Güneş Sistemindeki Gezegenler,Gezegenlerin Yapısı

**Prof. Dr. Sinsi** · 12-20-2012

Güneş sistemi merkezinde yıldız olarak güneş ve çevresinde dönen gök cisimlerinden oluşur

Gezegenler , asteroitler , kuyruklu yıldızlar ve uydular güneş çevresinde dönen gök cisimleridir

Güneş Samanyolu galaksisi içinde hareket ederken gezegenler de onunla birlikte uzayda dönerek hareket ederler

Güneş kütle çekim kuvvetiyle bütün gezegenleri kendine doğru çeker

Bu çekim kuvvetinden dolayı gezegenler güneşin çevresinde belirli bir yörüngede hareket ederler

Gezegenler güneş çevresinde saat ibresinin teri yönünde hareket ederler

Gezegenler güneş etrafında elips şeklinde bir yol izler bu yola YÖRÜNGE denir

Elipsin iki tane odağı bulunduğundan güneş bu odaklardan birinde bulunduğundan güneş elipsin tam orta yerinde bulunmaz

Gezegenler sönmüş katılaşmış çevresine ısı ve ışık saçamayan ancak güneşten aldıkları ışığı yansıtabilen gök cisimleridir

Günümüzde bilinen 9 gezegen vardır

Gezegenlerin güneşten dışa doğru sıralanışı ;

Merkür ? Venüs ? Dünya ? Mars ? Jüpiter ? Satrün ? Uranüs ? Neptün ? Plüton dur

Güneşe en yakın gezegen Merkür , en uzak gezegen Plüton dur

Gezegenler hem kendi ekseni etrafında hem de güneş etrafında dönerlerken Samanyolu galaksisinin etrafında da dönmüş olurlar

Gezegenlerin güneş etrafındaki dönüş hızları farklıdır

Güneşe yakın olan gezegenlerin dönüş hızı büyük uzak olanların dönüş hızları küçüktür

İç gezegenler ( sıcak gezegenler )

Dünya ile güneş arsında kalan Merkür ve Venüs gezegenleridir

Dış gezegenler ( soğuk gezegenler )

Dünyamızdan sonra gelen mars , Jüpiter , Satrün , Uranüs ,Neptün , Plüton gezegenleridir

Güneşe en yakın gezegendir

( güneşe uzaklığı 58 milyon km )

Güneş batarken yada doğarken görülebilir

Güneş çevresinde dönme hızı en fazla olan gezegendir ( 88 günde dönüşünü tamamlar )

Kendi çevresindeki dönüşünü 59 günde tamamlar

Merkür?e gönderilen Mariner 10 adlı uzay sondası Merkür ün katı halde atmosferi ve suyu olmayan ölü bir gezegen olduğu yüzeyinin kraterle kaplı olduğu ve uydusunun olmadığını tespit etmiştir

Venüs e Zühre de denir

Güneşe ikinci yakın gezegendir

Güneşe ortalama uzaklığı 108 milyon km dir

Güneş doğmadan hemen önce yada battıktan hemen sonra görülebilir

Venüs e akşam yıldızı , çoban yıldızı veya sabah yıldızı da denir

Kendi ekseni etrafındaki dönüşü yavaştır 243 günde tamamlar

Güneş çevresindeki dönüşünü 224 günde tamamlar

Venüs katı halde bir gezegendir

Yüzeyinde kalın bir atmosferi olduğu için güneşten gelen ışınların büyük bir kısmını uzaya geri yansıtır

bu yüzden Venüs parlak bir gezegen olarak görülür

Venüs ün atmosferi kalın olduğundan ısının dışarı çıkması önlendiğinden Venüs Merkür den daha sıcak bir gezegendir

yüzey sıcaklığı 400 0C dir

Venüs diğer gezegenlerin tersine DOĞU dan ? BATI ya doğru döner

Güneşe ortalama 149,6 milyon km uzaklıktadır

Üzerinde canlıların yaşadığı tek gezegendir

Dünyanın çevresinde kalın bir atmosfer tabakası vardır

Yapısında solunuma uygun gazlar bulunur ( % 78 azot % 21 oksijen % 1 diğer gazlar bulunur )

Dünya yüzeyi suyun sıvı halde bulunabileceği sıcaklıktadır

Dünyanın ekseni yörünge düzlemine doğru 230 27ı ( 23 derece 27 dakika ) eğiktir

Dünyanın ekseniyle yörünge düzlemi arasında 660 33ı ( 66 derece 33 dakika )?lık açı vardır

Bu eğiklikten dolayı dünyanın her yeri aynı miktarda ısı almaz gece ve gündüz süreleri sürekli değişerek mevsimlerin oluşmasına sebep olur

Dünyanın kuzey yarım küresi kış aylarını yaşarken güney yarım küresi yaz aylarını yaşar

21 mart ve 23 eylül tarihlerinde dünyanın iki yarım küresinde de gece ve gündüz süreleri birbirine eşit olur

Kuzey yarım kürede 21 haziran günü en uzun gündüz ve en kısa gece,

21 Aralıkta ise en uzun gece ve en kısa gündüz yaşanır

Güney yarımkürede ise bunun tam tersidir

Dünya?nın uydusu ve ona en yakın gezegendir

Dünya?ya yaklaşık 376 bin km uzaklıkta bir yörüngede dolanır

Dünya çevresindeki dönüş süresi yaklaşık 29,5 gündür

Ay?ın kendi etrafındaki dönüş süresi ile Dünya etrafındaki dönüş süresi hemen hemen aynıdır

Bu yüzden Dünyadan bakılınca Ay?ın hep aynı yüzü görülür

Ay?ın yüzeyi kraterlerle kaplıdır

Ay ısı ve ışık yaymaz

Güneşten aldığı ışığı yansıtır

Bu yüzden ışığı parlaktır

Dünya etrafında elips bir yörüngede döndüğünden Dünya?ya bazen yaklaşır bazen uzaklaşır

Ayda gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkı 300 0C dir

Ayda atmosfer yoktur

Bu yüzden;

- İklim olayları (yağmur,kar ,rüzgar gibi) görülmez

- Akarsular, rüzgarlar, dalgalar, buzullar gibi dış kuvvetlerin etkisi yoktur

- Günlük ve yıllık sıcaklık farkları fazladır

- Göktaşları fazla düştüğünden kraterler fazladır

- Isı ,ışık ve ses yayılmaz

- Canlı yaşayamaz

Ay?ın Dünya?ya yansıttığı ışık miktarı değiştiği için, görünüşü hep aynı değildir

Bu yüzden her gece Ay?ın farklı bir kısmı bize daha parlak görünür

Buna AY?IN EVRELERİ denir

Ay?ın 4 evresi vardır

1-Yeni ay = ayın ışık alamayıp tamamen karanlık göründüğü evredir

2-İlk dördün = ayın sağ tarafının aydınlık sol tarafının karanlık olduğu evredir

3-Dolunay = ayın tamamen aydınlık olarak görüldüğü evredir

4-Son dördün = ayın sol tarafının aydınlık sağ tarafının karanlık olduğu evredir

Hilal evresi = ayın hilal şeklinde aydınlık olarak görüldüğü evredir

G E L - G İ T OLAYI

Dünya ve ay arasında büyük bir çekim kuvvet vardır

Dünyanın ay?a uyguladığı bu çekim kuvveti ay?ın dünya çevresinde belli bir yörüngede hareket etmesini sağlar

Ay da dünyaya çekim kuvveti uygular

Ay?ın çekim kuvveti dünyanın çekim kuvvetinin 6 da 1 dir

Ayın çekim kuvveti sonucu dünya üzerindeki sular kabarır ve alçalır buna

gel-git (med ? cezir ) olayı denir

Okyanus ve denizlerdeki suların kabarmasına GEL çekilmesine GİT adı verilir

Güneş ve ay aynı hizaya geldiğinde suların kabarması en üst seviyede olur

Güneş sistemindeki 4

gezegendedir

Büyüklüğü dünyanın yarısı kadardır

Güneşe uzaklığı 227 milyon km dir

Mars katı bir gezegendir

Yüzey sıcaklığı ortalama -28 0C

Mars , parlak , kırmızımsı bir yıldızdır

Marsın güneş çevresindeki bir dönüşü 687 gün sürer

Mars?ın üzerinde çoğunluğu karbondioksitten ( CO2 ) oluşan atmosferi vardır

Mars?ın yüzeyinde yanardağlar,boş düzlükler ve kraterler bulunur

Mars?ın Deimos ve phobos isimli iki uydusu vardır

Güneş sistemindeki 5

gezegendir

Güneş sisteminin en büyük gezegenidir

Dünyamızın 11 katı büyüklüğünde dir

Güneşe ortalama uzaklığı 778 milyon km dir

Güneş çevresindeki dönüşünü 12 yılda tamamlar

Kendi çevresindeki dönüşünü yaklaşık 10 saat de tamamlar

Küçük katı bir çekirdeği vardır geri kalan kısmı sıvı hidrojenden oluşur

Çoğunluğu hidrojen ve helyumdan oluşan atmosferi vardır

Jüpiter?in 16 uydusu vardır

En büyük uydusu Ganymede (güneş sisteminin en büyük uydusudur )

Callisto adlı uydusu yüzey şekilleri olarak aya? a benzer

Güneş sisteminin 6

gezegenidir

Güneş sisteminin ikinci büyük gezegenidir

Güneşe ortalama 1 milyar 427 milyon km uzaklıktadır

Dünyamızdan yaklaşık 10 kat büyüktür

Güneş çevresindeki dönüşünü 29

5 yılda tamamlar

Kendi çevresindeki dönüşünü yaklaşık 10,5 saat?te tamamlar

Satürn gazlardan oluşmuş bir gezegendir

Satürn etrafında renkli halkalar bulunur

( halkalı gezegen )

Satürn? ün 18 uydusu vardır

Güneş sisteminin 7

gezegenidir

Güneşe ortalama 2 milyar 900 milyon km uzaklıktadır

Dünyadan yaklaşık 4 kat daha büyüktür

Güneş çevresindeki bir dönüşünü 84 yılda tamamlar

Kendi çevresindeki dönüşünü yaklaşık 11 saat te tamamlar

Küçük bir çekirdeği ve kalın bir atmosferi vardır

Uranüs?ün 15 uydusu vardır

Güneşe dönük yüzünde sıcaklık ortalama - 151 0C dir

Güneş sisteminin 8

gezegenidir

Güneşe ortalama 4 milyar 500 milyon km uzaklıktadır

Dünyamızdan yaklaşık 4 kat büyüklüktedir

Güneş çevresindeki dönüşünü 165 yılda tamamlar

Kendi çevresindeki dönüşünü yaklaşık 15 saat te tamamlar

Neptün? ün 2 uydusu vardır

Güneşe dönük yüzünde sıcaklık ortalama - 173 0C dir

netten alıntı

12-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Güneş Sistemindeki Gezegenler,Gezegenlerin Yapısı Güneş sistemi merkezinde yıldız olarak güneş ve çevresinde dönen gök cisimlerinden oluşur Gezegenler , asteroitler , kuyruklu yıldızlar ve uydular güneş çevresinde dönen gök cisimleridir Güneş Samanyolu galaksisi içinde hareket ederken gezegenler de onunla birlikte uzayda dönerek hareket ederler Güneş kütle çekim kuvvetiyle bütün gezegenleri kendine doğru çeker Bu çekim kuvvetinden dolayı gezegenler güneşin çevresinde belirli bir yörüngede hareket ederler Gezegenler güneş çevresinde saat ibresinin teri yönünde hareket ederler Gezegenler güneş etrafında elips şeklinde bir yol izler bu yola YÖRÜNGE denir Elipsin iki tane odağı bulunduğundan güneş bu odaklardan birinde bulunduğundan güneş elipsin tam orta yerinde bulunmaz Gezegenler sönmüş katılaşmış çevresine ısı ve ışık saçamayan ancak güneşten aldıkları ışığı yansıtabilen gök cisimleridir Günümüzde bilinen 9 gezegen vardır Gezegenlerin güneşten dışa doğru sıralanışı ; Merkür ? Venüs ? Dünya ? Mars ? Jüpiter ? Satrün ? Uranüs ? Neptün ? Plüton dur Güneşe en yakın gezegen Merkür , en uzak gezegen Plüton dur Gezegenler hem kendi ekseni etrafında hem de güneş etrafında dönerlerken Samanyolu galaksisinin etrafında da dönmüş olurlar Gezegenlerin güneş etrafındaki dönüş hızları farklıdır Güneşe yakın olan gezegenlerin dönüş hızı büyük uzak olanların dönüş hızları küçüktür İç gezegenler ( sıcak gezegenler ) Dünya ile güneş arsında kalan Merkür ve Venüs gezegenleridir Dış gezegenler ( soğuk gezegenler ) Dünyamızdan sonra gelen mars , Jüpiter , Satrün , Uranüs ,Neptün , Plüton gezegenleridir Güneşe en yakın gezegendir( güneşe uzaklığı 58 milyon km ) Güneş batarken yada doğarken görülebilir Güneş çevresinde dönme hızı en fazla olan gezegendir ( 88 günde dönüşünü tamamlar ) Kendi çevresindeki dönüşünü 59 günde tamamlar Merkür?e gönderilen Mariner 10 adlı uzay sondası Merkür ün katı halde atmosferi ve suyu olmayan ölü bir gezegen olduğu yüzeyinin kraterle kaplı olduğu ve uydusunun olmadığını tespit etmiştir Venüs e Zühre de denir Güneşe ikinci yakın gezegendir Güneşe ortalama uzaklığı 108 milyon km dir Güneş doğmadan hemen önce yada battıktan hemen sonra görülebilir Venüs e akşam yıldızı , çoban yıldızı veya sabah yıldızı da denir Kendi ekseni etrafındaki dönüşü yavaştır 243 günde tamamlar Güneş çevresindeki dönüşünü 224 günde tamamlar Venüs katı halde bir gezegendir Yüzeyinde kalın bir atmosferi olduğu için güneşten gelen ışınların büyük bir kısmını uzaya geri yansıtırbu yüzden Venüs parlak bir gezegen olarak görülür Venüs ün atmosferi kalın olduğundan ısının dışarı çıkması önlendiğinden Venüs Merkür den daha sıcak bir gezegendir yüzey sıcaklığı 400 0C dir Venüs diğer gezegenlerin tersine DOĞU dan ? BATI ya doğru döner Güneşe ortalama 149,6 milyon km uzaklıktadır Üzerinde canlıların yaşadığı tek gezegendir Dünyanın çevresinde kalın bir atmosfer tabakası vardır Yapısında solunuma uygun gazlar bulunur ( % 78 azot % 21 oksijen % 1 diğer gazlar bulunur ) Dünya yüzeyi suyun sıvı halde bulunabileceği sıcaklıktadır Dünyanın ekseni yörünge düzlemine doğru 230 27ı ( 23 derece 27 dakika ) eğiktir Dünyanın ekseniyle yörünge düzlemi arasında 660 33ı ( 66 derece 33 dakika )?lık açı vardır Bu eğiklikten dolayı dünyanın her yeri aynı miktarda ısı almaz gece ve gündüz süreleri sürekli değişerek mevsimlerin oluşmasına sebep olur Dünyanın kuzey yarım küresi kış aylarını yaşarken güney yarım küresi yaz aylarını yaşar 21 mart ve 23 eylül tarihlerinde dünyanın iki yarım küresinde de gece ve gündüz süreleri birbirine eşit olur Kuzey yarım kürede 21 haziran günü en uzun gündüz ve en kısa gece, 21 Aralıkta ise en uzun gece ve en kısa gündüz yaşanır Güney yarımkürede ise bunun tam tersidir Dünya?nın uydusu ve ona en yakın gezegendir Dünya?ya yaklaşık 376 bin km uzaklıkta bir yörüngede dolanır Dünya çevresindeki dönüş süresi yaklaşık 29,5 gündür Ay?ın kendi etrafındaki dönüş süresi ile Dünya etrafındaki dönüş süresi hemen hemen aynıdırBu yüzden Dünyadan bakılınca Ay?ın hep aynı yüzü görülür Ay?ın yüzeyi kraterlerle kaplıdır Ay ısı ve ışık yaymaz Güneşten aldığı ışığı yansıtır Bu yüzden ışığı parlaktır Dünya etrafında elips bir yörüngede döndüğünden Dünya?ya bazen yaklaşır bazen uzaklaşır Ayda gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkı 300 0C dir Ayda atmosfer yoktur Bu yüzden; - İklim olayları (yağmur,kar ,rüzgar gibi) görülmez - Akarsular, rüzgarlar, dalgalar, buzullar gibi dış kuvvetlerin etkisi yoktur - Günlük ve yıllık sıcaklık farkları fazladır - Göktaşları fazla düştüğünden kraterler fazladır - Isı ,ışık ve ses yayılmaz - Canlı yaşayamaz Ay?ın Dünya?ya yansıttığı ışık miktarı değiştiği için, görünüşü hep aynı değildir Bu yüzden her gece Ay?ın farklı bir kısmı bize daha parlak görünür Buna AY?IN EVRELERİ denir Ay?ın 4 evresi vardır 1-Yeni ay = ayın ışık alamayıp tamamen karanlık göründüğü evredir 2-İlk dördün = ayın sağ tarafının aydınlık sol tarafının karanlık olduğu evredir 3-Dolunay = ayın tamamen aydınlık olarak görüldüğü evredir 4-Son dördün = ayın sol tarafının aydınlık sağ tarafının karanlık olduğu evredir Hilal evresi = ayın hilal şeklinde aydınlık olarak görüldüğü evredir G E L - G İ T OLAYI Dünya ve ay arasında büyük bir çekim kuvvet vardır Dünyanın ay?a uyguladığı bu çekim kuvveti ay?ın dünya çevresinde belli bir yörüngede hareket etmesini sağlar Ay da dünyaya çekim kuvveti uygular Ay?ın çekim kuvveti dünyanın çekim kuvvetinin 6 da 1 dir Ayın çekim kuvveti sonucu dünya üzerindeki sular kabarır ve alçalır buna gel-git (med ? cezir ) olayı denir Okyanus ve denizlerdeki suların kabarmasına GEL çekilmesine GİT adı verilir Güneş ve ay aynı hizaya geldiğinde suların kabarması en üst seviyede olur Güneş sistemindeki 4 gezegendedir Büyüklüğü dünyanın yarısı kadardır Güneşe uzaklığı 227 milyon km dir Mars katı bir gezegendir Yüzey sıcaklığı ortalama -28 0C Mars , parlak , kırmızımsı bir yıldızdır Marsın güneş çevresindeki bir dönüşü 687 gün sürer Mars?ın üzerinde çoğunluğu karbondioksitten ( CO2 ) oluşan atmosferi vardır Mars?ın yüzeyinde yanardağlar,boş düzlükler ve kraterler bulunur Mars?ın Deimos ve phobos isimli iki uydusu vardır Güneş sistemindeki 5 gezegendir Güneş sisteminin en büyük gezegenidir Dünyamızın 11 katı büyüklüğünde dir Güneşe ortalama uzaklığı 778 milyon km dir Güneş çevresindeki dönüşünü 12 yılda tamamlar Kendi çevresindeki dönüşünü yaklaşık 10 saat de tamamlar Küçük katı bir çekirdeği vardır geri kalan kısmı sıvı hidrojenden oluşur Çoğunluğu hidrojen ve helyumdan oluşan atmosferi vardır Jüpiter?in 16 uydusu vardır En büyük uydusu Ganymede (güneş sisteminin en büyük uydusudur ) Callisto adlı uydusu yüzey şekilleri olarak aya? a benzer Güneş sisteminin 6 gezegenidir Güneş sisteminin ikinci büyük gezegenidir Güneşe ortalama 1 milyar 427 milyon km uzaklıktadır Dünyamızdan yaklaşık 10 kat büyüktür Güneş çevresindeki dönüşünü 295 yılda tamamlar Kendi çevresindeki dönüşünü yaklaşık 10,5 saat?te tamamlar Satürn gazlardan oluşmuş bir gezegendir Satürn etrafında renkli halkalar bulunur ( halkalı gezegen ) Satürn? ün 18 uydusu vardır Güneş sisteminin 7 gezegenidir Güneşe ortalama 2 milyar 900 milyon km uzaklıktadır Dünyadan yaklaşık 4 kat daha büyüktür Güneş çevresindeki bir dönüşünü 84 yılda tamamlar Kendi çevresindeki dönüşünü yaklaşık 11 saat te tamamlar Küçük bir çekirdeği ve kalın bir atmosferi vardır Uranüs?ün 15 uydusu vardır Güneşe dönük yüzünde sıcaklık ortalama - 151 0C dir Güneş sisteminin 8 gezegenidir Güneşe ortalama 4 milyar 500 milyon km uzaklıktadır Dünyamızdan yaklaşık 4 kat büyüklüktedir Güneş çevresindeki dönüşünü 165 yılda tamamlar Kendi çevresindeki dönüşünü yaklaşık 15 saat te tamamlar Neptün? ün 2 uydusu vardır Güneşe dönük yüzünde sıcaklık ortalama - 173 0C dir netten alıntı