İnsanlar Mantık Hatalarını Neden Yaparlar?

**Prof. Dr. Sinsi** · 12-20-2012

İnsanların mantık hatası yapmasının birçok nedeni olabilir

Bu nedenle ancak genel nedenlerden söz edebiliriz

Öncelikle herhangi bir konu ya da soru(n) üzerine kafa yorarken bilgileri uzun süreli bellekten çağırarak kısa süreli bellekte olduğunda öğrenmenin rolü kuşkusuz büyük önem kazanır

Henhangi bir konu üzerine mantıksal çıkarımlar yapabilmemiz için öncelikle üzerine düşündüğümüz konu hakkında geniş ve sağlam bir bilgi birikimine sahip olmamız gerekir

Dolayısıyla zamanında bilgileri nasıl kodladığımız,ne kadar zaman ve emek harcadığımız,konunun her bir elemanı arasındaki ilişkileri görebilmek adına ne kadar uğraş verdiğimiz,o konu hakkında sınandığımızda göstereceğimiz performanstaki başarıyı da doğru yoldan etkiler

Öyleyse bir konuda mantık hatası yapmamamızın ilk koşulu, o konuyu mutlaka çok iyi irdelemiş ve öğrenmiş olmamızdır

Çünkü gelişigüzel yapılmış okumalar ve çalışmalar,sonrasında pek çok yanlışa neden olabiliyor

Mantık çıkarımlarını doğru bir şekilde gerçekleştirebilmemizin ikinci koşulu ise deneyimdir

Kimi psikologlar (özellikle de davranışçı ekolden gelenler) psikolojiyi deneyim bilimi olarak tanımlarlar

Bunun nedenini açıkça görebilmemiz içinse sistemi iyi tanımamız gerekir:İnsan sistemi,yukarıdan aşağıya ve aşağıdan yukarıya mekanizmalarca kontrol edilir

Bu noktada sistemin ?yukarıdaki? noktası beyinken ?aşağı? adı verilen elemanlar duyu organlarından sinir sistemiyle beyne ileten duyu bilgilerini ve bu sistemi kapsar

Bu uyarana karşı vereceğimiz bir yanıt söz konusu olduğunda hem duyu organlarından gelen bilgi,hem de beynin önceki yaşantılarından edindiği dünya bilgisi harmanlanarak ortak bir çözüme varılır

İşte deneyimler,bu genel dünya bilgilerinin oluşumunda büyük rol üstlenirler

Bir de elbette ki pratik etkisi vardır

Bir konu hakkında ne kadar pratik yapmışsak,tepki süremiz düşer ve daha doğru kararlar verebiliriz

Çünkü birkaç adım sonrasını görebilmek daha kolay olur

Bu iki temel etkenden sonra,biraz da o anki durumumuzu değerlendirmemiz doğru olacaktır

Örneğin,günün hangi saatinde olduğumuz,biyolojik döngünün hangi evresinde yer aldığımız,açlık ve susuzluk durumumuz,herhangi bir kimyasalın,ilacın etkisinde olup olmadığımız,dikkatimizi konuya nedenli verebildiğimiz vb?Pekçok etmen o anki mantık çıkarımlarımızın gücünü etkileyebilir

12-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	İnsanlar Mantık Hatalarını Neden Yaparlar? İnsanların mantık hatası yapmasının birçok nedeni olabilirBu nedenle ancak genel nedenlerden söz edebiliriz Öncelikle herhangi bir konu ya da soru(n) üzerine kafa yorarken bilgileri uzun süreli bellekten çağırarak kısa süreli bellekte olduğunda öğrenmenin rolü kuşkusuz büyük önem kazanırHenhangi bir konu üzerine mantıksal çıkarımlar yapabilmemiz için öncelikle üzerine düşündüğümüz konu hakkında geniş ve sağlam bir bilgi birikimine sahip olmamız gerekirDolayısıyla zamanında bilgileri nasıl kodladığımız,ne kadar zaman ve emek harcadığımız,konunun her bir elemanı arasındaki ilişkileri görebilmek adına ne kadar uğraş verdiğimiz,o konu hakkında sınandığımızda göstereceğimiz performanstaki başarıyı da doğru yoldan etkilerÖyleyse bir konuda mantık hatası yapmamamızın ilk koşulu, o konuyu mutlaka çok iyi irdelemiş ve öğrenmiş olmamızdırÇünkü gelişigüzel yapılmış okumalar ve çalışmalar,sonrasında pek çok yanlışa neden olabiliyor Mantık çıkarımlarını doğru bir şekilde gerçekleştirebilmemizin ikinci koşulu ise deneyimdirKimi psikologlar (özellikle de davranışçı ekolden gelenler) psikolojiyi deneyim bilimi olarak tanımlarlarBunun nedenini açıkça görebilmemiz içinse sistemi iyi tanımamız gerekir:İnsan sistemi,yukarıdan aşağıya ve aşağıdan yukarıya mekanizmalarca kontrol edilirBu noktada sistemin ?yukarıdaki? noktası beyinken ?aşağı? adı verilen elemanlar duyu organlarından sinir sistemiyle beyne ileten duyu bilgilerini ve bu sistemi kapsarBu uyarana karşı vereceğimiz bir yanıt söz konusu olduğunda hem duyu organlarından gelen bilgi,hem de beynin önceki yaşantılarından edindiği dünya bilgisi harmanlanarak ortak bir çözüme varılırİşte deneyimler,bu genel dünya bilgilerinin oluşumunda büyük rol üstlenirlerBir de elbette ki pratik etkisi vardırBir konu hakkında ne kadar pratik yapmışsak,tepki süremiz düşer ve daha doğru kararlar verebilirizÇünkü birkaç adım sonrasını görebilmek daha kolay olur Bu iki temel etkenden sonra,biraz da o anki durumumuzu değerlendirmemiz doğru olacaktırÖrneğin,günün hangi saatinde olduğumuz,biyolojik döngünün hangi evresinde yer aldığımız,açlık ve susuzluk durumumuz,herhangi bir kimyasalın,ilacın etkisinde olup olmadığımız,dikkatimizi konuya nedenli verebildiğimiz vb?Pekçok etmen o anki mantık çıkarımlarımızın gücünü etkileyebilir