Türkiye?De Nüfusun Farklı Dağılışında Etkili Olan Faktörler Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 12-20-2012

Türkiye?de Nüfusun Farklı Dağılışında Etkili Olan Faktörler,

Türkiye?de nüfusun farklı dağılışında etkili olan faktörler nelerdir?

Türkiye?de nüfusun farklı dağılışında etkili olan faktörler şunlardır:

1

Fiziki Faktörler
a

İklim özellikleri: Ülkemizde nüfusun yoğun olduğu yerlerin genelde kıyı bölgeler olmasında ılıman iklimin büyük etkisi vardır

Kurak ve kışları aşırı soğuk geçen yerlerde nüfus fazla yoğun değildir

b

Yerşekilleri: Ülkemizde yüksek ve engebeli yerlerde nüfus azdır

Doğu Anadolu Bölgesi Taşeli plâ-tosu Menteşe yöresi gibi yerler bunlara örnek verilebilir

c

Toprak özellikleri: Verimli toprakların bulunduğu alanlar (Çukurova Gediz B

Menderes) nüfusça kalabalık iken Tuz Gölü çevresi gibi yerlerde verimsiz topraklar bulunduğundan nüfus çok azdır

2

Beşeri Faktörler
a

Sanayileşme: Bütün Dünya?da olduğu gibi Türkiye?de de sanayileşmenin arttığı yerlerde nüfus yoğunluğu artmıştır

İstanbul İzmit Adapazarı Bursa Adana ve İzmir buna örnektir

b

Tarım: Tarımın geliştiği yerler yoğun nüfusludur

Çukurova Gediz Bafra ve Çarşamba ovaları çevresi gibi

c

Yeraltı kaynakları: Madenlerin veya enerji kaynaklarının işletilmesinde yoğun nüfusa ihtiyaç olduğundan bu alanlarda da nüfus fazladır

Zonguldak Soma Elbistan buna örnektir

d

Turizm: Ülkemizde Ege ve Akdeniz kıyılarındaki merkezlerde turizmden dolayı nüfus yoğunlaşmıştır

e

Ulaşım: Ulaşım yolları kavşağında bulunan illerimizin nüfusu artmıştır

Eskişehir Ankara Kayseri İstanbul gibi illerin gelişmesinde ulaşım yolları üzerinde bulunmaları da etkili olmuştur

NÜFUS YOĞUNLUĞU

1

Aritmetik Nüfus Yoğunluğu
Bir ülke veya bölgedeki toplam nüfusun o ülke veya bölgenin yüzölçümüne bölünmesiyle elde edilen sayıya aritmetik nüfus yoğunluğudenir

Türkiye?nin yüzölçümü (izdüşüm alanı olarak) 779

452 km2 toplam nüfusu da 62

865

574 (1997) dir

Buna göre Türkiye?nin aritmetik nüfus yoğunluğu 1997 yılına göre yaklaşık olarak 81′dir

Ancak bu yoğunluk çok kaba olarak nüfusun dağılışını gösterir ve sadece ülkelerin nüfus yoğunluklarını kıyaslamak için kullanılır

Oysa il ve ilçelerin nüfusları ve yüzölçümleri dikkate alınarak yapılan aritmetik yoğunluk gerçeğe daha yakın rakamlar vermektedir

2

Tarımsal Nüfus Yoğunluğu
Bir ülkede veya herhangi bir sahada tarım ve hayvancılıkla geçinen nüfusun tarımsal alana bölünmesiyle elde edilen nüfus yoğunluğunatarımsal nüfus yoğunluğudenir

Bu yöntem aritmetik nüfus yoğunluğuna göre daha gerçekçidir

Türkiye?de tarımsal nüfus yoğunluğu bölge ve iller arasında farklılık gösterir

Bunda yerşekillerinin dağlık ve ovalık olmasıyla tarımda çalışan nüfusun miktarı etkili olmaktadır

Genel olarak tarımsal nüfus yoğunluğu dağlık alanlarımızda fazla geniş tarımsal ovalarımızda ise düşüktür

3

Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu
Toplam nüfusun ekili ? dikili alanlara bölünmesiyle ortaya çıkan yoğunluğa fizyolojik nüfus yoğunluğu denilmektedir

TÜRKİYE NÜFUSUNUN ÖZELLİKLERİ (NÜFUS YAPISI)
Bir ülke nüfusunun cinsiyet yaş eğitim ekonomik durumu gibi özellikleri o ülkenin nüfus yapısını gösterir

1

Nüfusun yaş grupları ve cinsiyetlere göre dağılımı
? Nüfusun yaş durumu
Nüfus yaş gruplarına göre genç olgun ve yaşlı olmak üzere 3 kısma ayrılır

0 ? 14 ® Genç nüfus
15 ? 64 ® Olgun nüfus
65 + ? ® Yaşlı nüfus
Bağım lı üfus oranı gelişmiş ülkelerde az iken az gelişmiş ülkelerde fazladır

Türkiye?de 1935 ve 1990 yılları nüfus grafikler
1935 yılı Türkiye nüfus grafiği: Bu grafik Türkiye?nin gelişmekte olduğunu gösterir

0 ? 4 yaş grubunun oluşturduğu tabanın çok geniş olması doğum oranının çok yüksek olduğunu göstermektedir

1990 yılı Türkiye nüfus grafiği: Bu grafikten de Türkiye?nin gelişmekte olduğu anlaşılmaktadır

Ancak 0 ? 4 yaş grubu 1935 yılına göre daha dardır

Bu da ülkemizde doğum oranının azaldığını göstermektedir

12-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Türkiye?De Nüfusun Farklı Dağılışında Etkili Olan Faktörler Nelerdir? Türkiye?de Nüfusun Farklı Dağılışında Etkili Olan Faktörler, Türkiye?de nüfusun farklı dağılışında etkili olan faktörler nelerdir? Türkiye?de nüfusun farklı dağılışında etkili olan faktörler şunlardır: 1 Fiziki Faktörler a İklim özellikleri: Ülkemizde nüfusun yoğun olduğu yerlerin genelde kıyı bölgeler olmasında ılıman iklimin büyük etkisi vardır Kurak ve kışları aşırı soğuk geçen yerlerde nüfus fazla yoğun değildir b Yerşekilleri: Ülkemizde yüksek ve engebeli yerlerde nüfus azdır Doğu Anadolu Bölgesi Taşeli plâ-tosu Menteşe yöresi gibi yerler bunlara örnek verilebilir c Toprak özellikleri: Verimli toprakların bulunduğu alanlar (Çukurova Gediz B Menderes) nüfusça kalabalık iken Tuz Gölü çevresi gibi yerlerde verimsiz topraklar bulunduğundan nüfus çok azdır 2 Beşeri Faktörler a Sanayileşme: Bütün Dünya?da olduğu gibi Türkiye?de de sanayileşmenin arttığı yerlerde nüfus yoğunluğu artmıştır İstanbul İzmit Adapazarı Bursa Adana ve İzmir buna örnektir b Tarım: Tarımın geliştiği yerler yoğun nüfusludur Çukurova Gediz Bafra ve Çarşamba ovaları çevresi gibi c Yeraltı kaynakları: Madenlerin veya enerji kaynaklarının işletilmesinde yoğun nüfusa ihtiyaç olduğundan bu alanlarda da nüfus fazladır Zonguldak Soma Elbistan buna örnektir d Turizm: Ülkemizde Ege ve Akdeniz kıyılarındaki merkezlerde turizmden dolayı nüfus yoğunlaşmıştır e Ulaşım: Ulaşım yolları kavşağında bulunan illerimizin nüfusu artmıştır Eskişehir Ankara Kayseri İstanbul gibi illerin gelişmesinde ulaşım yolları üzerinde bulunmaları da etkili olmuştur NÜFUS YOĞUNLUĞU 1 Aritmetik Nüfus Yoğunluğu Bir ülke veya bölgedeki toplam nüfusun o ülke veya bölgenin yüzölçümüne bölünmesiyle elde edilen sayıya aritmetik nüfus yoğunluğudenir Türkiye?nin yüzölçümü (izdüşüm alanı olarak) 779452 km2 toplam nüfusu da 62865574 (1997) dir Buna göre Türkiye?nin aritmetik nüfus yoğunluğu 1997 yılına göre yaklaşık olarak 81′dir Ancak bu yoğunluk çok kaba olarak nüfusun dağılışını gösterir ve sadece ülkelerin nüfus yoğunluklarını kıyaslamak için kullanılır Oysa il ve ilçelerin nüfusları ve yüzölçümleri dikkate alınarak yapılan aritmetik yoğunluk gerçeğe daha yakın rakamlar vermektedir 2 Tarımsal Nüfus Yoğunluğu Bir ülkede veya herhangi bir sahada tarım ve hayvancılıkla geçinen nüfusun tarımsal alana bölünmesiyle elde edilen nüfus yoğunluğunatarımsal nüfus yoğunluğudenir Bu yöntem aritmetik nüfus yoğunluğuna göre daha gerçekçidir Türkiye?de tarımsal nüfus yoğunluğu bölge ve iller arasında farklılık gösterir Bunda yerşekillerinin dağlık ve ovalık olmasıyla tarımda çalışan nüfusun miktarı etkili olmaktadır Genel olarak tarımsal nüfus yoğunluğu dağlık alanlarımızda fazla geniş tarımsal ovalarımızda ise düşüktür 3 Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu Toplam nüfusun ekili ? dikili alanlara bölünmesiyle ortaya çıkan yoğunluğa fizyolojik nüfus yoğunluğu denilmektedir TÜRKİYE NÜFUSUNUN ÖZELLİKLERİ (NÜFUS YAPISI) Bir ülke nüfusunun cinsiyet yaş eğitim ekonomik durumu gibi özellikleri o ülkenin nüfus yapısını gösterir 1 Nüfusun yaş grupları ve cinsiyetlere göre dağılımı ? Nüfusun yaş durumu Nüfus yaş gruplarına göre genç olgun ve yaşlı olmak üzere 3 kısma ayrılır 0 ? 14 ® Genç nüfus 15 ? 64 ® Olgun nüfus 65 + ? ® Yaşlı nüfus Bağım lı üfus oranı gelişmiş ülkelerde az iken az gelişmiş ülkelerde fazladır Türkiye?de 1935 ve 1990 yılları nüfus grafikler 1935 yılı Türkiye nüfus grafiği: Bu grafik Türkiye?nin gelişmekte olduğunu gösterir 0 ? 4 yaş grubunun oluşturduğu tabanın çok geniş olması doğum oranının çok yüksek olduğunu göstermektedir 1990 yılı Türkiye nüfus grafiği: Bu grafikten de Türkiye?nin gelişmekte olduğu anlaşılmaktadır Ancak 0 ? 4 yaş grubu 1935 yılına göre daha dardır Bu da ülkemizde doğum oranının azaldığını göstermektedir