Meteoroloji Sözlüğü

[i]DAĞ MELTEMİ (MOUNTAIN BREEZE)

Soğumuş havanın çekim etkisi nedeniyle dağ yamaçlarından aşağıya doğru esmesiyle oluşan yerel rüzgar Kanyon çekimi ve katabatik rüzgarlarla aynıdır Dağlık alanlardaki radyasyonel soğuma ile gerçekleşir Dağın yamaçlarının etrafını saran havadan daha soğuk olması nedeniyle alt tabakadaki hava soğur ve yamaçtan aşağıya doğru akmaya başlar Dağ yamacının dikliğine ve yamacın uzunluğuna bağlı olarak zaman zaman 50 Knots hıza kadar ulaşır Dağ meltemi vadi melteminin tam tersi yönünde eser

[i]DAĞ RÜZGAR SİSTEMİ (MOUNTAIN WIND SYSTEM)

Dağlık alanlarda, dağ ve düzlük, dağ ve vadi, vadi boyunca, vadiye çapraz olarak veya eğim rüzgarları gibi günlük sıcaklık değişimlerinden kaynaklanan rüzgarların genel oluşum sistemi için kullanılan terim

[i]DAĞ-PLATO RÜZGAR SİSTEMİ (MOUNTAIN-PLAIN WIND SYSTEM)

Dağlar ile etrafını çevreleyen platolar arasında oluşan, kapalı, büyük ölçekli termal kaynaklı sirkülasyonlara verilen isim Dağdan platoya rüzgar akışı şeklindeki sirkülasyon genelde geceleri, platodan dağa doğru rüzgar alışı şeklindeki sirkülasyon ise gündüzleri gerçekleşir

[i]DENİZ MELTEMİ (SEA BREEZE)

Gece ve gündüz boyunca kara ve denizlerin farklı ısınmaları sonucu ortaya çıkan sıcaklık farkından doğan ve denizden karaya doğru esen rüzgar Gündüz karalar denizlerden daha çabuk ve daha fazla ısındığından, deniz meltemi gündüz esen bir rüzgardır ve öğle saatlerinden sonra hızı maksimuma ulaşır Kara melteminin tam tersi yönünde eser

[i]DENİZ MELTEMİ CEPHESİ (SEA BREEZE FRONT)

Büyük su kütleleri tarafından çevrilmiş karaların kıyı kesimlerinde görülen meteorolojik bir olay Deniz melteminin karaya ulaştığı yerlerde oluşur Su ve kara arasındaki dengesiz ısınma nedeniyle, maksimum yukarı doğru hareket alanı veya konverjans sahası karanın 15 ile 20 km içlerinde ve öğleden sonra ortalarında gerçekleşir Bu alanda oraj bulutu veya sağanak yağışa neden olabilecek tepeli cumuluslar gelişir Bu aşamada sahilde mavi bir gökyüzü ile hafif bir meltem vardır Bu meteorolojik olaylar sık sık Meksika Körfezinde ve Florida''ın doğu kıyılarında görülür

[i]DENİZ MELTEMİ KONVERJANS ZONU (SEA BREEZE CONVERGENCE ZONE)

Deniz melteminin konverjans yapmaya başladığı sınır bölgeye verilen isim Denizden esen meltemle bu bölgeye gelen nemli hava burada yükselir ve konvektif bulutların oluşmasına neden olur

[i]DRENAJ RÜZGARI (DRAINAGE WIND)

Bir dağ yamacı boyunca soğuyan havanın neden olduğu katabatik rüzgar Dağ meltemleri bu olaya iyi bir örnektir

[i]DUVAR BULUT (WALL CLOUD)

Kuvvetli veya şiddetli tornadolardan önce gelişen, cumulonimbus ana bulutunun tabanından görülmedik şekilde aşağı seviyelere doğru uzanmış, altında görülebilir şekilde yağış olmayan bulut türü Bu tür bulutlar daha çok oraj bulutlarının yukarı dikey yükselme alanlarında veya içeri doğru toplanma alanlarında oluşur ve yukarı doğru hareketle birlikte siklonik dönüş sergiler

[i]EĞİM-YAMAÇ BOYU RÜZGAR SİSTEMİ (ALONG-SLOPE WIND SYSTEM)

Termal kaynaklı, kapalı, günlük dağ rüzgar dönüşü Alt seviyelerden dağ yamacı boyunca tırmanan rüzgar üst seviyelerde ters yönde eserek devreyi tamamlar

[i]EĞİM RÜZGARI (FALLWIND)

Fön rüzgarlarına benzer yapıda olan, dağ yamaçlarından aşağıya doğru inen rüzgarın, seviye kazanması sonucunda ısınması durumu Dağ yamacından aşağıya inen rüzgar ne kadar ısınsa da etrafındaki hava parselinden daha serin bir yapıdadır

[i]FÖN (FOEHN)

Yüksek dağ sıralarının kuytu yamaçlarında yaşayanların yakından bildikleri rüzgar şekli Dağ yamacından aşağıya doğru esen kuru ve sıcak rüzgar Herhangi bir hava parseli dağ yamacına tırmanmaya başladığında, kuru adyabatik lapse-rate oranında (100 mde, 1 °C) soğumaya başlar ve bu soğuma işba/doyma noktasına ulaşılana kadar devam eder Soğuyan hava parseli yoğunlaşacağından dağın üst taraflarında fön bulutları oluşur ve büyük olasılıkla dağın rüzgara bakan yamaçlarına yağış bırakır Dağın öbür yamacına geçen rüzgar ise tepeden aşağıya indikçe kuru adyabatik lapse-rate oranında ısınmaya başlar, genleşir ve kurur Dağın eteklerindeki düzlüklere ulaştığında ise artık kuvvetli, kuru ve sıcak bir rüzgardır Örneğin, 3000 mlik bir dağı tırmanmaya başlayan 20 °C sıcaklığında ve % 60 neme sahip olan hava parseli dağın öteki tarafına geçtiğinde sıcaklığı 30 °C ''ye ulaşır ve tamamen kurudur Fön rüzgarı, genellikle kış aylarında havayı ısıtan, çevredeki kar ve buzu eriten sihirli bir değnek gibidir Meteorolojide dağ yamacından aşağı doğru esen her türlü rüzgarın fön olarak tanımlanması gibi yanlış bir kullanım vardır Doğrusu, dağ yamacından aşağıya doğru esen, havayı ısıtan, kar ve buzları eritebilen, sıcak rüzgarlar olması gerekir

[i]FÖN BULUTU (FOEHN CLOUD)

Fön rüzgarlarını oluşturan hava parselinin dağ yamacını aşması sırasında, dağın rüzgara bakan yamaçlarında oluşan cumuluform bulutlar Aynı zamanda ''''''''fön duvarı''''''''da denir

[i]FÖN DUVARI (FOEHN WALL)

Fön rüzgarlarını oluşturan hava parselinin dağ yamacını aşması sırasında, dağın rüzgara bakan yamaçlarında oluşan ve duvarı andıran, belli bir seviyede tabanı olan cumuluform bulutlar Aynı zamanda ''''''''fön bulutları''''''''da denir

[i]FÖN MOLASI (FOEHN PAUSE)

Yerde soğuk hava tabakasının oluşması sonucunda, esmekte olan fön rüzgarının bu soğuk hava tarafından yerden yukarıya kaldırılması sonucunda zaman zaman fön rüzgarının yerde esmiyor gibi algılanması durumu

[i]FÖN RÜZGARI ALÇAĞI (FOEHN CYCLONE)

Fön rüzgarının esmesi sırasında dağın iki tarafındaki sıcaklık farkının zaman zaman 10-15 °C'''''''' ye ulaşması sonucunda oluşan kuvvetli sıcaklık farkının, dağın doğu yamacında oluşturduğu alçak basınç

[i]FRAKTOKÜMÜLÜS (FRACTOCUMULUS)

Bir cumulus bulut türü Alçak, küçük, dikine gelişmeli, parçalı ve kenarları keskin hatlarla ayrılmamış cumulus Genellikle kötü havalarda, altostratus veya nimbostratus bulut tabakalarının altında yer alır

[i]FRAKTOSTRATUS (FRACTOSTRATUS)

Stratus bulutunun parçalı tabakası Bağımsız bir şekilde gelişen, altostratus veya nimbostratus bulut tabakalarının altında yer alan, ince, alçak seviyeli, saydam bulut tipi Nimbostratustan ayırıcı özelliği renginin daha koyu ve parçalı olmasıdır Eğer bu bulut tipi tabaka şeklinde değil de, parçalı ve dikey gelişme gösteren tipteyse o zaman fractocumulus denir

[i]FRAKTUS/PARÇALI (FRACTUS)

Bulutlarda ''parçalı'' anlamına gelen Latince kelime Oldukça karışık görünüme sahip, düzensiz parçalar şeklindeki bulut kümeleri Stratus ve Cumulus bulut çeşitlerini tanımlamada ön ek olarak kullanılır

[i]FUMULUS (FUMULUS)

Bulut sınıflandırmasında kullanılan ve bulutu tanımlamada kullanılan Latince kelime Stratustan sirrüse tüm seviyelerde gözlenebilen ince örtü şeklindeki doğrudan gözlenmesi zor olan bulut çeşidi Sıcak günlerde ve alçak enlemlerde daha fazla görülür Çabucak kalınlaşan bu bulut türü, görünür hale gelerek cirrus ve kümülüse dönüşür Zaman zaman kararsız yapıya bürünen bu bulut, yağışını bıraktıktan sonra aniden kaybolur