Soyağacını Araştırmak İsteyenler..

**Prof. Dr. Sinsi** · 11-25-2012

SOYAĞACINI ARAŞTIRMAK İSTEYENLERE ÖNERİLER:

Soyağacı araştırması yapmak isteyenler metod olarak öncelikle günümüzden geriye doğru gitmelidirler

Bu konudaki en önemli kayıtlar nüfus kayıtlarıdır

Öncelikle gidilecek yer kişinin bağlı olduğu nüfus idaresidir

Nüfus kütüklerinde cumhuriyet dönemi kayıtlarının hepsine ulaşmak mümkündür

Cumhuriyet öncesi nüfus kayıtlarına ise Atik Nüfus Defterleri diye adlandırılan kayıtlarda rastlanılabilinir

Cumhuriyet dönemi öncesi kayıtları türlerine göre şöyle sıralayabiliriz:

I- Nüfus Sayımları ve Nüfus Defterleri

II- Temettüat Defterleri

III- Tapu-Tahrir Defterleri

IV- Sicill-i Ahval Kayıtları

V- Biyografik Eserler

VI- Vakıf Belgeleri

VII- ATASE Genelkurmay Arşivleri

I- Nüfus Sayımları ve Nüfus Defterleri

-1831 Sayımı (II

Mahmut Dönemi)
-1841 Sayımı (Abdülmecit Dönemi)
Bu iki sayımla ilgili kayıtlara Osmanlı Arşivinin tasnifi tamamlanmış henüz açılımamıştır

Bu yüzden bu defterlere ulaşma imkanımız şimdilik yoktur

-1894 Sayımı (II

Abdülhamit Dönemi)
-1904 Sayımı (II

Abdülhamit Dönemi)
II

Abdülhamit Döneminde yapılan bu sayımlar Osmanlı dönemi nüfus Kayıtlarının en esaslı ve düzenli olanlarıdır

- Ara Nüfus Sayımları (Nüfus Ceride Defterleri)
Bunlar ana nüfus sayımlarına ek olarak yapılan 6 aylık doğum ve ölüm kayıtlarını içeren nüfus yoklama kayıtlarıdır ki Osmanlı Arşivinin değişik fonlarında Nüfus Ceride Defterleri olarak rastlanmaktadır

- Bölgesel Sayımlar (Atik Nüfus Defterleri)
1904 öncesi bölgesel olarak yapılan sayımlardır

İl nüfus müdürlüklerinde bu kayıtlara ulaşılabilmektedir

Ne yazık ki bunların önemli bir bölümü savaşlar ve yangınlar nedeniyle günümüze ulaşmamıştır

II- Temettüat Defterleri
1840'lardan sonra tutulmaya başlanan kayıtlardır

Yapılan Nüfus sayımlarında tespit edilen kişilere ait mal varlıklarını belirlemeye yönelik çalışmaları ihtiva eder

Osmanlının doğu vilayetlerini kapsamamaktadır

III- Tapu-Tahrir Defterleri
Osmanlının ilk dönemlerinden itibaren tutulmaya başlanan bu defterler 5 yılda bir yenlenmiş olup bu kaynaklarda kişi ve cemaat adlarına rastlanmaktadır

Köylerin gelir gider durumunu ve bazen hane sayılarını bildirmektedir

Bu kaynaklarda geçen kişi adları lakaplarla birlikte yazılmadığından soyacağı araştırmalarında çoğu zaman önemini yitirmektedir

IV- Sicill-i Ahval Kayıtları Genel Olarak 1879-1909 tarihleri arasında II

Abdülhamit Döneminde Osmanlı Devletinde Görev almış memurlara ait hal tercümeleridir ki bu kayıtlarda isim, mahlas, künye, baba ismi, sülalesi, göreve başlayışları, tahsil durumları, liyakat ve ehliyet dereceleri, gayrimüslim ise milliyeti yer almaktadır

92000 memurun sicil kayıtları 201 defterde toplanmıştır

V- Biyografik Eserler
Osmanlı Döneminin önemli kişilikleri hakkında bilgi veren çok sayıda biyografik eser çalışması yapılmıştır

Bunlar; Genel, Sadrazamlar, Şeyhülislamlar, Ulema, Kabdan Paşalar, Reisülküttablar, Hattatlar, Şuara Tezkireleri olmak üzere guruplandırılır

(Eser adları için bkz

Mübahat S

Kütükoğlu-Tarih Araştırmalarında Usul)

VI- Vakıf Belgeleri
Elinde vakfiyeleri olan kişiler bu vakfiyeler yardımıyla kendi ailelerine ait vakıfların belgelerine Osmanlı Arşivleri ya da Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivinde ulaşabilirler

VII- ATASE (Genel Kurmay Arşivleri)
Kırım Harbi sonrası askeri kayıtları ihtiva eden bu arşivde askeri görevliler ve şahsiyetler hakkında bilgi bulunabilmektedir

Not: MERNİS'te bu bir proje kapsamındaydı ama henüz gerçekleştirilmedi

11-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Soyağacını Araştırmak İsteyenler.. SOYAĞACINI ARAŞTIRMAK İSTEYENLERE ÖNERİLER: Soyağacı araştırması yapmak isteyenler metod olarak öncelikle günümüzden geriye doğru gitmelidirler Bu konudaki en önemli kayıtlar nüfus kayıtlarıdır Öncelikle gidilecek yer kişinin bağlı olduğu nüfus idaresidir Nüfus kütüklerinde cumhuriyet dönemi kayıtlarının hepsine ulaşmak mümkündür Cumhuriyet öncesi nüfus kayıtlarına ise Atik Nüfus Defterleri diye adlandırılan kayıtlarda rastlanılabilinir Cumhuriyet dönemi öncesi kayıtları türlerine göre şöyle sıralayabiliriz: I- Nüfus Sayımları ve Nüfus Defterleri II- Temettüat Defterleri III- Tapu-Tahrir Defterleri IV- Sicill-i Ahval Kayıtları V- Biyografik Eserler VI- Vakıf Belgeleri VII- ATASE Genelkurmay Arşivleri I- Nüfus Sayımları ve Nüfus Defterleri -1831 Sayımı (II Mahmut Dönemi) -1841 Sayımı (Abdülmecit Dönemi) Bu iki sayımla ilgili kayıtlara Osmanlı Arşivinin tasnifi tamamlanmış henüz açılımamıştır Bu yüzden bu defterlere ulaşma imkanımız şimdilik yoktur -1894 Sayımı (II Abdülhamit Dönemi) -1904 Sayımı (II Abdülhamit Dönemi) II Abdülhamit Döneminde yapılan bu sayımlar Osmanlı dönemi nüfus Kayıtlarının en esaslı ve düzenli olanlarıdır - Ara Nüfus Sayımları (Nüfus Ceride Defterleri) Bunlar ana nüfus sayımlarına ek olarak yapılan 6 aylık doğum ve ölüm kayıtlarını içeren nüfus yoklama kayıtlarıdır ki Osmanlı Arşivinin değişik fonlarında Nüfus Ceride Defterleri olarak rastlanmaktadır - Bölgesel Sayımlar (Atik Nüfus Defterleri) 1904 öncesi bölgesel olarak yapılan sayımlardır İl nüfus müdürlüklerinde bu kayıtlara ulaşılabilmektedir Ne yazık ki bunların önemli bir bölümü savaşlar ve yangınlar nedeniyle günümüze ulaşmamıştır II- Temettüat Defterleri 1840'lardan sonra tutulmaya başlanan kayıtlardır Yapılan Nüfus sayımlarında tespit edilen kişilere ait mal varlıklarını belirlemeye yönelik çalışmaları ihtiva eder Osmanlının doğu vilayetlerini kapsamamaktadır III- Tapu-Tahrir Defterleri Osmanlının ilk dönemlerinden itibaren tutulmaya başlanan bu defterler 5 yılda bir yenlenmiş olup bu kaynaklarda kişi ve cemaat adlarına rastlanmaktadır Köylerin gelir gider durumunu ve bazen hane sayılarını bildirmektedir Bu kaynaklarda geçen kişi adları lakaplarla birlikte yazılmadığından soyacağı araştırmalarında çoğu zaman önemini yitirmektedir IV- Sicill-i Ahval Kayıtları Genel Olarak 1879-1909 tarihleri arasında II Abdülhamit Döneminde Osmanlı Devletinde Görev almış memurlara ait hal tercümeleridir ki bu kayıtlarda isim, mahlas, künye, baba ismi, sülalesi, göreve başlayışları, tahsil durumları, liyakat ve ehliyet dereceleri, gayrimüslim ise milliyeti yer almaktadır 92000 memurun sicil kayıtları 201 defterde toplanmıştır V- Biyografik Eserler Osmanlı Döneminin önemli kişilikleri hakkında bilgi veren çok sayıda biyografik eser çalışması yapılmıştır Bunlar; Genel, Sadrazamlar, Şeyhülislamlar, Ulema, Kabdan Paşalar, Reisülküttablar, Hattatlar, Şuara Tezkireleri olmak üzere guruplandırılır (Eser adları için bkz Mübahat S Kütükoğlu-Tarih Araştırmalarında Usul) VI- Vakıf Belgeleri Elinde vakfiyeleri olan kişiler bu vakfiyeler yardımıyla kendi ailelerine ait vakıfların belgelerine Osmanlı Arşivleri ya da Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivinde ulaşabilirler VII- ATASE (Genel Kurmay Arşivleri) Kırım Harbi sonrası askeri kayıtları ihtiva eden bu arşivde askeri görevliler ve şahsiyetler hakkında bilgi bulunabilmektedir Not: MERNİS'te bu bir proje kapsamındaydı ama henüz gerçekleştirilmedi