sinir lifi omurilikten ayrılan ve bacaklara giden siyatik sinirlerdir Omurilik sinirleri daha öncede belirttiğimiz gibi refleks yayları meydana getirirOrganizmada hızlı tepkilerin oluşması için omurilik refleks merkezlerini oluştururBunlara kalıtsal refleks denirŞartlı refleksler birden fazla duyu organının meydana getirdiği bir tepki davranışıdır Örneğin limona karşı hem kulak hem göz hemde tat alma duyularıyla tepki oluşturulur ve sindirim sistemi uyarılır 3OTONOM SİNİR SİSTEMİ:Çevresel sinir sistemi içerisinde incelenen bu sistem organizmadaki istemsiz hareketlerin kontrolünü sağlarOtonom sinir sisteminde sadece motor sinir vardırBu motor sinirler organların hızlı çalışmasını veya yavaşlamasını sağlayan liflerdirBeyin şuurumuz dahilinde otonom sinir sistemine hükmedemezAncak otonom sinir merkezlerini kontrol ederMesela;kalbin çalışmasını,mide ve bağırsak kaslarının kasılıp gevşemesini beynimize hükmederek şuurlu olarak sağlayamayızİşte otomatik olarak yönlendirilen organlara bu sistem sempatik ve parasempatik olarak adlandırılan motor nöronlarını bağlayarak kontrolünü gerçekleştirir Sempatik Sistemempatik sistemin hücre gövdesi omuriliğin içerisinde bulunurBuradan çıkan sinir lifleri omurilik çevresinde sempatik gangliona girer ve buradan sinaps oluşturarak yeniden bir akson aracılığıyla gideceği organa ayrılırOtonom sistemin sempatik lifleri ter bezlerine, tüyleri dikleştiren kaslara,tükrük bezlerine ve gözün irisine giderler Parasempatik Sistem:Parasempatik liflerin ganglionları sinir verdiği organın yanında bulunur Sempatik lifler gibi otonom olarak çalışanorganlara lif verirNervus Vagus`ta parasempatik bir lifin parçasıdır ÖRNEK: 1Sıcak cisme dokunan insanın elini çekmesi 2Beyni çıkarılan kuşun kanat çırpması 3Soğukta kan damarlarının büzülmesi 4Göz kapağının kapanması 5Diz kapağı refleksi Yukarıda meydana gelen refleks olaylarından hangileri merkezi sinir sistemi tarafından yapılan reflekslerden değildir