Felsefi Terimler Sözlügü J

Felsefi Terimler Sözlügü J

Janseniusculuk
Descartes usçuluğuyla Augustinus tanrıcılığını uzlaştırmaya çalışan Piskopos Janseniusun öğretisi

Hollandalı piskopos Cornelis Janseniusa göre insan günahlarla yüklü bir yaratıktır ve ancak tanrı bağışıyla kurtulabilir Tanrının kendini bağışlamasını dilemek ve beklemekten başka yapacak hiçbir şeyi yoktur Jansenisme tümüyle Agustinius anlayışına dayanır ve insan özgürlüğü yadsır Bu yönüyle insan özgürlüğüne büyük pay ayıran Jesuitisenismin karşısındadır

Jansenius ve yandaşlarına göre Luther ve Calvinin tanımladığı Tanrı kayrası öğretisine karşı çıkan Karşı- reform ilahiyatçıları, tanrısal bir ilk neden yerine insanın sorumluğunu vurgulayarak karşı uca savrulmuşlar, Aziz Augustinusun 5 yüzyılda savaştığı Pelagiusçu hareketliliğe düşmüşlerdi Jansenius bu tutuma ilk günahın ve şehvetin gücünün insan doğasında yol açtığı bozulmayı vurgulayarak karşı çıktı İsanın kurtarıcılığının olanaklı kıldığı ve insanlığa gerçek özgürlüğe tek başına yeniden kavuşturabilecek Tanrı kayrasının gücünü yüceltti Ayrıca iyilik işleyebilmek için her zaman Tanrı kayrasının zorunlu olduğu, kayranın yanılmazlığı ve insan yazgısının mutlak biçimde Tanrı istencine bağlı olduğu yönündeki Augustinusçu savları destekledi

Janseniusculuk, kendisine özgü öğretilere değil belirli bir yaklaşıma ve ruhanilik anlayışına dayalı karmaşık bir hareketti Reform hareketiyle aynı doğrultuda kiliseyi Hıristiyanlığın başlangıcındaki biçimiyle canlandırmayı amaçlıyordu Gerçek Hıristiyan ilahiyatından ve ibadetinden ödün verilmesine karşıydı Ama resmi öğretiye aykırı abartılı bir tutum benimsendiği için kilise tarafından reddedildi

Janseniusculuk aynı zamanda bir Hıristiyan tarikatı olarak Port-royal manastırında toplanan düşünürlerce benimsenmiş ve izlenmiştir Arnauld , Nicole, Blaise Pascal gibi düşünürlerin elinde işlenen bu öğreti sonunda tüm gizemciliğe varmıştır