Tarikatlar Kültler Mezhepler

Aleviler ve Alevilik:

Aleviler özelikle Türkiye ve az miktarda komşu ülkelerde yaşayan inançsal bir topluluktur Yaklaşık 20 milyonluk bir nüfusla, Türk, Kürt, Zaza ve diğer halklardan oluşan Aleviler Türkiye nüfusunun üçte birini oluşturmaktadır Danimarkada yasayan Türkiyeli göçmenlerin de yaklaşık 1/3 Alevidir Aleviler, inanç, yaşam şekli ve kültürleriyle, Türkiye nüfusunun diğer kesiminden önemli oranda farklıdırlar

Alevilik Nedir?

Alevilik inanç, kültür ve toplumsal yaşamı kapsayan, 3 boyutlu bir öğreti, birçok inancın kaynaşmasından oluşan kendine özgü bir inançtır Aleviler öğreti ve inançlarını Hak-Muhammed-Ali, Hünkar Bektaş Veli kamili insanlık yolu, kısaca YOL olarak tanımlarlar
Alevi-Bektaşi inancın temel ilke ve ikrarnamasi: Eline Diline Beline (EDEBe) sahip olmaktır

Alevilikte tanrı inancı;

Aleviler insan ve doğanın uzaydaki tüm varlıkların birliğine, (Vahdeti-Mevcut = varlığın birliği) aynı kaynaktan oluştuğu düşüncesine ve tanrının (Allahın) bunların toplamı olduğuna ve tanrının, alemde en mükemmel varlık olan insanın özünde olduğuna inanırlar

Alevi öğretisinden bazı deyimler:

Her ne arar isen kendinde ara - Benim Kabem insandır - Okunacak en büyük kitap insandır - İlimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır - Bilim bizim yolumuzdur Sevgi bizim dinimizidir, başka dine inanmayız - Kendine yapılmasını istemediğini başkasına yapma - Enel-Hak (gerçek, tanrı benim)Bu deyimlerden de anlaşılacağı üzere, Alevi öğretisinde (inancında) insan, bilim ve sevginin çok önemli bir yeri vardır

Aleviliğin kültürel boyutu:

Müzik, dans (semah) deyiş/şiir ve her türlü sanatı kapsar Alevilerde özelikle deyiş ve semah duygu ve düşünceleri yaymak dile getirmek için bir araç olarak kullanılır, aynı zamanda bir tür ibadettir Aleviliğin Danimarkalılarında bildiği dansende -dervisher (dans eden dervişler) ve sufizmle (tasarrufla da) yakın ilişkisi vardır

Aleviliğin toplumsal boyutu:

Alevi toplumunda, zor yoktur, her şey, gönüllülük (rıza) üzerine kurulmuştur Alevilerin toplumsal ütopyası, özlediği toplumsal düzen: Yarin yanağından gayri her şeyin paylaşıldığı, insanları ezmeden ezilmeden mutlu yaşadığıbir tür sosyalist bir düzendir

Alevi öğretisi

Doğada olduğu gibi, her şeyin değiştiği ilkesinden hareket eder Kurallar, sınırlar ve yasaklar topluluk tarafından konulur ve kaldırılabilir Alevi toplumunda 72 millete bir bakılır, toplumda herkes (ırk, milliyet, cinsiyet (kadın-erkek), eşit, aynı hak ve sorumluluklara sahip olmalıdır Aleviler tüm dinlerin temel/öz buyruklarına saygı duyarlar Irkçılığın, milliyetçiliğin, fanatikliğin Alevi dünya görüşünde (felsefesinde) yeri yoktur

Aleviliğin tarihi

M sonra 800-1100 yıllarında Orta Asyada göçebe halinde yasayan Türkler Ortadoğu ve Anadoluya gelirken bavullarında kendi inançları (Şamanizm) dışında Budizm ve diğer inançlardan da bir şeyler getirmişlerdir Anadoluda bu inançlar, eski İran, Kürt inançları (Zerdüşt vs) Ve ayrıca, Yahudililik, Hıristiyanlık, İslam ve eski Yunan doğa felsefesinden unsurlarla karışmış ve daha sonraları (Batınilik, Kızılbaşlık, Bektaşilik) ve sonuçta Alevilik olarak ortaya çıkmıştır
Alevilik: Anadoluda yasayan çeşitli halk ve kültürlerden oluşmuş ve o tarihte var olan hakim din ve toplumsal düzene karşı bir muhalefet hareketi olarak ortaya çıkmış ve gelişmiştir

ALEVİ kelimesi:

Alevi kelimesinin çeşitli sembolik anlamları vardır: Felsefî anlamda alevi kelimesi; her şeyin alevi öz kaynağı, nur kutsal yaratıcı güce bağlanır Doğada her şeyi hareket ettiren enerji ve canlılarda yasam gücü olarak kabul edilen aşk/sevgiye bağlanır Diğer inançsal ve toplumsal yönüyle de; İslam peygamberi Muhammedin amca oğlu ve damadı Hz Aliye bağlanırİslamın o zaman ki Arap toplumunda ki hakim güçlere karşı bir devrim olarak ortaya çıkmasında büyük emeği geçen fakat, İslam dini iktidar olduktan sonra ailece, (Eehli-Beyt olarak) haksizlik ve zulme maruz kalıp katledilen Hz Ali ve yandaşlarına sevgi ve düşüncesine bağlılığı simgeler

Alevilik ve İslam

Aleviler bütün dinlerin olduğu gibi, İslamında temel/öz buyruğuna inanır/saygı duyarlar, fakat oruç, namaz, haç vb gibi ibadet ve birçok yüzeysel kural ve Kuran yorumlarına uymazlar Ayrıca Aleviliğin temel inanç ve ibadet kurumu olan CEM ve cemde olan hiç bir uygulama bilinen islam kuralları içinde yoktur

Alevilik öğretisi (4 Kapı - 40 Makam):

1200 yıllarında yaşamış ve Alevilerce Pir kabul edilen “Hünkar Bektaş Veli” tarafından kurulmuştur HBVnin öğretisi, 4 kapı-40 Makam üzerine kurulmuştur Sırayla Şeriat, Tarikat, Marifet, Hakikat, olarak isimlendirilen 4 Kapı, yine sırayla; Yasa - yol - eylem - Hakikat anlamındadır Ve Hünkar Veli, bu 4 kapıyı, uzayda bulunan ve her zaman hareket hainde olan 4 ana maddeye hava, ateş (enerji) su, toprağa ve bunları da CANa bağlamaktadır Buna 5 unsur denir Hünkar Bektaş ismi de bu beş unsur (beş-taş) tan gelir Burada hareket ettirici güç ateş/enerjidir Her şeyin bir yüzü, bin özü vardır önemli olan bu özleri bilmek öğrenmektir

40 Makam:

İlk makamı iman (inanmaktır): HBV: İnanmak akıl, mantık, bilim üzeredir, akla mantığa sığana kalbinden sahip çık ve İlimden gidilmeyen yolun sonu karanlıktır diyor Kırkıncı son makam ise: Kamili-insan, Enel-Hak olmak (Kendini tanrı yerine koyabilecek, bilgi ve olgunluğa ulaşma) makamıdır Kısaca insan, bilim ve sevgi yolundan 4 kapı-40 makamdan geçerek (tanrıya) tanrısal bir olgunluğa ulaşabilir

Aleviler tarih boyu ezilmişler:

Aleviler tarih boyu, hakim güçlerin baskı sömürü sistemlerine karşı (inançsal, kültürel ve politik) yönden muhalefet olmuşlardır Aleviler inançları yüzünden, yüzyıllarca iktidarlar, cahil kitleler ve fanatik dinciler tarafından baskı altında tutulmuş, katliamlara maruz kalmıştır Buna karşı Aleviler örneğin Osmanlılar döneminde 200"ün üzerinde halk ayaklanmasına öncülük etmiştir Alevilere ve aydın lâik insanlara yönelik bu iktidar destekli, fanatik-dinci saldırıların en son örneklerinden biri 2 Temmuz 1993"te Sivasta olmuştur Pir Sultanı anma şenlikleri altında yapılan etkinliklere katılan 33 aydın, sanatçı ve semahçı genç, güvenlik güçlerinin göz yumması nedeniyle, cahil fanatik kitlelerce kaldıkları Madımak Otelinde, yakılarak katledilmiştir Yüzlerce yaralı arasında, uluslararası alanda tanınmış, yazar Aziz Nesilde vardı

Alevilikte Semah ve Cem;

Semah Alevilerin geleneksel dansıdır, bir çeşit ibadet biçimidir Semah kelimesi; gökyüzü/uzay ve müzik ve sözle öğrenme anlamına gelir Ayrıca evrende ki her şeyin hareket ettiğini, bir dönüşümden geçtiğini sembolize eder Semahta insan duygusal bir dünyada uzayı/alemi dolanıp, aradığını yine kendinde bulması sergilenir Semah normal olarak Alevilerin CEM dedikleri özel toplantılarında dönülür

Alevilikte CEM:

CEM birlik demektir Burada ki birlik hem insanin kendini bilmesi, toplumsal dayanışma, alemdeki varlıkların birliğini kapsar Cem, derneklerde yapılan genel kurullara benzetilebilir Cemde tüm üyeler kendilerini görgüye/ toplum içinde sorguya (dara) çektirirler Bu yönüyle Cem, bir tür halk mahkemesidir
Alevilerin kişisel sabit, belirli, yer ve zamanda yapılan ibadet şekilleri yoktur Önemli olan her an (ibadetli) iyi insan olmaya çalışmaktır
Aleviliğin en önemli kurumlarının ve ibadetlerinin basında Cem gelir ve topluluk istediği zaman, uygun herhangi bir yerde yapılabilir

Cem in kaynağı İslam öncesi eski Türk ve Iran inanç ve kültürlerinin İslam la birleştirildiği KIRKLAR MECLİSİ (CEMi) inancına dayanır 19 Kadın, 21 erkeğin ve Hz Alinin de olduğu bu Ceme/meclise, Hz Muhammed Peygamber olarak değil, Hadümül-fukara, fakirlerin hizmetçisi olarak girebilmiştir Hizmet Alevilikte en önemli unsurlardan biridir, yola hizmet için girilir, halka hizmet, hakka hizmet olarak kabul edilir
Bir kaç çeşit Cem vardır Fakat hepsinin gündeminde, 12 hizmet vardır 12 hizmetin; sosyal, kültürel, politik, ahlâksal, pratik ve inançsal anlamları vardır Cemde kadın erkek, yaşlı, çocuk eşit sayılır, herkes birbirine CAN veya bacı kardeş diye hitap eder Cemde 12 hizmetten birisi de semahtır

Alevilikte Semah ve sembolik anlamları:

* Semah normalde Cemde dönülür (dönmek hiçbir şeyin durmadığını ölmediğini hareket edip değiştiğini sembolize der

* Semah, Cem dışında ayrıca; toplumsal içeriği olan toplantılarda ve tanıtmak amacı için dönülebilir Başka yerlerde düğün, eğlencelerde vs kurallarına uyulamayacağı için, semah dönülmesi uygun görülmez

* Yüzün üzerinde semah çeşidi vardır, hepsi için geçerli olan, ağır tempoyla baslar, hızlanır ve yavaşlayarak durur Duyguların/ruhun uçuş ve geri dönüsünü sembolize eder

* Cemde ve Semah dönülürken normalde çırağ/mum yakılır Bu ışık, bütün alemi hareket ettiren/yaratan ilâhî NUR olarak kabul edilir Ayrıca alevi/enerjiyi, bilim ve sevgiyi-aşkı sembolize eder

* Semahta kadın ve erkek şarttır, bununda birlik, eşitlik, yaradılış, sevgi, karşıtların birliği gibi çok derin anlamları vardır

* Semah yalın ayak dönülür, duygular dünyasında uçulsa da gerçeğe, doğaya/toprağa bağlılığı sembolize eder (Oku; benim sadık yârim kara topraktır AVeysel)

* Semah günlük, fakat temiz elbiseyle dönülebilir, bazı semahlar dışında (üryan semahı) özel elbise gerekmez Genelde bele, kendini kontrol etmeyi (Eline Diline Beline sahip olmayı) ve sevdiğine (yola) bağlılığı sembolize eden bir kuşak (kemerbest) bağlanır

* Bazı semahlarda avuçlar yer ve gökyüzüne döndürülür, yerle gök arasında (1 kapı hava ve 4 kapı toprak / tanrı ve insan) arasında bağ kurulur

* Gözler genellikle el/avuç içine bakar, bu da aynada kendini (insanda tanrıyı) görmeyi, sembolize eder (Aynayı tuttum yüzüme Ali göründü gözüme Nazar eyledim özüme Ali göründü gözüme)

* Semahta kalbe, (döşe) götürülen eller, Alevilerin bir tür selamıdır İçten ve kalpten sevgi ve yola bağlılığı sembolize eder

* Bazı semahlarda eller dairenin dışından içine uzatılır Bu Haktan, hakkıyla, helâl alıp, halkla yarin yanağından gayrisini paylaşmayı sembolize eder

* Bazı semahlardaki figürlerde doğadaki canlı varlıkların (hayvanların, bitkilerin) özeliklerini, emek, sevgi, birlik vbg çeşitli konuları sembolize eder