Türk Halk Oyunları Kataloğu B

BENGİ ALAY:
Çanakkale ilinden Ayvalık ilçesinin Kıranburgaz köyünde 50 kadar erkek tarafından davul zurna refakatiyle yürütülen oyundur Batı Anadolu ucunda Halay çeşitlerinden bir hatıra gibi kaldığı adından bellidir Bengi'nin bir halay çeşidi olduğu anlaşılmaktadır Alay eki, şüphesiz surette Halay kelimesidir

BENGİ ZEYBEĞİ HAVASI:
Batı Anadolu'nun Zeybek oyunlarına has tartımla, ayrıca da dramatik ifadeyi haiz bir ezgidir Zaferle neticelenen bir savaştan sonra onu kazandıran meçhul (bilinmeyen) ve ilâhi kudrete karşı duyulmuş şükran borcunu ödemek istercesine heybet ve ubûdiyeti (kulluğu) hareket ve seslerinde kaynaştırabilmiş görünür İki kısmı şöyle özetlenebilir:
1 Başlangıç: Tamamiyle usulsüz fakat mak***** bağlı bir serbestlikle çalındığı müddetçe, oyunda kaç kişi yer alacaksa cümlesi kendilerine mahsus tavırlarla birer ikişer ve ağır ağır meydana yönelip dairenin çevresi içindeki yerlerine geçerek hallerine bir çeki düzen veriyor görünürler Yürüyüş tarz ve hareketleri gayet itinalıdır Ciddi bir işe koyulacakları intibaı seyircilerde uyanır Havanın seyrinde de aynı kahramanca ağırbaşlılık vardır Halkaya katılacakların tamamlandığı anlaşılınca baş oyuncunun bir işaretiyle çalgı takımı usullü kısma gayet ustalıkla geçer
2 Tartımlı kısma ölçünün mutlaka aksak yerinden, yani dokuzun son üçlü vuruşundan girilir ve şu sırayla yürütülür:
a Aksaktan sonraki ilk ölçüde oyuncular vaziyetçe tetikleşerek, bu ilk ölçünün son aksak zamanında hep birden ilk figüre başlarlar
b Üç ve dördüncü ölçülerde ikinci figür yer alır
c Beş ve altıda üçüncü figür yapılır Oyun ve havasının devamı müddetince diğer figürler de her iki ölçüde bir gösterilirler
Ezgi gayet tutumlu ve ağırbaşlı icra edilecek, aksanlı yerleri temkinin ifadesi dairesinde dengi dengine çalınacaktır
Oyunun devamı idare edenin arzusuna bağlıdır Devam edecekse, usullü kısım ona göre tekrarlarıyla uzatılır Arada idarecinin bir işaretiyle usulsüz kısma yeniden geçilebilir O taktirde, oyuncular burasını oldukları yerde dinler ve dolayısıyla bir nebze (az) dinlenirler Sonra yeniden kendilerine çeki düzen verip harekete hazır dururlar İşaret verilince oyuna koyulurlar Tartım, oyunun hareketini manalandırdığı için davulcularca ona göre kollanır Oyun boyunca halkadaki her hangi bir oyuncu aklına estiği anda sıradan ayrılamaz Çünkü bu bir hakaret sayılır Birlikte başlar, birlikte bitirirler Oyunun erkânının şerefi bunu muciptir (gerektirir)
Çok eski zamanlarda, yani iki taraf karşılıklı saf kurup savaş nizamında duruştukları vadede (sürede, sırada) pehlivanları teker teker er meydanına sürerlerdi Tarafeyn (iki taraf) pehlivanlarından her muzaffer (galip) fert uçurduğu kelleyi kendi safından tarafa fırlatırdı Yenilen taraf pes deyince mağlup tarafın kelleleri bir yanda kümelenerek yığının çevresinde Bengi Zeybeği yürütülürdü Böylece hem zaferin şükran duygusu hem de durumun kutlanışı birlikte ifade olunurdu Ölülere saygısızlık havasından da ağırbaşlılıkla uzak kalınırdı Rivayetler bu merkezdedir

BENK:
Bengi adının bazı semtlerdeki söylenişidir Afyonkarahisar ilinden Sandıklı ilçesinin Çalça köyünde toplu olarak yalnız erkeklerin (mesela 10 kişi) düğünlerde davul zurnayla yürüttükleri oyundur
Kütahya merkezinde yarı sportif mahiyette olarak sırf kadınlara mahsus bir "Benk Oyunu" vardır Düğünlerde toplu veya tek kişi tarafından yürütülür
Manisa'nın Demirci ilçesinde Benk, 6-8 kişi tarafından oynanır Kadın ve erkek ayrı ayrı kendi meclislerinde veya karma halde yürütülür Manisa'nın Gördes ilçesinden Salur köyünde tek veya dörder erkekçe Benk oynanır Buna karşılık yine o dolaydan yakın başka bir köyde Bengi 10-100 erkekçe yürütülür Bu fark, Benk ile Bengi'nin ayrı ayrı oyunlar mı oldukları kuruntusuna yol açabilecek mahiyettedir
Bergama'dan Salihli ilçesinin Dombaylı köyünde isim "menge" telâffuz olunarak 12-15 kişi tarafından davul zurna refakatiyle oyunu yürütülür