Bilge Kağan Ne Diyor..

Türk Milleti! Beğleri!
Tahtına bağlı, kağanına itaat eden beğler olarak mı yanılacaksınız! Ben bu bengütaşı yontturdum, diktirdim Güzel bir bark (türbe) yaptırdım İçine dışına güzel nakış vurdurdum Gönlümdeki sözleri yazdırdım Çölde, otlakta, çorak yerde olanlar da bu bengütaşı görsün Yabancılar dahi görüp, bilsin, öğrensin!

Üstte mavi gök, altta yağız yer kılındıkta, ikisi arasında kişi oğlu yaratılmış Kişi oğullarını yönetmek için atalarım Bumin Kağan, İstemi Kağan tahta oturmuşlar Tahta oturunca, Türk Milletinin iline, töresine sahip olmuş, düzene sokmuşlar O zamanlar dört taraf hep düşman imiş Dört tarafa ordu sevkederek bunca milleti kendilerine bağlamışlar Başlıya baş eğdirmiş, dizliye diz çöktürmüşler Kağan atalarım bilge imiş, alp imiş Buyrukçuları da (vezirleri de) bilge imiş, alp imiş Beğleri de, milleti de doğru imiş Onun için ili korumuşlar İli koruyup töreyi düzenlemişler Günü gelince ecelleriyle ölmüşler Dört taraftan bunca millet, yoğ-cu (yasçı), sığıtçı (ağlayıcı) olarak gelmiş Yas tutmuşlar, ağlamışlar Öyle ünlü kağanlarmış!

tılmadığı için, bilgisiz kağanlar tahta oturmuş Kötü kağanlar gelmiş Bunların buyruk beğleri de bilgisiz imiş Beğleri doğrusuz olunca, millet de doğrusuz İmiş! Bu durumdan Çin milleti yararlanmış Açıkgöz, hileci Çin milleti, kardeşi kardeşe, milleti birbirine düşürmüş Bu tuzağa düşen Türk Milleti, il tuttuğu toprağı elden çıkarmış, başına geçirdiği kağanını yitirmiş Soylu erkek oğulları Çin milletine köle, genç kızları cariye olmuş Bazı Türk Beğleri, Türk adını bırakıp Çince adlar almaya başlamışlar Çiıi kağanına boyun eğmişler! Tam elli yıl, işlerini güçlerini Çin kağanına vermişler, ona hizmet etmişler!

Başsız kalan Türk Milleti şöyle yakınıyormuş:
İlli millet idim, ilim hani? Kime il kazanıyorum? Kağanlı millet idim, kağanım hani? Hangi kağana işimi gücümü vereceğim? Böyle deyip Çin kağanına düşman olmuş Ama, töre, düzen kuramayınca yine teslim olmuş Çin kağanı da kendisine bunca iş gören, güç veren Türk Milletini, yok edeyim, soyunu kurutayım diye çalışıyormuş Türk Milleti yok olmaya gidiyormuş İşte o zaman, üstte Türk Tanrısı, Türk'ün kutlu yer ve su melekleri, Türk Milleti yok olmasın diye, millet olsun diye, Babam ilteıiş Kağan'ı, Anam İlBilge Hatun'u, göğün tepesinden tutup yukarı kaldırmışlar Babam Kağan onyedi erle dışarı çıkmış Bunu duyan şehirdeki Türkler de "Dışarı çıkıyor" diye haber alınca, dağa çıkmışlar Dağdakiler de yanına gelmiş, toplanıp yetmiş er olmuşlar

Tanrı güç verdiği için, babam kağanın erleri kurt gibi imiş; onlar için düşman koyun gibi imiş Babam, doğuya, batıya haber salıp er toplamış Çoğalmışlar ve yedi yüz er olmuşlar Yedi yüz er olup, ilsizleşmiş, kağansızlaşmış milleti; cariye olmuş, köle olmuş milleti, töresini ziyan etmiş milleti, atalarının töresince yeniden düzenlemiş, harekete geçirmiş, yetiştirmiş Babam Kağan yedi yıl sefer etmiş, yirmi savaş yapmış Tanrı yarlıgadığı için başlıya baş eğdirmiş, dizliye diz çöktürmüş Onca ili, töreyi kazandıktan sonra da uçmağa varmış (ölmüş) Babam Kağan uçmağa vardığında, özüm sekiz yaşımda kaldım Töreye göreAmu-cam Kağan tahta oturdu Amucam kağan tahta oturunca, Türk Milletini daha da güçlendirdi Amucam Kağan tahta oturdukta özüm tiginolduğum için, işimi gücümü ona verdim Ona yardım ettim Tanrı yarlıgadığı için ondört yaşında Tarduş milleti üzerine Şad (yabguya eş bir unvan) oldum Amucam Kapgan Kağan ile birlikte yirmi beş sefer yaptık ve onüç kez savaştık Yanılıp bize karşı gelen Türk kavimleriyle de savaştık ve onları da düzene soktuk Artık, küçük kardeş büyük kardeşi, oğullar babalarını bilir oldu Kul kullu, cariye cariyeli oldu!