Meteoroloji Sözlüğü

[i]MELTEM (BREEZE)

Konveksiyon kaynaklı, gece ve gündüz ile yerel yer şekilleri farklılıklarından kaynaklanan hafif veya orta kuvvette rüzgar Bu rüzgarlar, gece ve gündüz, kara ile deniz arasında veya vadi ile tepe arasında düzenli olarak yön değiştirerek eserler Deniz, kara, vadi, dağ ve buzul meltemi olmak üzere beş ayrı sınıfta incelenebilir Bu rüzgarların oluşmasındaki temel neden; iki nokta arasında, güneş ışınlarını farklı derecede emmeden kaynaklanan sıcaklık farkının oluşmasıdır

[i]MEMELİ BULUT ((MAMMATUS) POCKY CLOUD)

Alt seviyelerinde keseler veya memeler şeklinde bulut oluşumuna sahip bulut cinsleri için kullanılan terim Özellikle, stratocumulus ve cumulonimbus bulutlarının alt seviyelerinde veya örs görünümlü gelişme bulutlarının altında gözlenen meme veya kese benzeri bulut oluşumlarını örsün üzerinde Cb''nin dağılımıyla oluşan Cirrus bulutlarıyla beraber görmekte olasıdır

[i]MERCEK BULUTLAR (LENTICULAR CLOUD)

Aşağı yukarı birbirlerinde ayrı parçalar halinde olan, düz mercek veya bademe benzeyen, dış hatları kesin olarak belli olan bulutlara verilen isim Bu bulutlar engebelerden kaynaklanan rüzgar dalgalanmalarının bir sonucu olarak oluşur ve engebenin kuytu tarafında aşağı doğru hareketli türbülansın olduğunu gösterir Orografik bir olayın sonucudur Mercek terimi daha çok cirrocumulus, altocumulus ve stratocumulus tipi bulutlarla beraber kullanılır Fön rüzgarlarının görüldüğü her türlü coğrafi alanda bu tür bulutları görmek olasıdır

[i]METEOROLOJİ (METEOROLOGY)

Atmosfer ve atmosferik olaylarla ilgilenen bilim dalı Meteoroloji bilime de kendi içinde tarımsal meteoroloji, astrometeoroloji, uçuş meteorolojisi, dinamik meteoroloji, hidrometeoroloji, operasyonel, deniz, askeri, uygulamalı ve sinoptik meteoroloji gibi alt dallara ayrılır Meteoroloji kelimesi, Yunanca ''meteoros'', ''yüksek'' ve ''logos'' ''anlatmak'' kelime bileşenlerinden türemiştir Meteoroloji hava olaylarıyla ilgilendiği kadar, iklim, atmosferin fiziki, dinamik ve kimyasal özellikleri ile atmosfer ve yer arasındaki karşılıklı etkileşimle de ilgilenir Meteoroloji, iklimbilim yani klimatolojiden ayrı tutulmalıdır çünkü klimatoloji aktüel hava koşullarıyla değil daha çok onların uzun süreli ortalamalarıyla ve iklim tipleriyle ilgilenir

[i]MİSTRAL (MISTRAL)

Akdeniz''in kuzeybatı kıyılarından Akdeniz''e doğru esen, kuzeyli, soğuk ve kuru rüzgar Bu rüzgarın estiği zamandaki sinoptik durum incelendiğinde; Cenova Körfezi üzerinde yerleşmiş bir alçak basınç merkezi ve kuzeybatısında bir yüksek basınç merkezinin varlığı gözlenir Mistralın hızı (40 ile 75 Knot) yer yer demiryolunda ilerleyen bir vagonu rayından çıkararak devirebilecek şiddete ulaşır

[i]NİMBOSTRATUS (NIMBOSTRATUS)

Alçak, şekilsiz, hemen hemen tek tipli, koyu gri renkli ve yağmur taşıyan bulut tabakasına verilen isim Sürekli yağmur ve kar en belirgin özelliği olmasına karşın ayırt edici bir özellik değildir çünkü yağışa neden olmayan nimbostratuslar da vardır Çoğunlukla bu buluttan oluşan yağış yere kadar düşmez veya yoğun yağış nedeniyle bulut tabanı görülemez Bu durumda bulutun alt tabakaları yere doğru salkım saçak uzanır Alışılmış şekilde bir nimbostratus bulutunun evrimi şu şekildedir: Bir altostratus tabaka bulutu gelişir, kalınlaşır ve alçalarak nimbostratus bulutu şekline gelir Nimbostratus bulutunu fractocumulus ve fractostratuslarla beraber görmek mümkündür Çok nadir olarak bu iki tür bulutun evrimi nimbostratus oluşumuna neden olur Her mevsim görülebilmesine rağmen en sık görüldüğü mevsim sonbahar ve kıştır

[i]OROGRAFİK BULUT (OROGRAPHIC CLOUD)

Hava parselinin yukarıya doğru, bir engebe veya engel tarafından yükselişe zorlanmasıyla oluşan bulut türü Yükselen hava içinde basıncın azalması, adyabatik soğuma görülür ve eğer yeterli neme sahipse yoğunlaşma sonucu yağış gerçekleşir Dağların rüzgar altı yani kuytu taraflarında oluşan mercek ve dalga bulutları orografik bulutlara örnektir Kaynak itibariyle zaman zaman cirrus, cumulus ve stratus bulutları da orografik olarak oluşurlar

[i]OROGRAFİK KALDIRMA/YÜKSELME (OROGRAPHIC LIFTING)

Dağ veya yüksek tepe gibi doğal engeller tarafından hava akımının yukarıya doğru tırmanmaya zorlanması durumu Nemli hava yukarıya doğru tırmanmaya zorlanınca soğur, yoğunlaşır ve yağmur veya kar olarak yere düşer Tırmanan hava parseli dağın kuytu yamacına ulaşınca aşağıya doğru çöker, ısınır ve nispi nemi düşer Kuytu tarafta yağış olmaz ve belli bir süre sonra var olan bulutların da kaybolduğu gözlenir

[i]ORTA BULUTLAR (MIDDLE CLOUDS)

Bulut tabanı 6 000 ile 18 000 feet arasında değişen bulutları belirtmede kullanılan bir terim Genellikle su damlacıklarından oluşmasına rağmen yüksek enlemlerde su damlacıklarının yerini buz kristalleri alır Altocumulus, altostratus ve nimbostratus temel orta bulutlardandır Sıcaklık kuşağına bağlı olarak taban yükseklikleri değişir Kutuplarda tabanı daha alçak iken ekvatorda oldukça yüksektir

[i]PARÇALI AZ BULUTLU (PARTLY CLOUDY)

Günün herhangi bir saatinde, gökyüzünü tam olarak kapatmayan bulutların havada var olması durumu Parçalı bulutlu teriminin kullanımı için kapalılıkta herhangi bir standart yoktur Gökyüzünde bulut olması ve tamamen gökyüzünü kapatmaması durumunda bu terim kullanılabilir Gökyüzünün kapalılığı ile ilgili olarak kullanılan diğer terimler: açık, az bulutlu, çok bulutlu, parçalı çok bulutlu ve kapalıdır

[i]PARÇALI ÇOK BULUTLU (BROKEN SKY)

Gökyüzünün tamamının kapalılığı göz önüne alındığında, kapalılığın 5/8 ile 7/8 arasında olması durumunda kullanılan kavram