Ali Galip Olayı

Sonuçları ve Yankıları

Ferit Paşa Hükümeti'nin Düşmesi

Mustafa Kemal Paşa Ali Galip Olayı'nı İstanbul'da duyurarak 4 Ekim 1920 tarihinde Sadrazam Damat Ferit Paşa Hükümetin düşürülmesini sağladı Yerine 6 Ekimde Ali Rıza Paşa Hükümeti kuruldu Yeni hükümetin Anadoludaki Milliyetçi direnişçilere karşı daha ılımlı davrandığı hatta yakın olduğu duyuruldu Hatta Ordu müfettişliğinden ayrılıp Harbiye Nazırlığına getirilen Mersinli Cemal Paşa açıkça Milliyetçi hareketin Hükümetteki tesmilcisi" olduğunu söylüyordu Bu gelişmeler üzerine Anadolu'da İstanbul'dakinden ayrı bir Heyet-i Temsiliye'ye gerek olmadığı fikri ortaya atıldı

Sivas Kongresi'nin dağıtma ve Mustafa Kemal Paşa'yı ortadan kaldırma girişiminin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, kendisini hükümetten habersiz yabancı devletlerle irtibat kurmaktan meneden Damat Ferit Paşa Hükümetinin de devrilmiş olmasından dolayı Kürt cemiyeti başkanı (Seyit) Abdülkadir Efendi, 8 Aralık 1919 tarihinde İngiliz Yüksek Komiserliği Müsteşarı ve Kürt uzmanı T B Hohler ile görüştü Bu görüşmeyi Hohler İngiliz Dışişleri Bakanlığına rapor etti Hohler raporunda Mustafa Kemal'in gitgide tehlikeli olmaya başladığını, Hürriyet ve İtilaf Fırkası'nın kendisine bağımsızlık sözü vermesine karşılık Abdülkadir'in de Kürtleri Mustafa Kemal üzerine saldırttığını, Abdülkadir'den aldığı bilgiye göre Kürtler ile Ermeniler'in hem Paris'te Hem İstanbul'da bağımsız Kürdistan ve Ermenistan hususunda anlaşmaya vardığını ve Abdülkadir'den alınan anlaşmaya ilişkin vesikanın bir kopyasının ekte olduğunu yazar

- hürriyet ve tahsil haklarından mahrum bir sürü haline geldiği zaman kendilerinin arzularına boyun eğecek bir esir sürüsü elde edeceklerine tam manâsıyla kanidirler Elde etmeye çalıştıkları netice budur ve bunun için her türlü entrikalara başvurdular Türklerle Kürtler arasında bir kardeş harbine sebebiyet vermek için, Kürtleri İngiliz himayesi altında müstakil bir Kürdistan kurma planına iştirak etmek üzere tahrik ettiler Bu teşebbüslerini tahakkuk ettirmek için büyük paralar harcadılar, her türlü casusluğa baş vurdular, Bu suretle Noel isimli bir İngiliz subayı uzun bir zaman Diyarbakır'da gayretler sarfetti ve faaliyetlerinde her türlü aldatma ve sahtekarlığa başvurdu

Mustafa Kemal, Anadolu ve Rumeli Müdafayi Hukuk Cemiyeti, Heyeti Temsiliye Başkanı, General Harbord Başkanlığındaki Amerikan Heyetine sunduğu muhtıra, 24 Eylül 1919

Mustafa Kemal Atatürk, 1927'de okuduğu Nutuk'unda dönemin etkin İngiliz casuslarından Rahip Frew'a yazdığı mektuba yer verir Mektubunda İngilizlerin Sivas Kongresini engellemek için bölgedeki Müslüman Kürt halkını kışkırtmak amacıyla yaptıkları eylemlerden bahsederek bunun dünyanın medeni devletleri arasında sayılan İngilizler için utanç verici bir girişim olduğunu söyler

Amiral Bristol'ün Raporu

24 Eylül 1919 tarihinde Anadolu ve Kafkaslarda General Harbord başkanlığında araştırmalar yapan Amerikan heyetine Mustafa Kemal bir muhtıra sundu Genel hatlarıyla Kuvayı Milliye hakkında ve Heyet-i Temsiliye Başkanı sıfatıyla verdiği muhtırada Mustafa Kemal İngilizlerin Hindistan ve Mısır'da ve benzeri sömürgelerindeki tecrübelerine dayanarak Türk milletini bir esir sürürüsü haline getirebilmek maksadıyla planlar yaptığını bildirmişti

İstanbul'daki Amerikan Yüksek Komiseri Amiral Bristol 30 Eylül 1919 tarihinde Washington'a bildirdiği telgrafta İngilizlerin Kürtleri kullanarak milliyetçi akımı boğmak istediğini bildirmişti

Kuva-yı Milliye'nin Güçlenmesi

Mustafa Kemal yeni Hükümetin bir İngiliz oyunu olduğunu düşünüyordu bu nedenle Anadolu'da akeri ve mülki hakimiyetini arttırmakla kalmadı, Garbi Anadolu Umum Kuva-yı Milliye Kumandanı Ali Fuad Paşa'ya bağlı birlikleri İzmit'e sevk etti İngiltere'nin İstanbul temsilcileri, boğazların milliyetçi güçlerin eline geçme tehlikesi oluştuğunu ve Kemalistlerin Üsküdar'a gelmelerinden endişe ettiklerini hükümetlerine rapor ettiler İngiliz'ler İstanbul'da Ali Rıza Paşa hükümeti'ne hükümete baskı yaparak milli güçler aleyhinde kararlar almaları için notalar verdi Bu isteklere yerine getirmeye gücü yetmeyeceğini söyleyen Ali Rıza Paşa Hükümeti istifa etti Yerine gelen Salih Paşa Hükümeti'nden Kemalist Güçlerin kınanması ve reddedilmesi için karar alınmasını istedi Salih Paşa Hükümeti, Kuva-yı Milliye'nin milletin meşru haklarını savunduğunu açıkladı ve Padişaha istifasını verdi

Şahzadebaşı Baskını

16 Mart 1920 tarihinde İngiliz Birlikleri İstanbul Beyazıt Şehzadebaşı'ndaki 10 Kafkas Tümeni'ne bağlı karağgağ bölüğü koğuşunu sabah sabah 0545'de bastı bastı ve uykudaki erlere ateş açarak şehit etti Harbiye bakanlığı basıldı, İngiliz ordusu temsilcisi General Shuttleworth bakanlığı kontrol altına aldı

İngiliz Baskısıyla Fetva

5 Nisan'da Damat Ferit Paşa tekrar Sadrazam oldu İngilizler Ferit Paşa'dan Milli Güçlerin eşkiya olduğu hususunda Fetva çıkarmasını istediler Şeyhülislam Dürrizade istenilen fetvayı 11 Nisan 1920 tarihinde ilan etti

Kaynak: Wikipedia