Karotenoid

Karotenoid
Vikipedi, özgür ansiklopedi



ABD'de Yellowstone National Park'ta bulunan Grand Prismatic Spring sicak su kaynağını çevreleyen turuncu halka, yosun ve bakterilerin sentezlediği karotenoidlerden kaynaklanmaktadır

Karotenoidler bitkilerde ve bazı diğer fotosentetik mikroorganizmalarda (yosunlar, bazı mantarlar ve bazı bakterilerde) bulunan pigmentlerdir

Altı yüzün üzerinde bilinen karotenoid vardır; ksantofiller ve karotenler olarak iki sınıfa ayrılırlar

Özellikleri

ve Karotenoidler, tetraterpenoidlerin bir kategorisidir Yapısal olarak polien zincirlerden oluşurlar bunlar bazen halkalar ile sonlanabilir Oksijen atomu bulunduranlar (luteinzeaksantin gibi) ksantofiller olarak adlandırılırlar Oksijensiz karotenoidler (alfa kartoten, beta karoten ve likopen gibi) Karotenoidlerin en iyi bilineni kuşkusuz havuçlarda bulunan karotendir

Açık sarıdan parlak turuncu ve kırmızıya kadar değişen renkleri kimyasal yapılarına bağlıdır Ksantofiller genelde sarıdırlar, karbon-karbon çift bağları konjugasyon ile birbiriyle etkileşir, böylece moleküldeki elektronlar bu bölgelede serbestçe dolaşabilirler Çift bağların sayısı arttıkça bu konjuge sistemlerdeki elektronların daha fazla hareket serbestisi olur ve seviyelerini değiştirmek için daha az enerjiye gerek duyarlar Böylece molekül tarafından soğrulan ışığın enerjisi azalır Görünür spektrumun mavi kısmından daha fazla enerji soğuruldukça bu bileşiklerin renkleri de kırmızılaşır

Fotosentetik sistemlerde karotenoidler fotosentetik tepkime merkezinde önemli bir rol oynarlar Ya enerji transferine katılırlar, ya da reaksiyon merkezini oto-oksidasyondan korurlar Fotosentez yapmayan organizmalarda karotenoidlerin oksidasyondan koruma mekanzimalarıyla ilişkilidirler



Proteinlerde karotenoidlerin yerleşimi Sol: Siyanobakteri fotosistem I'de karotenoidler dışta (turuncu) Şablon DB Sağ: Rodopsin'de retinal protein içine gömülüdür (pembe) Şablon DB

çalışmalarda diyetinde ve kan plazmasında yüksek oranda beta-karoten bulunan kişilerde akciğer kanser riskinin anlamlı derecede azaldığı bulunmuştur Öte yandan sigara kullananaların yüksek dozda beta-karoten kullanmasının kanser riski artırdığı bulunmuştur Bir olasılıkla aşırı miktarda beta-karotenin yıkım ürünleri plazmadaki Karotenoidlerin pek çok fizyolojik işlevi vardır Yapıları gereği serbest radikalleri etkili bir şekilde bertaraf ederler ve bağışıklık sistemini güçlendirirler EpidemiyolojikA vitaminini azaltıp, sigara dumanının neden olduğu akciğer hücrelerindeki çoğalmayı kötüleştirmektedir

Hayvanlar karotenoidleri sentezleyemezler ve onları beslenme yoluyla elde etmek zorundadırlar Buna rağmen bu bileşikler yaygın olarak ve genelde gösteriş amaçlı kullanılırlar Örneğin, flamingo ve somon balıklarının pembe renkleri, istakozların kırmızı renkleri karotenoidlere bağlıdır Karotenoidler gösteriş amaçlı kullanıllırlar çünkü, onların fizyolojik ve kimyasal özellikleri göz önüne alınırsa, bireysel sağlığın samimi bir göstergesidirler ve hayvanlarin kendilerine potansiyel eş bulmalarına yarar

En yaygın karotenoidler likopen ve A vitamininin öncülü olan β-karotendir Bitkilerde ksantofil lutein en bol karotenoiddir Bitkilerin yapraklarında bulunan lutein ve diğer karotenoidler bariz değillerdir çünkü klofofil gibi diğer pigmentler tarafından maskelenirler

Aroma kimyasalları Karotenoid yıkım ürünlerinden iyononlar, damaskonlar ve damaskenonlar, parfüm endüstrisinde yaygın olarak kullanılan kokulu maddelerdir Hem beta-damaskenon ve beta-iyonon çiçeklerin kokusuna katkıda bulunan başlıca bileşiklerdir Siyah çay, eski tütün, üzüm ve çoğu meyvedeki tatlı çiçek kokuları karotenoid yıkımı sonucu oluşan aromatık bileşikledir