Türkiye?De İklim Ve Doğal Bitki Örtüsü

**Prof. Dr. Sinsi** · 12-20-2012

Türkiye?de Iklim ve Dogal Bitki Örtüsü

Türkiye?de Görülen Iklim Tipleri

Türkiye, matematik ve özel konumu nedeniyle çesitli iklim tiplerinin görüldügü bir ülkedir

Türkiye?de, çevresindeki denizlerin, kara kütlelerinin, basinç merkezlerinin, enlemin ve yeryüzü sekillerinin etkisiyle 3 ana iklim tipi belirmistir

Ana iklim tipleri arasinda her iki iklim tipinin de özelligini tasiyan geçis iklimleri görülür

Karadeniz Iklimi

Karadeniz Ikliminin Özellikleri

Karadeniz Bölgesi?nin kiyi kesimlerinde görülür

Her mevsim yagislidir

En çok yagis sonbahar ile kis aylarinda düser

Türkiye?de görülen iklimler içinde yillik yagis miktari en fazla olandir

Yazlar serin ve yagisli, kislar ilik ve yagisli geçer

Yillik sicaklik farki azdir

Bulutluluk orani yüksek, günesli gün sayisi azdir

Karadeniz iklimi yer sekillerinin farkliligi nedeniyle 3 alt tipe ayrilmistir

UYARI : Karadeniz iklimi sicaklik ve nem kosullari bakimindan okyanusal iklime benzer

Bu iklim tipinde yagis miktari daglarin konumuna ve yükseltilerine bagli olarak farklilik gösterir

Dogu Karadeniz Tipi

Daglarin kiyidan hemen sonra yükselmesi, uzanis yönleri ve bunlarin yagis getiren rüzgarlara dönük olmasi gibi etkenlerden dolayi Türkiye?nin ve bölgenin en yagisli bölümüdür

Yillik sicaklik ortalamasi : 14°C - 15°C
Ocak ayi sicaklik ortalamasi : 7°C
Temmuz ayi sicaklik ortalamasi : 23°C
Yillik yagis miktari 1500-2500 mm

Orta Karadeniz Tipi

Bu bölümde daglar kiyidan uzaklastigi ve yükseltileri azaldigi için yillik yagis miktari azalmistir

Yillik sicaklik farklari azdir

Yillik sicaklik ortalamasi : 14°C - 15°C
Ocak ayi sicaklik ortalamasi : 7°C
Temmuz ayi sicaklik ortalamasi : 23°C
Yillik yagis miktari : 700 ? 900 mm

Bati Karadeniz Tipi

Yaz ve kis sicakliklari Orta ve Dogu Karadeniz tipine göre biraz daha düsüktür

Yillik yagis miktari, Orta Karadeniz?dekinden daha azdir

Kar yagisi ile don olayi Dogu ve Orta Karadeniz?e göre daha sik görülür

Yillik sicaklik ortalamasi : 13°C - 14°C
Ocak ayi sicaklik ortalamasi : 5°C
Temmuz ayi sicaklik ortalamasi : 21°C
Yillik yagis miktari : 1000-1500 mm

Karadeniz Ikliminin Dogal Bitki Örtüsü

Sicaklik ve yagis kosullari gür ormanlarin ve ormanalti florasinin gelismesini saglamistir

Ancak Orta Karadeniz Bölümü?nde yillik yagis miktarinin azalmasina bagli olarak orman örtüsü zayiflar

Karadeniz Bölgesi Bitki Katlari

Genis yaprakli agaçlardan olusan orman
Genis ve igne yaprakli agaçlardan olusan orman
Igne yaprakli agaçlardan olusan orman
Alpin çayirlar

Akdeniz Iklimi

Akdeniz Ikliminin Özellikleri

Yazlari sicak ve kurak, kislar ilik ve yagisli geçer

Kar yagisi ve don olayi ender görülür

En yagisli mevsim kis, en kurak mevsim yazdir

Yaz kurakligi belirgindir

Akdeniz iklimi sicaklik ortalamalari farkli oldugu için 2 tipe ayrilir

DİKKAT

Akdeniz ikliminin etki alani Akdeniz Bölgesi?nde Toros Daglari?nin varligi nedeniyle dar, Ege Bölgesi?nde ise daglarin kiyiya dik uzanmasi nedeniyle genistir

Asil Akdeniz Tipi

Akdeniz ve Ege kiyilarinda görülür

Daglarin kiyidan hemen sonra yükseldigi yerlerde yagis miktari artar

Kis sicakliginin en yüksek oldugu yerler Akdeniz kiyilaridir

Yillik sicaklik ortalamasi : 18°C - 19°C
Ocak ayi sicaklik ortalamasi : 8°C - 9°C
Temmuz ayi sicaklik ortalamasi : 28°C - 30°C
Yillik yagis miktari : 750 ? 1000 mm

Bozulmus Akdeniz Tipi (Marmara Tipi)

Gelibolu Yarimadasi ile Güney Marmara kiyilarinda daha yaygin olan bu iklim tipi, Trakya?nin büyük bir bölümünde de görülür

Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasinda geçis özelligi gösterir

Enlem farki nedeniyle sicaklik ortalamalari Asil Akdeniz tipine göre düsüktür

Kar yagisi ve don olayi Asil Akdeniz tipine göre daha sik görülür

Yillik sicaklik ortalamasi : 12°C - 15°C
Ocak ayi sicaklik ortalamasi : 5°C - 6°C
Temmuz ayi sicaklik ortalamasi : 24°C
Yillik yagis miktari : 600 ? 800 mm

DİKKAT

Akdeniz Ikliminin Marmara tipinde sicakliklarin daha düsük olmasi, enlem farki ve kuzeyden gelen rüzgarlarin etkisiyle açiklanir, Karadeniz ikliminin etkisiyle yaz yagislarinda artis görülür

Akdeniz Ikliminin Dogal Bitki Örtüsü

Kisa, bodur agaç ve çalilardan olusan makilerdir

Maki bütün yil boyunca yesil kalir

Makilerin yükselti siniri enlemin etkisine bagli olarak degisir

Akdeniz?de 700 ? 800 m
Ege?de 400 ? 500 m
Güney Marmara?da ise 250 ? 300 m?dir

Karasal Iklim

Karasal Iklimin Özellikleri

Kuzey Anadolu ve Toros Daglari denizel etkilerin iç bölgelere girmesini zorlastirdigi için iç kesimlerde iklim karasallasmistir

Yillik yagis miktari az, sicaklik farklari belirgindir

Karasal iklim, enlem ve yükselti farki nedeniyle 3 tipe ayrilir:

DİKKAT

Karasal iklimde yaz kurakliginin görülmesi, Akdeniz yagis rejiminin etkili oldugunu gösterir

Iç Anadolu Tipi

Iç Anadolu, Iç Bati Anadolu, Göller Yöresi ve Ergene Havzasi?nda görülür

Yazlar sicak ve kurak, kislar soguk ve kar yagisli geçer

En yagisli mevsim ilkbahardir

Yillik sicaklik ortalamasi : 10°C - 12°C
Ocak ayi sicaklik ortalamasi : 2°C - 4°C
Temmuz ayi sicaklik ortalamasi : 25°C
Yillik yagis miktari : 250 ? 500 mm

Güneydogu Anadolu Tipi

Türkiye?nin en sicak iklim bölgesidir

Yazlar çok sicak, kurak ve uzun, kislar ilik, yer yer soguk ve kisa geçer

Yaz kurakliginin en belirgin oldugu bölgedir

Bölgenin batisinda kis yagislari, dogusunda ilkbahar yagislari belirgindir

Yillik sicaklik ortalamasi : 15°C ? 19°C
Ocak ayi sicaklik ortalamasi : 1°C - 2°C
Temmuz ayi sicaklik ortalamasi :30°C den yüksek
Yillik yagis miktari : 400 ? 700 mm

Dogu Anadolu Tipi (Yazin Yagisli Tip)

Bölgenin yüksek bölümlerinde karasal iklim özellikleri daha belirgindir

Kislar çok soguk, karli ve uzun, yazlar serin, yagisli ve kisa geçer

En yagisli mevsimler, yaz ve ilkbahardir

Kar yagisi ve don olayi çok sik görülür

Yükseltinin etkisiyle kar yagisi diger bölgelere göre erken baslar

Yillik sicaklik ortalamasi : 3°C - 6°C
Ocak ayi sicaklik ortalamasi : -12°C?den düsük
Temmuz ayi sicaklik ortalamasi :21°C - 22°C
Yillik yagis miktari : 400 ? 600 mm

Dogu Anadolu Tipi (Yazlari Kurak Tip)

Bölgenin Çukurda kalan alanlarinda (Yukari Firat, Orta ve Yukari Murat Bölümleri) kis sicakligi biraz daha yüksektir

Ancak Iç Anadolu ve Güneydogu Anadolu tipine göre kislar sert geçer

Ilkbahar yagislari belirgindir

Yazlar daha sicak ve kurak geçer

Bu iklim tipi yükseltisi düsük çöküntü ovalarinda ve akarsularca derin yarilmis vadi tabanlarinda görülür

Yillik sicaklik ortalamasi : 12°C ? 12°C
Ocak ayi sicaklik ortalamasi : -8°C
Temmuz ayi sicaklik ortalamasi :25°C den yüksek
Yillik yagis miktari : 300 ? 500 mm

Karasal Iklimin Dogal Bitki Örtüsü

Ilkbahar yagislariyla yeseren, yaz kurakligi ile fazla boy atmadan sararan ve step (bozkir) adi verilen bitki örtüsü genis yer kaplar

Step alanlarinin bir bölümü antropojendir

Yüksek yerlerde yer yer igne yaprakli agaçlardan olusan ormanlar bulunur

Dag doruklarina yakin yerlerde düsük sicaklik nedeniyle dag çayirlari yer alir

Antropojen Step (Bozkir) : Agaçlarin tahrip edildigi alanlarda gelisen steplere antropojen step (bozkir) adi verilir

Dis güçler içerisinde en genis alana yayilmis, nemli bölgelerde ve orta enlemlerde etkili olan en önemli dis güç akarsulardir

Akarsular asindirma ve biriktirme yaparak yeryüzünü sekillendirir

Akarsu, hizinin ve kütlesinin yaptigi etki le yatagi derine dogru kazar, yatagi boyunca kopardigi veya erittigi maddeleri tasir

Akarsu asindirmasi ile olusan sekiller vadi ve dev kazanidir

DİKKAT

Akarsularin asindirmasinda yatak egimi temel etkendir

Çünkü yatak egimi akarsuyun akis hizini belirler

Yatak egiminin fazla oldugu yukari bölümlerinde derinlemesine asindirma daha belirgindir

12-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Türkiye?De İklim Ve Doğal Bitki Örtüsü Türkiye?de Iklim ve Dogal Bitki Örtüsü Türkiye?de Görülen Iklim Tipleri Türkiye, matematik ve özel konumu nedeniyle çesitli iklim tiplerinin görüldügü bir ülkedir Türkiye?de, çevresindeki denizlerin, kara kütlelerinin, basinç merkezlerinin, enlemin ve yeryüzü sekillerinin etkisiyle 3 ana iklim tipi belirmistir Ana iklim tipleri arasinda her iki iklim tipinin de özelligini tasiyan geçis iklimleri görülür Karadeniz Iklimi Karadeniz Ikliminin Özellikleri Karadeniz Bölgesi?nin kiyi kesimlerinde görülür Her mevsim yagislidir En çok yagis sonbahar ile kis aylarinda düser Türkiye?de görülen iklimler içinde yillik yagis miktari en fazla olandir Yazlar serin ve yagisli, kislar ilik ve yagisli geçer Yillik sicaklik farki azdir Bulutluluk orani yüksek, günesli gün sayisi azdir Karadeniz iklimi yer sekillerinin farkliligi nedeniyle 3 alt tipe ayrilmistir UYARI : Karadeniz iklimi sicaklik ve nem kosullari bakimindan okyanusal iklime benzer Bu iklim tipinde yagis miktari daglarin konumuna ve yükseltilerine bagli olarak farklilik gösterir Dogu Karadeniz Tipi Daglarin kiyidan hemen sonra yükselmesi, uzanis yönleri ve bunlarin yagis getiren rüzgarlara dönük olmasi gibi etkenlerden dolayi Türkiye?nin ve bölgenin en yagisli bölümüdür Yillik sicaklik ortalamasi : 14°C - 15°C Ocak ayi sicaklik ortalamasi : 7°C Temmuz ayi sicaklik ortalamasi : 23°C Yillik yagis miktari 1500-2500 mm Orta Karadeniz Tipi Bu bölümde daglar kiyidan uzaklastigi ve yükseltileri azaldigi için yillik yagis miktari azalmistir Yillik sicaklik farklari azdir Yillik sicaklik ortalamasi : 14°C - 15°C Ocak ayi sicaklik ortalamasi : 7°C Temmuz ayi sicaklik ortalamasi : 23°C Yillik yagis miktari : 700 ? 900 mm Bati Karadeniz Tipi Yaz ve kis sicakliklari Orta ve Dogu Karadeniz tipine göre biraz daha düsüktür Yillik yagis miktari, Orta Karadeniz?dekinden daha azdir Kar yagisi ile don olayi Dogu ve Orta Karadeniz?e göre daha sik görülür Yillik sicaklik ortalamasi : 13°C - 14°C Ocak ayi sicaklik ortalamasi : 5°C Temmuz ayi sicaklik ortalamasi : 21°C Yillik yagis miktari : 1000-1500 mm Karadeniz Ikliminin Dogal Bitki Örtüsü Sicaklik ve yagis kosullari gür ormanlarin ve ormanalti florasinin gelismesini saglamistir Ancak Orta Karadeniz Bölümü?nde yillik yagis miktarinin azalmasina bagli olarak orman örtüsü zayiflar Karadeniz Bölgesi Bitki Katlari Genis yaprakli agaçlardan olusan orman Genis ve igne yaprakli agaçlardan olusan orman Igne yaprakli agaçlardan olusan orman Alpin çayirlar Akdeniz Iklimi Akdeniz Ikliminin Özellikleri Yazlari sicak ve kurak, kislar ilik ve yagisli geçer Kar yagisi ve don olayi ender görülür En yagisli mevsim kis, en kurak mevsim yazdir Yaz kurakligi belirgindir Akdeniz iklimi sicaklik ortalamalari farkli oldugu için 2 tipe ayrilir *DİKKAT* Akdeniz ikliminin etki alani Akdeniz Bölgesi?nde Toros Daglari?nin varligi nedeniyle dar, Ege Bölgesi?nde ise daglarin kiyiya dik uzanmasi nedeniyle genistir Asil Akdeniz Tipi Akdeniz ve Ege kiyilarinda görülür Daglarin kiyidan hemen sonra yükseldigi yerlerde yagis miktari artar Kis sicakliginin en yüksek oldugu yerler Akdeniz kiyilaridir Yillik sicaklik ortalamasi : 18°C - 19°C Ocak ayi sicaklik ortalamasi : 8°C - 9°C Temmuz ayi sicaklik ortalamasi : 28°C - 30°C Yillik yagis miktari : 750 ? 1000 mm Bozulmus Akdeniz Tipi (Marmara Tipi) Gelibolu Yarimadasi ile Güney Marmara kiyilarinda daha yaygin olan bu iklim tipi, Trakya?nin büyük bir bölümünde de görülür Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasinda geçis özelligi gösterir Enlem farki nedeniyle sicaklik ortalamalari Asil Akdeniz tipine göre düsüktür Kar yagisi ve don olayi Asil Akdeniz tipine göre daha sik görülür Yillik sicaklik ortalamasi : 12°C - 15°C Ocak ayi sicaklik ortalamasi : 5°C - 6°C Temmuz ayi sicaklik ortalamasi : 24°C Yillik yagis miktari : 600 ? 800 mm *DİKKAT* Akdeniz Ikliminin Marmara tipinde sicakliklarin daha düsük olmasi, enlem farki ve kuzeyden gelen rüzgarlarin etkisiyle açiklanir, Karadeniz ikliminin etkisiyle yaz yagislarinda artis görülür Akdeniz Ikliminin Dogal Bitki Örtüsü Kisa, bodur agaç ve çalilardan olusan makilerdir Maki bütün yil boyunca yesil kalir Makilerin yükselti siniri enlemin etkisine bagli olarak degisir Akdeniz?de 700 ? 800 m Ege?de 400 ? 500 m Güney Marmara?da ise 250 ? 300 m?dir Karasal Iklim Karasal Iklimin Özellikleri Kuzey Anadolu ve Toros Daglari denizel etkilerin iç bölgelere girmesini zorlastirdigi için iç kesimlerde iklim karasallasmistir Yillik yagis miktari az, sicaklik farklari belirgindir Karasal iklim, enlem ve yükselti farki nedeniyle 3 tipe ayrilir: *DİKKAT* Karasal iklimde yaz kurakliginin görülmesi, Akdeniz yagis rejiminin etkili oldugunu gösterir Iç Anadolu Tipi Iç Anadolu, Iç Bati Anadolu, Göller Yöresi ve Ergene Havzasi?nda görülür Yazlar sicak ve kurak, kislar soguk ve kar yagisli geçer En yagisli mevsim ilkbahardir Yillik sicaklik ortalamasi : 10°C - 12°C Ocak ayi sicaklik ortalamasi : 2°C - 4°C Temmuz ayi sicaklik ortalamasi : 25°C Yillik yagis miktari : 250 ? 500 mm Güneydogu Anadolu Tipi Türkiye?nin en sicak iklim bölgesidir Yazlar çok sicak, kurak ve uzun, kislar ilik, yer yer soguk ve kisa geçer Yaz kurakliginin en belirgin oldugu bölgedir Bölgenin batisinda kis yagislari, dogusunda ilkbahar yagislari belirgindir Yillik sicaklik ortalamasi : 15°C ? 19°C Ocak ayi sicaklik ortalamasi : 1°C - 2°C Temmuz ayi sicaklik ortalamasi :30°C den yüksek Yillik yagis miktari : 400 ? 700 mm Dogu Anadolu Tipi (Yazin Yagisli Tip) Bölgenin yüksek bölümlerinde karasal iklim özellikleri daha belirgindir Kislar çok soguk, karli ve uzun, yazlar serin, yagisli ve kisa geçer En yagisli mevsimler, yaz ve ilkbahardir Kar yagisi ve don olayi çok sik görülür Yükseltinin etkisiyle kar yagisi diger bölgelere göre erken baslar Yillik sicaklik ortalamasi : 3°C - 6°C Ocak ayi sicaklik ortalamasi : -12°C?den düsük Temmuz ayi sicaklik ortalamasi :21°C - 22°C Yillik yagis miktari : 400 ? 600 mm Dogu Anadolu Tipi (Yazlari Kurak Tip) Bölgenin Çukurda kalan alanlarinda (Yukari Firat, Orta ve Yukari Murat Bölümleri) kis sicakligi biraz daha yüksektir Ancak Iç Anadolu ve Güneydogu Anadolu tipine göre kislar sert geçer Ilkbahar yagislari belirgindir Yazlar daha sicak ve kurak geçer Bu iklim tipi yükseltisi düsük çöküntü ovalarinda ve akarsularca derin yarilmis vadi tabanlarinda görülür Yillik sicaklik ortalamasi : 12°C ? 12°C Ocak ayi sicaklik ortalamasi : -8°C Temmuz ayi sicaklik ortalamasi :25°C den yüksek Yillik yagis miktari : 300 ? 500 mm Karasal Iklimin Dogal Bitki Örtüsü Ilkbahar yagislariyla yeseren, yaz kurakligi ile fazla boy atmadan sararan ve step (bozkir) adi verilen bitki örtüsü genis yer kaplar Step alanlarinin bir bölümü antropojendir Yüksek yerlerde yer yer igne yaprakli agaçlardan olusan ormanlar bulunur Dag doruklarina yakin yerlerde düsük sicaklik nedeniyle dag çayirlari yer alir Antropojen Step (Bozkir) : Agaçlarin tahrip edildigi alanlarda gelisen steplere antropojen step (bozkir) adi verilir Dis güçler içerisinde en genis alana yayilmis, nemli bölgelerde ve orta enlemlerde etkili olan en önemli dis güç akarsulardir Akarsular asindirma ve biriktirme yaparak yeryüzünü sekillendirir Akarsu, hizinin ve kütlesinin yaptigi etki le yatagi derine dogru kazar, yatagi boyunca kopardigi veya erittigi maddeleri tasir Akarsu asindirmasi ile olusan sekiller vadi ve dev kazanidir *DİKKAT* Akarsularin asindirmasinda yatak egimi temel etkendir Çünkü yatak egimi akarsuyun akis hizini belirler Yatak egiminin fazla oldugu yukari bölümlerinde derinlemesine asindirma daha belirgindir