Asya Hun ( Büyük Hun ) Devleti

(Hiung nu Hun Devletinin Çin kayıtlarındaki adıdır )

Kuruluş tarihi : MÖ 220
Kurucusu : Teoman

Merkez Ötügen olmak üzere Orhun ve Selenga nehirleri çevresinde kuruldu( günümüzün Moğolistan bölgesinde; Çin'in kuzeybatısı )

Tarihte bilinen ilk Türk devletidir

Çinlilere karşı seferler yapılmış, Çinliler de Türk akınlarını durdurabilmek için Çin Seddi'ni yapmak zorunda kalmışlardır ( MÖ214 )

İmparatorluk en parlak dönemini Teoman'ın oğlu Han döneminde yaşamıştır
Mete orduyu onluk, yüzlük (Bölük), binlik ve onbinlik (Tümen) birimlere ayırmıştırDiğer Türk devletlerine de örnek olacak bu sisteme dayalı ilk düzenli Türk ordusu kurulmuştur
Bu sistem günümüzde de uygulanmaktadır Öyle ki Kara Kuvvetlerinin kuruluş tarihi olarak (MÖ 209) Mete'nin tahta çıkış tarihi kullanılmaktadır

Mete Han'ın ölümünden sonra oğulları ülkeyi iyi yönetememişlerdirÇinle olan mücadele ve Çin entrikaları nedeniyle Ülke iyice zayıf düşmüştür

İpek Yolu'nun Çin kontolüne geçmesi üzerine Ülke ekonomisi bozulmuştur






( sarı ile gösterilen kısım günümüzde Türklerin yaşadığı yerlerdir)

Artan Çin baskısı nedeniyle ülke iyice zayıflayarak Doğu ve Batı olarak ikiye ayrıldı
Batı Hunları kısa süre içinde dağılmışlar ve çevre ülkelere göç ederek Avrupa ve Akhunların oluşmasını sağlamışlardırDoğu Hunları ise MS 48 yılına kadar Büyük Hun Devleti olarak varlığını devam ettirmiştirÇin'in siyasi hareketleri sonucu, Güney ve Kuzey Hunları olmak üzere ikiye ayrılmıştır Kuzey hunları hakan Pi yönetiminde Moğol ve Sibirya stepleri çevresinde 156 yılına kadar devam etmiş , Güney Hunları Panhu yönetiminde Uygur havzasında ve Çine yakın bölgelerde 216 yılına kadar varlığını sürdürmüştür

BÜYÜK HUNLARIN TÜRK VE DÜNYA TARİHİNE KATKILARI

* Ordu örgütlenmesinde 10'luk sistem Mete döneminde oluşturulumuş ve günümüze kadar gelmiştir Batı uygarlıkları bu sistemi Türkler'den almıştır

* Hun akınlarına karşı tarihi Çin seddi yapılmıştır

* Kavimler Göçünün başlamasında Hun devletinin yıkılışı ilk etkendir