Osmanlıca Sözlük Lügat M Harfi

M Harfi

MÎK f Çekirge
MÎK Çabuk ağlayan, yufka yürekli olan
MİKA Muhabbet, sevgi
MİKAA Kassarların üzerinde bez döğdükleri ağaç * Kassarlar tokmağı * Yaşlı ve uzun boylu kimse
MİK´AB Geo: Küb * Mat: İki defa kendisi ile çarpılan sayı
Mİ´KAB Kızdan sonra oğlan doğuran kadın Bir oğlan sonra bir kız doğuran
MİK´AB (C: Mekâıb) Topuk mesti
MİKÂİL Rezzakıyyet arşının hamelesi olan büyük Melek Dört Büyük Melekten birisi (Bak: Melâike)
MİKAMME Süpürge
MİKAT Bağırdak ipi, (oğlancıkları beşikte onunla bağlarlar) * Kesilme ânında koyunun ayağını bağladıkları ip
MİKAT Bir iş için tayin edilen zaman veya yer * Mekke-i Mükerreme yolu üzerinde hacıların ihrama girdikleri yer
MİKATÎ Hacc mevsimini beklemek üzere Mekke-i Mükerreme´de kalan kimse
MİKAT SÜNNETİ Hacca niyet edenin ihrama girmesi
MİKATT (C: Mikât) Üzerinde kalem kesecek âlet
MİKDAD Demir kesme âleti
MİKDAM (C: Makadim) Çok ayaklı * Kıdemli * Çok çabalayıp uğraşan Fazlaca gayret sarfedip ikdâm eden
MİKDAR Parça Kısım Bölük * Kıymet Değer Derece
MİKDAR-I KÂFİ Yeter derecede
MİKDAR-I KAMET Namaza başlamak için okunan kamet zamanı kadar
MİKELE Sofra takımı
MİKHAL (C: Mekâhil) Göze sürme çekmekte kullanılan âlet
MİKLEB Eskiden ciltlenen kitapların sol tarafındaki fazlalık parçanın adı
MİKLEME Kalemlik, kalem konacak âlet
MİKNE (C: Mekenât) Süpürge
MİKNESE Süpürge
MİKNET Güç, kudret, kuvvet
MİKRA´ Balta gibi bir alettir ve onunla taş parçalarlar
MİKRAA (C: Mekâri) Davul çomağı * Çoban değneği
MİKRAM Çok ikram ve kerem eden Bağışlayan, ihsan eden
MİKRAM (MİKRAME) (C: Mekârim) Kadınların başını ve yüzünü örttükleri nakışlı bez
MİKRAT (C: Mekârâ) Su mecrâsı (Her taraftan gelen yağmur suyu orada toplanır) * Büyük havuz * Büyük çanak
MİKRAZ (C: Mekariz) Makas
MİKREB (C: Mekârib) Çift sürmede kullanılan saban
MİKRON Fr Metrenin milyonda biri Milimetrenin binde biri
MİKROSKOP Fr Gözle görülmeyecek kadar küçük cisimleri, çok defa büyük göstermeye yarayan âlet
MİKSAHA (C: Mekâsih) Süpürge
MİKSAL Çok keskin kılıç
MİKSAR Çok konuşan, sözü uzatan, geveze * Çoğaltan, teksir eden
MİKSEFE (Kesâfet den) İçine elektrik enerjisi yığılan âlet (Kondansatör)
MİKSEHA (C: Mekâsih) Süpürge
MİKSİR Çok söyleyici, çok konuşan
MİKŞAT Hattatların, kamış kalemlerinin kabuğunu soymakta kullandıkları âlet
MİKTA´ Kesecek âlet
MİKTEBE Tabak üstüne örttükleri nesne
MİKTEL Onbeş sa´ miktarı nesne alır ölçek
MİKVAL Çok konuşan
MİKVED (C: Mekavid) Yular
MİKVEL Lisan Dil
MİKYAL (C: Mekâyil) (Keyl den) Ölçek Tahıl ölçeği
MİKYAS Kıyas edecek, ölçecek âlet Ölçü âleti Uzunluk ölçüsü Ölçek
MİKYAS-I KUVVET Kuvvet ölçer Dinamometre
MİKYAS-I MÂ Hidrometre
MİKYAS-I ZELAZİL Yer sarsıntısının şiddet ve yönünü gösteren âletler
MİKYAS-ÜL HARARE Harâret derecesini ölçen âlet Termometre
MİKYAS-ÜL MÂYİAT Sıvıların yoğunluk derecesini ölçen âletin adı
MİKYAS-ÜR RİYAH Rüzgâr hızını tâyin eden âlet
MİL İğne gibi ince ve uzun bir âlet * Göze sürme çekecek âlet * Ucu sivri çelik kalem * Sivri dağ tepesi * Bir çarkın, üzerinde döndüğü mihver, eksen * Elektromotordan iş tezgâhına kuvvet nakleden uzun çelik çubuk * Selin bıraktığı en verimli münbit toprak * Mesafeyi gösteren işaret çubukları * Bir kilometreden fazla mesafe, uzaklık
MİL-İ BAHRÎ İngiliz deniz mili (1852 metre)
MİL-İ BERRÎ Kara mili (1609 metre)
MİLA Bir kap dolusu nesne
MİLAD (Velâdet den) Doğum günü * Hz İsa´nın (AS) doğum günü kabul edilen yıl başı
MİLADÎ Milada ait Milada dayanan Ekser Avrupalıların takvim başlangıcı yaptıkları Milad yılına ait * İsa´nın (AS) doğumundan itibaren başlayan takvim ki, miladî tarih denir
MİLAH (Milh C) Milhler, tuzlar
MİLAHAT Gemicilik Gemicilik bilgisi
MİLAK Bir nesnenin kıyam ve sebâtına sebep olan nesne
MİL´AKA (C: Melâik) Tahta kaşık
MİL´AKA-TIRAŞ f Tahta kaşık yapan
Mİ´LAT (C: Meâli) Yas tuttuğunda, kadınların gözyaşı sildikleri bez
MİLAT Duvara yaptıkları çamur Sıva balçığı
MİLBEN Kerpiç kalıbı * Süt sağacak kap
MİLDEM (MİLDÂM) Çekirdek dövdükleri taş * Ahmak ve iri vücutlu kimse
MİLDES Hurma çekirdeğini dövdükleri büyük taş
MİL´E Dolu, dolusu * Cemaat (Bak: Mele´) * Havuz
MİLEL (Millet C) Milletler Bir millet sayılan topluluklar * Bir din veya mezhebde olan topluluklar
MİLEL-İ MÜTEMEDDİNE Medenileşmiş milletler
MİLEL-İ SÂİRE Başka, diğer milletler
MİLEZZ Katı, şiddetli, şedid
MİLG Ahmak
MİLH (C: Emlâh-Milha-Milah) Tuz
MİLHA (Milhât) (C: Melâhi) Eğlence, oyun, cümbüş
MİLHA (Milh C) Tuzlar
MİLHA Kutu Dağarcık
MİLHAB (C: Melâhib) Kesecek âlet * Ber nesnenin kabuğunu soyacak âlet
MİLHAFE Bürünecek şey Yorgan
MİLHE Güzel kelâm, lâtif söz
MİLHEZ Mürekkep karıştırmakta kullanılan bir âlet
MİLHÎ (Milhiye) Tuzla alâkalı Tuzdan
MİLİ f Kedi
MİLİS Fr Orduya yardımcı halk kuvveti
MİLK Mal cinsinden olan yer Birisinin tasarrufu altında bulunan yer Mülk
MİLK-İ YEMİN Köle, cariye
MİLKA Eskiden mürekkep hokkalarına konulan ham iplik
MİLKAT Cerrah cımbızı
MİLKAT (C: Melâkıt) Tandırdan ekmek çıkaracak âlet
MİLKDAR f Hükümdar, pâdişah Mülk sâhibi
MİLKED Nesne dövecek âlet
MİLLET Bir dinden olanların topluluğu Din, dil ve târih beraberliği bulunan insan cemaatı Sınıf Topluluk * Bir sülâleden gelenlerin hepsi * Maddi, mânevi bir unsurdan sayılıp beraber yaşayanların hepsi
MİLLET-İ BEYZA Bütün Müslümanlar
MİLLET-İ HÂKİME Hâkim millet
MİLLET-İ MERHUME Müslümanlar, İslâm Milleti (Allah´a ve onları ebedi saadete sevkeden emirlerine itaat ettiklerinden, kendileri rahmete mazhar olmuşlardır)
MİLLÎ (Milliye) Din ve millete âit, milletle alâkalı, millete mensub
MİLLİYET Ümmet Aralarında din, dil ve tarih birliği olan topluluktaki hâl Millet olma Aralarında maddi mânevi birlik ve beraberlik râbıtaları bulunan topluluktaki vasıf (Milliyetimiz bir vücuddur Ruhu, İslâmiyyet; aklı, Kur´ân ve imândır)(Kimin himmeti milleti ise, o tek başiyle küçük bir millettir M)(Fikr-i milliyet, şu asırda çok ileri gitmiş Hususan dessas Avrupa zâlimleri, bunu İslâmlar içinde menfi bir surette uyandırıyorlar, tâ ki, parçalayıp, onları yutsunlarHem fikr-i milliyette bir zevk-i nefsâni var; gafletkârâne bir lezzet var; şeâmetli bir kuvvet var Onun için şu zamanda hayat-ı içtimaiye ile meşgul olanlara, "Fikr-i milliyeti bırakınız!" denilmez Fakat, fikr-i milliyet iki kısımdır Bir kısmı menfîdir Şeâmetlidir, zararlıdır; başkasını yutmakla beslenir, diğerlerine adâvetle devam eder, mütayakkız davranır Şu ise, muhâsamet ve keşmekeşe sebebdir Onun içindir ki, hadis-i şerifte ferman etmiş: $Ve Kur´an da ferman etmiş: $ İşte şu hadis-i şerif ve şu âyet-i kerime; kat´i bir surette menfî bir milliyeti ve fikr-i unsuriyeti kabul etmiyorlar Çünki: Müsbet ve mukaddes İslâmiyet milliyeti, ona ihtiyaç bırakmıyor M) (Bak: Türk)(Menfî milliyette ve unsuriyet fikrinde ifrat edenlere deriz ki:Evvelâ: şu dünya yüzü, hususan şu memleketimiz, eski zamandan beri çok muhaceretlere ve tebeddülâta mâruz olmakla beraber; Merkez-i Hükümet-i İslâmiyye bu vatanda teşkil olduktan sonra, akvâm-ı sâireden pervane gibi çokları içine atılıp, tavattun etmişler İşte bu halde Levh-i Mahfuz açılsa ancak hakiki unsurlar birbirinden tefrik edilebilir Öyle ise, hakiki unsuriyet fikrine, hareketi ve hamiyeti bina etmek mânasız ve hem pek zararlıdır Onun içindir ki: Menfî milliyetçilerin ve unsuriyet-perverlerin reislerinden ve dine karşı pek lâkayd birisi mecbur olmuş; demiş: "Dil, din bir ise; millet birdir" Mâdem öyledir Hakiki unsuriyete değil; belki dil, din, vatan münâsebatına bakılacak Eğer üçü bir ise, zaten kuvvetli bir millet; eğer biri noksan olursa, tekrar milliyet dairesine dâhildir M)
MİLLİYETPERVER f Milliyetini seven
MİLSAH (C: Melâsıh) Keten tarağı
MİLT Nesebi bilinmeyen
MİLTAN Yağ değirmeni
MİLTAT Dimağa ermiş olan baş yarası * Deniz kenarı
MİLVAH Tuzak yanında koydukları kuş * Semiz olmayan hayvan
MİLVAT Mala
MİLZAB (C: Melâzib) Aşırı derecede cimri, pek hasis
MİM Kur´ân-ı Kerim alfabesindeki yirmidördüncü harf olup, ebced hesabında kırk sayısının karşılığıdır * Tarih yazarken bazan Muharrem ayına bir işaret olabilir * Bir kitap veya ibarenin sonuna veya altına temme (bitti) yerine ve "mâlum oldu, görüldü" makamında konulan bir harftir (Bak: Ebced)
Mİ´MAR İmar eden Hüner sâhibi İnşaat plânlarını yapan ve bunların kurulmasına bakan san´atkâr Binâ inşa eden mühendis
Mİ´MARÂN f Mimarlar
Mİ´MARÎ (Mi´mariyye) Mimarlıkla alâkalı Mimarlığa âit * Bir yapı için mimara verilen para
MİMHA Meni silmeye mahsus bez parçası
MİMHAZA Yayık (Onunla yoğurttan yağ çıkarırlar)
MİMÎ (Mimiyye) Mim harfi ile alâkalı İçinde mim harfi bulunan kelime
MİMLAKA Yer düzeltecek taş
MİMLEHA Tuzlu yer
MİMRAZ Hastalıklı, illetli
MİMSAH Yalancı
MİMSAHA Adi basacak nesne * Yüz silecek mendil
MİMSİZ MEDENİYET Vahşilik, denîlik Alçaklık * Medeni kelimesinin, Kur´ân alfabesine göre "mim" harfini kaldırırsak, denî kelimesi kalır Buna binaen, "mimsiz medeniyyet" de denî, alçak ve zâlim yerinde kullanılmıştır
MİMTAR Yağmurluk
MİN Arabçada harf-i cerrdir 1- Mekân ve bir şeye başlamayı ifâde ederMeselâ: $ "Haftadan haftaya" da olduğu gibi2- Teb´iz için olur Meselâ: $"Kim bir kavme benzemeğe özenirse onlardan sayılır" cümlesinde olduğu gibi Bazılarını, bir kısmını ifâde ediyor 3- Cinsi beyan için olur Meselâ: $ "İşlediğiniz hayrı Allah bilir" cümlesinde "min" tebyine (açıklamaya) vesile oluyor4- Bedel-i ivâz (karşılık) için olur Meselâ: $ "Ahirete bedel, dünya hayatına râzı mı oldunuz" cümlesinde olduğu gibi5- Tâlil (sebeb bildirmek) için olur Meselâ: $ "Allah´tan korktuğu için ağlıyor" cümlesinde olduğu gibi Önündeki kelime mef´ulün leh olur6- İstiğrak ifadesi için olur Gâyet, hiç bir, hiç gibi "Bize hiç bir yorgunluk dokunmadı" cümlesinde olduğu gibi $ Bâzı fiiller mef´ul-ü bihini, "min" ile alır Bu takdirde den, dan manası ile tercüme edilmez7- Tahsis-i alel umum (katiyyet ifadesi) için olur Bu da zâidedir Meselâ: $ "Hiç kimse bana gelmedi" cümlesinde olduğu gibi Bunlardan başka "min" harf-i icerri;fasıl mânasına, birbirine zıd iki kelimeden ikincisine dahil olur Bâ-i cerreye, an $, fi $, ind $, alâ $´ya müradif olur $ Rubbemâ, mânasına ve sıla olur Lâm-ı zâide ve $ müz ve ba-i kasem yerinde de kullanılır
MİNA Şişe, cam, billur * Parlak saray * Sırça Kuyumcuların kullandıkları lâcivert renkli sırça
MİNA´ (C: Miyâni) Liman
MİNAFAM f Cam mavisi, sırça renkli
MİN´AM Çok in´am ve ihsan eden
MİNARAT (Minare C) Minareler
MİNARE (C: Minarat) (Aslı menare´dir) Nur mevzii Ezan mevkii
MİNA-RENK f Gök mavisi
Mİ´NAS Kız doğuran kadın
MİN-BA´D Bundan sonra, bundan böyle
MİNBAZ Hallaç tokmağı
MİNBER Camide hatibin hutbe okumasına mahsus kürsü (Rif´at mânasına olan nebr´den ism-i âlettir) (Bak: Hutbe)( Minber, Vahy-i İlâhinin tebliğ makamı olduğundan, o vesvese-i siyasiyenin hakkı yoktur ki o makâm-ı âliye çıkabilsin S)
MİNBEZE Yastık
MİNCAB Zayıf kimse * Yeleği ve temreni olmayan ok
MİNCAR Havan Havan eli
MİNCEDE Küçük asâ, küçük sopa * Yorgancı çubuğu
MİNCEL (C: Menâcil) Orak Ekin orağı
MİNCEM (C: Menâcim) Terâzi kolu
MİNCERE Soğuk suya harâret veren kızmış sıcak taş (O suya "necire" derler)
MİN-CİHETİN Bir cihetten, bir bakıma göre
MİNCİLAB Murdar su, pis su
MİNDAG Hücum edecek âlet
MİNDAS Yeyni avret, hafif kadın
MİNDEF (C: Menâdif) Hallaç yayı
MİNDEL Hırslı, doymaz ve açgözlü insan Yırtıcı kimse * Zorba, eşkiya
MİNDİF Atılmış pamuk
MİNDİL (C: Menâdil) Peşkir Mendil Bez parçası
MİN-EL-ARŞ İLE-L-FERŞ Arştan yeryüzüne kadar
MİN-EL EVVEL Evvelden beri
MİN-EL EZEL Ezelden beri
MİN-EL KADİM Çok evvelden Eskiden beri
MİN-EL MÜHLİKAT Helâk edenlerden Mühlik olanlardan
MİNEN (Minnet C) Minnetler
MİNESSERA İLESSÜREYYA (Mines serâ il-es süreyyâ) Yerden göğe kadar
MİN-EŞ ŞEMS Güneşten
MİNFAH (C: Menâfih) Körük
MİNFAK Çok fazla nafaka veren
MİNFEHA Peynir mayası
MİN GAYR-I HADDİN Had harici, edeb dışı olarak * Haddim olmayarak
MİNH (MİNHÜ) (C: Minhüm) Ondan (Müzekker hâli)
MİNHA (C: Minhünn) Bundan, ondan (Müennes hâli)
MİNHA (C: Minah-Menâyih) Atiyye, bahşiş
MİNHAC Meslek Yol Açık ve belli yol * f Büyük ve işlek cadde
MİNHAC-I HİDAYET Doğru yol Hidayet yolu
MİNHAC-ÜS SÜNNET Sünnet yolu Sünnet caddesi Hazret-i Peygamber´in (ASM) gittiği, emrettiği şeriat yolu
MİNHAR Misafirperver Misafir kabul edip ağırlayan
MİNHAS (C: Menâhis) Uğursuz şey
MİNHAT (C: Menâhit) Dülger rendesi Taş veya tahta yontmada kullanılan âlet
MİN-HAYSÜ-LAYAHTESİB Hesab edilmedik ve umulmadık yerden veya kadar (mânasında)
MİNHÜM Onlardan
MİN İLA den ye kadar
MİNKAA Küçük taş çömlek
MİNKAB Delecek âlet Ateş yakmak ve tutuşmak
MİNKAL (C: Menâkıl) Çamur teknesi
MİNKALE Geo: Yarım dâire şeklinde dereceli geometri âleti İletki
MİNKAR (C: Menâkir) Yırtıcı kuşların gagası * Taşçı kalemi Taş yontmağa mahsus kalem
MİNKAR-I MAHRUT Gagaları konik biçimde ve kuvvetli olan kuşlar (Serçe, karga gibi)
MİNKAR-I MEŞKUK Kırlangıç ve çobanaldatan gibi gagaları kısa ve çok yarık olan kuşlar
MİNKARÎ Gaga biçiminde Gagayı andırır tarzda
MİNKAŞ (Minkaşe) Cımbız, kıskaç * Demir kalem
MİNKAZ Uzunluğuna yarılmış, boylamasına bölünmüş
MİN KÜLL-İL VÜCUH Her yönden Her cihetle
MİN-MA (Mimmâ okunur) Şey, nesne O şeyden
MİNMAS Kıl yolacak âlet
MİNNET İyiliğe karşı duyulan şükür hissi * Birisine iyilik etmek * Yapılan iyilikleri sayarak başa kakmak
MİNNETDAR f Bir iyiliğe karşı minnet duyan Yük altında kalır gibi birisinin iyiliğine karşı mahcubiyet
MİNNETDARANE f Minnetli olarak Minnet eder surette
MİNNETDARÎ f Minnetdarlık
MİNNETDİDE f Minnet ve iyilik görmüş
MİNNETKEŞ (C: Minnetkeşân) f Minnet altında bulunan Minnet çeken
MİNNETKEŞÂN (Minnetkeş C) Minnet altında bulunanlar, minnet çekenler
MİNNETŞİNÂS (C: Minnetşinâsân) İyilik tanıyan Minnet bilir
MİNNETŞİNÂSÎ f İyilik tanıyıcılık, minnet bilirlik
MİNSAF (C: Menâsıf) Hizmetkâr, hizmetçi
MİNSAR (MİNSİR) Yardımı çok olan kimse * Yardım edecek âlet
MİNSEC (C: Menâsic) Çulhaların bez tarağı
MİNSEE (MİNESSEE) Asâ, sopa
MİNSEF (C: Menâsif) Elek Kalbur Külünk
MİNSEGA (C: Menâsıg) Ekmekçilerin ekmek tozunu sildikleri nesne * Yufka yuvarlağı
MİNSER (C: Menâsir) Yırtıcı kuşların gagası * Taşçı kalemi * Yüz ile ikiyüz adet arasında olan asker * Önlerinde ne bulunur yıkıp yakıp târumar eden asker * Otuz ile kırk arasında olan at * Kırktan elliye veya altmışa; ve yüzden ikiyüze kadar olan at
MİNŞAA Çulha mekiği
MİNŞAKKA Yarık, çukur, oyuk
MİNŞAR (C: Menâşir) Testere, biçki
MİNŞEFE Sünger, bez gibi su silmeğe mahsus nesne
MİNŞEGA Ot ve yem koydukları kap
MİNŞEL (MİNŞÂL) (C: Menâşil) Yemek çatalı
MİN-TARAFİLLAH Allah tarafından Cenâb-ı Hakk´ın emriyle
MİNTAŞ (C: Menâtiş) Kıl yolacak âlet Cımbız
MİNU Şişe, sırça, cam * Zümrüt * Cennet, firdevs
MİNU-YU HÂK Mezar, kabir
MİNVAL Hareket tarzı, davranış Usul, yol * Fayda * Uslub, tarz * Bez dokuyan cüllah
MİN-VECHİN Bir bakımdan, bir cihetten
MİNYATÜR Eski el yazısı kitapları süslemek için sulu boya ile yapılan ince resimler hakkında kullanılır bir tâbirdir İtalyanca "minyatura" kelimesinden alınmadır Buna vaktiyle küçük nakış demek olan "hurde nakış" denilirdi (OTDS) * İnce bir san´atla yapılmış küçük resimler
MİNZAR Ayna Bakma âleti Gözlük