Osmanlıca Sözlük Lügat S Harfi

S Harfi

SIAB (Sa´b C) Güçlükler, zorluklar Zor ve çetin şeyler
SIBA´ Tulu etmek, doğmak * Kalbin meyli
SIBAG (C: Esbiga) Boya * Yaradılış
SIBAH Güzel şeyler Güzel olanlar şule
SIBGA Boya, renk, levn * Din, mezheb
SIBGATULLAH Cenab-ı Hakk´ın dilediği tarz, manevî renk, biçim ve şekilde yaratması İslâmî ahlâk ve karakteri halketmesi * Allah´ın dini
SIBHAL Şişman, büyük keler * Deve * Kırba * Câriye
SIBHALE Azası iri ve uzun olan
SIBR (C: Esbâr) Beyaz bulut * Taraf, yön, cânip * Çoğul, cemi
SIBT (C: Esbât) Torun
SIBTEYN İki torun
SIBTIR (C: Sibetrât) Uzun, tavil * Uzun boyunlu bir kuş
SIBYAN (Sabi C) Çocuklar, sabiler
SIDAK Kadın eşe verilen nikâh parası Nikâh akçesi
SIDAR Küçük gömlek * Başa örttükleri bez, baş örtüsü * Devenin göğsünde olan nişan ve alâmet
SIDDÎK Çok samimi, dâimâ doğruluk üzere ve Allah´a ve Peygamberine çok sâdık olan erkek Sözü ile işi bir olan
SIDDÎKA Doğruluk ve samimiyette çok sâdık olan kadın * Allah yolunda çok sâdık olan Hazret-i Aişe (RA) vâlidemiz ve Hazret-i Meryemin vasıf ve isimlerdir
SIDDÎKÎN Sıddık olanlar, Hazret-i Ebubekir (RA) gibi olanlar Hazret-i Ebubekir (RA) gibi olanlar ve Onun izini takib edenler Allah yolunun sadakatte en ileri olanları
SIDDÎKİYET Sadâkat ve doğrulukta en ileri oluş Çok sâdık olma hâli Velilik mertebesinin nihâyeti Peygamberlik mertebesinin bidâyeti olan makam * Aşere-i Mübeşşere´nin birincisi ve ilk halife olan Hz Ebubekir´in (RA) nâmı ve sıfatıdır * Çok doğru olup, hiç yalan söylememek
SIDK Doğru söz Hakikata muvâfık olan Bir şeyin her hususu tam ve kâmil olması * Ahdinde sâbit olmak * Peygamberlere mahsus en mühim beş hasletten birisi * Kalb temizliği(İslâmiyetin esası sıdktır İmanın hassası sıdktır Bütün kemâlâta îsal edici sıdktır Ahlâk-ı âliyenin hayatı sıdktır Terakkiyatın mihveri sıdktır Âlem-i İslâmın nizamı sıdktır Nev-i beşeri kâbe-yi kemâlâta îsal eden sıdktır Ashab-ı Kiramı bütün insanlara tefevvuk ettiren sıdktır Muhammed-i Hâşimî Aleyhissalâtü Vesselâm´ı meratib-i beşeriyenin en yükseğine çıkaran sıdktır İİ)
SIDK-I CENAN Kalblerin sâdık oluşu, sadakatlı
SIDK-I DERUN Kalb temizliği
SIDK U SELÂMET Doğruluk ve selâmetlik için oluş
SIFAT Bir kimse veya şeyin hal ve vasfı, keyfiyeti * Suret, çehre, yüz Nişan, alâmet * Bir şeyin keyfiyetini izah için kullanılan kelime
SIFAT-I AYNİYE Sadece zâta mahsus olan sıfat Zatî sıfat Lafza-i Celalin sadece Cenab-ı Vâcib-ül Vücud olan Rabbimize mahsus olması gibi (Bak: Sıfât-ı selbiye ve Sıfât-ı sübutiye)
SIFAT-I SEMÂİYE Gr: Kelimeye ait, kaideye, gramere uygun olmaksızın işitilmekle öğrenilen sıfat
SIFÂT (Sıfat C) Sıfatlar, vasıflar
SIFÂT-I ADEDİYE Sayı sıfatları
SIFÂT-I CEMALİYE Lütuf ve merhamet ile daha ziyade alâkalı olan vasıflar (Bak: Celâl)
SIFÂT-I FİİLİYE Cenab-ı Hakk´a (CC) mahsus fiilî sıfatlar (İhyâ, icad, in´âm, tasvir, tezyin, terzik gibi)
SIFÂT-I HÂSSA Hususi sıfatlar, şahsa ait sıfatlar
SIFÂT-I İLÂHİYE Allah´a aid sıfatlar Kendisini ve mânasının zıddını Cenab-ı Hakk´a nisbet caiz olan vasıflar (Rıza, Rahmet, Gazab gibi)
SIFÂT-I İŞARİYE İşaret sıfatları
SIFÂT-I SELBİYE Cenab-ı Hakk´ın vahdaniyet, kıdem, beka, kıyam-ı binefsihi, muhalefetün-lilhavâdis gibi sıfatlarıdır Mânalarında nefiy olduğu için "Selbî" denir Meselâ: Vahdaniyet, çokluğun; kıdem, fâniliğin nefyi olduğu gibi (Bak: Sıfât-ı zâtiye)
SIFÂT-I SÜBUTİYE Cenab-ı Hakk´ın sıfatları: Hayat, İlim, Sem´, Basar, İrade, Kudret, Kelâm, Tekvin sıfatları Bunlara "Sıfât-ı semaniye" de denir
SIFÂT-I ZÂTİYE (Sıfât-ı lâzime - Sıfât-ı vâcibe) Allah´ın zatından ayrılması mümkün olmayan ve zatına lâzım ve vâcib olan sıfatlar * Tecvidde: Harflerin zâtından ayrılması mümkün olmayan sıfatlarıdır (Bak: Sıfât-ı ayniye)
SIFAT TERKİBİ Sıfat tamlaması Meselâ: "Kâmil insan" kelimeleri bir sıfat terkibidir Burada Türkçe ifâdeye göre "kâmil insan" terkibinden birinci kelime sıfat (belirten), ikinci kelime ise mevsuf (belirtilen) dir Farsça kâideye göre "insan-ı kâmil" diye söylenir
SIFFÎN Hazret-i Ali (RA) ile Hazret-i Muaviye (RA) arasında vuku bulan muharebelere meydan olmakla şöhret bulmuştur Sıffîn muharebesinde Hazret-i Ali´nin maiyyetinde 120000 Hazret-i Muaviye´nin maiyyetinde 90000 kişi vardı Hazret-i Ömer´in (RA) oğlu Hz Abdullah da şehid olanların arasında idi Sıffîn vak´ası 110 gün sürmüş ve doksan muharebe olmuştur(Hazret-i İmam-ı Ali´nin Vak´a-i Sıffîn´de, Hazret-i Muaviye´nin taraftarlariyle muharebesi ise, hilafet ve saltanatın muharebesidir Yâni: Hazret-i İmam-ı Ali ahkâm-ı dini ve hakaik-ı İslâmiyeyi ve âhireti esas tutup, saltanatın bir kısım kanunlarını ve siyasetin merhametsiz mukteziyatlarını onlara feda ediyordu Hazret-i Muaviye ve taraftarları ise; hayat-ı içtimaiye-i İslâmiyeyi, saltanat siyasetleriyle takviye etmek için azimeti bırakıp, ruhsatı iltizam ettiler, siyaset âleminde kendilerini mecbur zannedip ruhsatı tercih ettiler, hatâya düştüler M)
SIFIR Hiç Olmayan bir şeyin ismi * Hiç bir sayı olmamak * Müsbetle menfi ortası, eksi ile artının arası * Fiz: Suyun donma derecesi
SIFIR-ÜL YED (Sıfr-ül yed) Mahrum, eli boş
SIFRİD (C: Safârid) Toygar adı verilen küçük kuş
SIFSIL Bir ot cinsi
SIFTİT (SIFTÂT) Kavi, kuvvetli, iri yarı, cesim kimse
SIGAR Küçükler
SIGAR Çocukluk hali Küçüklük Zelli oluş
SIGAR-I NEFS Zelil ve hakir olma hali Küçüklük, kıymetsizlik
SIGREB Küçük dişler
SIHAF (Sahfe C) Geniş düz kaplar
SIHHAT Sağlamlık Doğruluk Sağlık * Edb: Sözün yanlış ve eksik olmamasıdır (Sözün sağlamlığı diye tercüme edilebilen sıhhat-ı ifade: Bir ibarede zâf-ı te´lif, ta´kid, garabet, tetabu-u izafet, tekrar, tenafür, şivesizlik vs gibi kusurlar bulunmamakla tahakkuk eder)
SIHHÎ Sıhhata, sağlamlığa, doğruluğa dâir ve müteallik
SIHHİYE Sağlık ve hekimlik işleriyle uğraşan dâire * Sağlık işleri
SIHLE (C: Sehil) Yoğun, büyük nesne
SIHNA´ (Sıhnat) Balık yahnisi
SIHR Damat yahut enişte * Huk: Karı-kocadan biri ile diğerinin kan hısımları arasındaki akrabalık
SIHRE Kaynana, kayınvâlide
SIHRÎ Evlenmelerden meydana gelen akrabalık
SIHRİYET Evlenmek suretiyle meydana gelen akrabalık
SIHRİZ Kızıl hurma
SIHTİT Katı, şiddetli, şedid * Çok yükselen toz * Katıksız kavut denilen kavrulmuş un
SIHVE (C: Sahevât) Dağ üstünde yapılan burc
SIKA´ Kadınların, kirlenmemesi için başörtülerinin üstüne örttükleri ikinci örtü
SIK´AL Suda ıslanmış kuru hurma
SIKKE Bağlamak, sağlamlaştırmak, muhkem etmek * Ulaştırmak
SIKKİF Çok keskin sirke
SIKLET Ağırlık Mânevi sıkıntı
SIKT Ana karnından ölü olarak düşen çocuk * Çakmaktan düşen ateş
SIKY Yer sulamak Sulu ekin
SILA Kavuşmak, ulaşmak, vuslat * Âşıkın mâşukuna kavuşması * Doğduğu yeri, hısım akrabayı gidip görme * Bahşiş, hediye * Gr: Cümlenin içinde ism-i mensub bulunmasıyla, dahil olduğu cümlenin evvelce mâlum olması iktiza eder İçinde bulunduğu cümleyi sonradan gelen cümleye bağlamaya yarayan (edip, ederek, ederken) gibi fiil şekli rabt sigası
SILA-İ RAHİM Hısım akrabayı ve mü´minleri ziyaret etme, onlarla görüşme ve mektuplaşma; alâkayı devam ettirme * Akrabanın kusurlarını affetme
SILA´ Kebap * Isınmak için yakılan ateş
SILAH "Musâlaha" mânâsına mastar
SILAL Yaş ot
SILAME (C: Sılâmât) Bölük, cemaat, topluluk, fırka
SILAT (Sıla C) Sılalar * Bahşişler, armağanlar, hediyeler
SILE Bir şâire, yazdığı medhiye karşılığı olarak verilen para
SILL (C: Aslâl) Bir nevi ot * Bir nevi yılan
SILLE (C: Sılât) Vuslat, kavuşma * Hediye, atâ
SILYANE (C: Salayan) Bakla
SIMAD Şişe tıpası
SIMAG Ağızın bir tarafı
SIMAH Kulak deliği, kulak
SIMAH-I CÂN Can kulağı
SIMAM Tıpa Şişe tıpası
SIMAME Kan damarlarında tıkanıklık yapan kan pıhtısı
SIME (C: Sumem) Bahâdır, kahraman kimse * Berk, muhkem nesne * Büyük erkek yılan
SIMLAH Kulak kiri
SIMM Belâ, âfet * Arslan
SIMME Hâlis ve temiz
SIMSAM(E) Keskin kılıç * Kılıcın keskin olması
SIMSIM (C: Semâsım) Şişman ve etli adam
SIMT (C: Sümut) Dizi Dizilmiş şey
SINAAT (C: Sanâyi´) San´at, mahâret, ustalık
SINAB Hardal * Hardal ve kuru üzümden yapılan bir cins kuru boya
SINAÎ (Sınâiyye) San´atla ve sanayi ile alâkalı * İnsan yapısı
SINAİYYAT (Sınâi C) Sanatla ilgili olan şeyler * İnsan yapısı şeyler
SINAR Çınar
SINARE Demir iğ * İğ başı * Yay kabzası * Kulak
SINDİD (C: Sanâdid) Baş, başkan, reis, ileri gelen
SINF Söğüt yaprağı
SINIF Kısım, bölüm, tabaka
SINIFÎ Sınıfla alâkalı, kısıma ait
SINN Berd-i acûz günlerinden bir gün * Seleye benzer bir nesnedir, içine ekmek koyarlar * Deve sidiği
SINV Dal, budak Bir kökten çatallanan dallar * İki kardeş * Misil Şebih, benzer * Amca * Oğul
SINVU EBÎ Babamın kardeşi