Mantıksal Ilişki

MANTIKSAL İLİŞKİ

Mantıksal ilişki,dil ya da düşünce öğeleri arasında,bunların

1) usa uygunluk

2) anlaşılabilirlik açısından ussallıklarını sağlayan ilişkilere verilen ad

Bir önerme herhangi bir sağlam kanıt ya da nedene dayanmadan anlaşılabilir olabilir ,ama hiçbir önerme anlaşılabilir olmadan usa uygun olamazBirçok düşünür mantıksal ilişkilerle gerçeklik,düşünce ya da dil içindeki nedensel ilişkiler arasında karşıtlık kurar

Bir önermenin ya da tümcenin doğruluğu ya da yanlışlığı bir başkasının doğruluğunu ya da yanlışlığını gerektiriyorsa ,bu önerme ya da tümceler usa uygunluk açısından mantıksal ilişkilere sahiptirBöylece "Hava bulutsuz ve yağmur yağmıyor" önermesi ,"Hava bulutsuz" önermesi ile mantıksal olarak ilişkilidirçünkü ikincisi yanlışsa birincisi doğru olamazBurada bulut ile yağmur arasındaki nedensel bağlantı geçerli olmasaydı bile,bulutsuz bir hava ile yağmurun yağmaması arasında kurulan mantıksal ilişki gene de geçerli olurduBenzer biçimde,"Her canlının oksijene gereksinimi vardır" ve "Hiçbir canlının oksijene gereksinimi yoktur" önermeleri,birinin doğru olması halinde ötekinin yanlış olacağı anlamında mantıksal olarak ilişkilidirÖnemli mantıksal ilişkiler arasında,yukarıdaki ilk örnekte görülen içerme ve özdeşlik ile ikinci örnekte görülen karşıtlık ve çelişme gibi ilişkiler sayılabilir

Felsefeciler düşünce ile dilin anlaşılabilir olmasını sağlayan ilişki türlerine,ussallığı koşullandıran ilişki türlerinden daha fazla önem verirlerBunlar ifadelerin belirli bir nesne,durmu yada olaya ilişkin olmasını ve öyle olduğunun anlaşılmasını sağlarlargenellikle de önermelerden çok,kavramlar arasında bulunan ilişkilerdirBinların bazı örnekleri dilbilgisi kurallarında görülebilirÖrneğin art arda dizilmiş belirteç ve ilgeçler ( çabucak ,yavaşca ,gibi,kadar) anlaşılabilir bir önerme oluşturmaya yetmezBenzer yapıda ,ama farklı bir anlaşılamazlık türü,örneğin,"Erdemin kokusu oçık mavidir" gibi bir önerme olabilirBunlar,dilin içinde belirli anlamlar kazanmış sözcüklerin,bu anlamların uygun olmadığı ilişkilere sokulmalarından kaynaklanırAma,birçok mantıksal ilişki dilin kendisiyle değil,ifadenin içinde yer aldığı durumla ilgilidirBöylece,birisi pencereden dışarı bakıp,"Yağmur yağıyor ,ama ben buna inanmıyorum" derse,bu ifade anlaşılırlık koşullarına uygun değildirAynı biçimde otomobili olmadığını söyledikten sonra otomobilini satmak istediğini söyleyen ya da zaten kapalı olan bir kapının kapanmasını isteyen bir kişinin söylediklerinin ve yaptıklarınının ne anlama geldiği belirsizdir

Daha da genel ve belirsiz kalan bir mantıksal ilişki türü,mantıkçıların ilgilendiği ilişkilerdirÖrneğin,adların ait oldukları nesneler ile ilişkileri ,mantıksal işlevler ile mantıksal kanıtlama arasındaki ilişkiler ya da genel anlamda dil yapılarını ele alan üst dillerin diller ile ilişkileri bunlar arasında sayılabilirAma mantığın bir bilgi dalı olarak durumu konusunda uzmanlar arasında büyük anlaşmazlıklar bulunduğundan ,mantıksal ilişkilerin bu üçüncü anlamı üzerinde yaygın kabul görüşler ileri sürmek olanaksızdırGene de,özellikle İngiltere ve ABD'deki tartışmaların temelinde,"mantıksal" olana verilen önem yatmaktadır

Kaynak;AnaBritannica cilt 22 frmsinsinet için derlenmiştir

__________________