Nizamî Gencevî'de İdeal Toplum Ve Devlet

**Prof. Dr. Sinsi** · 11-25-2012

Nizamînin bir nevi ütopyası olan İskendernâme'de ideal devlet ve toplum anlayışını yansıtan "Mutluluklar Ülkesi" tasvir edilmektedir

Herkesin bolluk içinde yaşadığı bu ülkede birbirini çekememezlik yoktur

Dağ-tepe besili hayvanlarla dolu olsa da, çobana ihtiyaç yoktur

Sınıf ayrımı ortadan kaldırıldığından, toplumun bütün fertleri makam ve sıfatlara bakılmaksızın eşittir

İnsanlar yalan söylememekte, zulme yönelmemekte, adalet, itaat ve Allah'a olan inançlarıyla sınırsız bir saadet içinde yaşamaktadır

Burada herkes mutlu ve hür olup, toplum menfaati için çalışmaktadır

Bu ülkede altın veya başka bir değerli eşyaya, tamah olmadığı gibi, hırs da bulunmaz

Ölüm burada korkutucu değildir

Nizamî bu mutluluklar ülkesini, şu şekilde özetlemektedir:

"Öyle bil, dünyayı yaradan Allah,
Bu mert insanlar için var etmiş

Bunlar şövket vermiş âleme,
Muhtemelen sütunu bunlardır âlemin

"8

Gencevî'nin Mutluluklar Ülkesi'ni bazı felsefeciler, 'sosyalist ütopya' olarak tanımlamışlardır

Komünizme tarihî temel bulma kaygısı taşıyan bu düşünceler, doğru değildir

Zîrâ Nizamî, Müslüman ve dindar bir şahsiyettir

Ahî şeyhliğine kadar yükselen bir dinî bilgedir

Nizamî Gencevî'nin ısrarla üzerinde durduğu kâmil toplum anlayışı, gerçekte son derece bağlı olduğu İslâm hayat tarzından başka bir şey değildir

Onun tefekküründe ideal toplum anlayışı, ondan önceki dönemlerde yaşamış Eflatun, Farabi gibi düşünürlerinkinden farklıdır

9 Onun ideal toplum anlayışının temelinde mânevî olgunluk yatmaktadır:

"İstesen Allah'tan merhamet, yardım,
Kötülüğü kökünden atsan gerek!
Kötülerle felek de eder kötü muamele,
İyilik görür daima iyiler

Daima dünyada iyilik ara,
İyi ad almada ebediyet var!"10

11-25-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Nizamî Gencevî'de İdeal Toplum Ve Devlet Nizamînin bir nevi ütopyası olan İskendernâme'de ideal devlet ve toplum anlayışını yansıtan "Mutluluklar Ülkesi" tasvir edilmektedir Herkesin bolluk içinde yaşadığı bu ülkede birbirini çekememezlik yoktur Dağ-tepe besili hayvanlarla dolu olsa da, çobana ihtiyaç yoktur Sınıf ayrımı ortadan kaldırıldığından, toplumun bütün fertleri makam ve sıfatlara bakılmaksızın eşittir İnsanlar yalan söylememekte, zulme yönelmemekte, adalet, itaat ve Allah'a olan inançlarıyla sınırsız bir saadet içinde yaşamaktadır Burada herkes mutlu ve hür olup, toplum menfaati için çalışmaktadır Bu ülkede altın veya başka bir değerli eşyaya, tamah olmadığı gibi, hırs da bulunmaz Ölüm burada korkutucu değildir Nizamî bu mutluluklar ülkesini, şu şekilde özetlemektedir: "Öyle bil, dünyayı yaradan Allah, Bu mert insanlar için var etmiş Bunlar şövket vermiş âleme, Muhtemelen sütunu bunlardır âlemin"8 Gencevî'nin Mutluluklar Ülkesi'ni bazı felsefeciler, 'sosyalist ütopya' olarak tanımlamışlardır Komünizme tarihî temel bulma kaygısı taşıyan bu düşünceler, doğru değildir Zîrâ Nizamî, Müslüman ve dindar bir şahsiyettir Ahî şeyhliğine kadar yükselen bir dinî bilgedir Nizamî Gencevî'nin ısrarla üzerinde durduğu kâmil toplum anlayışı, gerçekte son derece bağlı olduğu İslâm hayat tarzından başka bir şey değildir Onun tefekküründe ideal toplum anlayışı, ondan önceki dönemlerde yaşamış Eflatun, Farabi gibi düşünürlerinkinden farklıdır9 Onun ideal toplum anlayışının temelinde mânevî olgunluk yatmaktadır: "İstesen Allah'tan merhamet, yardım, Kötülüğü kökünden atsan gerek! Kötülerle felek de eder kötü muamele, İyilik görür daima iyiler Daima dünyada iyilik ara, İyi ad almada ebediyet var!"10