Keltler:The Celts

Zaman: İÖ 600-İS 100
Mekân: Avrupa

Belki de geçmişin ve günümüzün bir avuç bilimadamı dışındakilerin çoğu için "Kelt" Içine herhangi bir şeyin konulacağı ve herhangi bir şeyin çıkarılabileceği bir tür sihirli torbadır Ünlü Kelt alacakaranlığında her şey mümkündür ve bu tanrılarınkinden çok mantığın alacakaranlığıdır J R R TOLKİEN 1963

Günümüzde bizler Keltler'i Avrupa'nın Atlas Okyanusu kıyıları halklarından biri olarak düşünürüz ama Keltler bir zamanlar (İÖ 2 Binyıl ile İÖ 1 Yüzyıl arasında) Avrupa kıtasının en çok yerine dağılmış insanlarıydı Tarihte ilk bilinen Keltler'e İÖ 5 Ve 6 Yüzyılların Yunan tarihçilerinin yazılarında rastlıyoruz

"Kelt" terimi (Yunanca Keltoi Latince Celta çoğulu Celtae] ilk önceleri Yunan Massalia (çağdaş Marsilya) kolonisinin iç taraflarında yaşayan insanları tanımlamak için kullanılırdı Terim daha sonra Latince Galli (Galyalılar) ve onunla ilişkili Yunanca Galatoi (Galatyalılar) kelimesiyle eşanlamlı olarak İÖ 3 Yüzyılda Atlas Okyanusu'ndan Karadeniz'e kadar geniş bir Avrupa kuşağına hâkim olup İspanya İtalya ve Anadolu'da kolları olan güçlü bir insan grubunu tanımlamak için kullanıldı

Klasik yazarlar bu kıta insanları ile Kelt ya da Galyalı olarak tanımlamamalarına rağmen Britanya ve İrlanda sakinleri arasında da yakın benzerlikler bulmuşlardır
(Solda) Yenik düşen bir Kelt savaşçısı esir düşmek yerine karısını öldürdükten sonra intihar ediyor Keltler bu tür eylemlerin kendilerine herhalde öteki dünyada şerefli bir yer sağlayacağını düşünüyorlardı Türkiye Bergama'dan İÖ 3 Yüzyıl Helenistik orijinalinden Roma kopyası (Sağda) Almanya'da Glauberg'de bir mezarda bulunmuş İÖ 5 Yüzyıla ait zırhlı bir Kelt savaşçısı heykeli Kızıl kumtaşından yontulma heykelin boyu 186 metredir

KELT KİMLİĞİ

Klasik çağdakiler için bu insanları birleştiren şey ortak gelenek ve inanç ve hepsinin üstünde de ortak bir dildi Çünkü bu insanlar şimdi büyük Hint-Avrupa diller ailesinin bir parçası olan ve şimdi Kelt Dilleri denilen bir dili konuşuyorlardı Bu dillerin çağdaş temsilcileri Galce Brötonca İrlanda Dili ve İskoç Galce'sidir ancak eski ve hatta daha yakın tarihi zamanlarda başka Kelt dillerinin de konuşulduğu bilinmektedir

Kıta Avrupası'nın Keltçe konuşan insanlarının hepsinin değilse de bir kısmının kendilerini Kelt diye tanımladıkları bilinmektedir Ancak Britanya ve İrlanda halklarının kendilerini böyle adlandırdıklarını gösteren herhangi bir kanıt yoktur Bu durum Kelt kimliğini çağdaş Britanya'nın arkeolojisinin en tartışmalı konularından biri yapmıştır: Britanya ve İrlanda'nın tarih öncesi sakinleri kendileri ya da çağdaşları kendilerini öyle adlandırmamış olsalar bile Keltler olarak tanımlanabilirler mi?

Kelt Dilleri herhalde 5000 yıl önce gelişmeye başlamıştır Yakın zamanlara kadar bunların Orta Avrupa'nın küçük bir bölgesinde ortaya çıkıp sonra göç dalgalarıyla yayıldıklarına inanılıyordu Batı Avrupa Britanya ve İrlanda'da tarihöncesi büyük göçler hususunda arkeolojik ve genetik kanıtlar bulunamadığı için bu görüş artık evrensel kabul görmemektedir Bunun yerine ortaya uzun vadeli etnik ve kültürel süreklilik tablosu çıkmıştır ki bu da Britanya ve İrlanda tarihöncesi hakkındaki çok uzun zamandır devam eden varsayımların yeniden gözden geçirilmesine neden olmuştur
kıta Keltler'inin adalara büyük çaplı göçleri de olmamıştır Bu durumda Keltler'i Britanya ve İrlanda tarihöncesinden çıkarmak sözkonusu olmuşsa da günümüz Keltler'i buna şiddetli bir tepki göstermişlerdir: Öyle ya eğer geldiğinizi iddia ettiğiniz tarihi topluluklar Kelt değillerse Kelt olmak ne anlama gelmektedir? Bu konuda etnik temizlik suçlamaları bile yapılmıştır

Şu halde Britanya ve İrlanda tarihöncesinden çı-karmayacaksak Keltler'i nasıl tanımlamalıyız? Etnik kimlik temelinde kültürel olduğu için eski Keltler'i genetik bir toplum (bir "ırk") olarak tanımlayanlayız Genetik araştırmalar Avrupa halklarında binlerce yıllık önemli bir süreklilik göstermiştir Kimlikler değişmiş ama halk büyük ölçüde aynı kalmıştır

Daha iyi bir yaklaşım eski Keltler'i Kelt Dilleri konuşan topluluklar olarak tanımlamak olacaktır Kendilerine ne ad verirlerse versinler Britanya ve İrlanda halkları geç tarihöncesi dönemde -hepsi değilse de çoğu- Kelt dilleri konuşuyordu Britanya ve İrlanda tarihöncesinin göç temelli yorumları bir kenara atılırsa o zaman adaların Kelt dillerinin ilk geliştiği yerler olduklarını söylemek mümkündür Zaten bu dillerin adaya ticaret aracılığıyla ya da fatih bir aristokrat seçkinler yoluyla geldiğini gösteren pek fazla kanıt da yoktur