Osmanlıca Sözlük Lügat M Harfi

M Harfi

MÜHACENE Kabahat, noksanlık, nâkıslık * Asılsızlık * Ayıplı söz söylemek * İlmi zâyi olmak
MÜHACERE Bir yerden ayrılmak * Başka yere intikal etmek
MÜHADAT Birbirine bahşiş ve hediye vermek
MÜHAKALE Ekini biçmeden buğday ile satmak
MÜHADENE (Hıdn dan) Barışma, sulh yapma
MÜHAN (Bak: Muhan)
MÜ´HARE (Mü´hire) Deve semerinin ağaç kısmıdır ve binen kimse ona dayanır
MÜHAREBE Kaçmak, firar
MÜHARECE Hasımlık, düşmanlık * Cima etmek
MÜHARESE Yırtışıp dalaşmak
MÜHAT (C: Mühâ) Deve rahminde olan zeker suyu
MÜHATAT Birbirine atâ ve bahşiş etmek, hediye vermek
MÜHAVAT Katı yürümek
MÜHAVEDE Sulh etmek, barışmak
MÜHAYATA Çağırmak
MÜHAYEE Nöbetleşmek
MÜHBENTA Dolu, mümteli
MÜHBİT İndiren Nâzil eden
MÜHCE (C: Mühec) Can, ruh
MÜHDA Hediye gönderilmiş, hediye verilmiş
MÜHDA-İLEYH Kendisine hediye verilen kimse
MÜHDER Dökülen, akıtılan, ihdâr edilen Heder edilen
MÜHDÎ Hediye veren Hediye gönderen İhda eden * Hidayete getiren Hidayete vesile olan (Bak: Mehdi) * Mürşid, muvaffak * Risalet ve nübüvveti bütün âlemlere rahmet ve saadet sebebi olduğundan, Cenab-ı Hakk´ın bütün âlemlere hediye ve atiyyesi mânasında Resul-i Ekrem´in (ASM) mübarek bir ismine Mühdi diye buyurulmuştur(Her hâdi zât, mühdi olamaz M)
MÜHDİR (Heder den) Döken, akıtan, heder eden
MÜHEBBEL Beddua olunmuş
MÜHEC (Bak: Mühic)
MÜHEDDEB Kirpikli
MÜHEDDEL Aşağı indirilen
MÜHEDDİD Korkutan, tehdid eden
MÜHEFHEF Nârin İnce Nâzik
MÜHEFHEFE Beli ince olan kadın (Müz: Mühefhef)
MÜHELHEL Güzel şiir veya söz * Zarif ve şık elbise
MÜHELHİL Lâtif ve nâzik söz söyleyen * Bir şeyi lâtif ve zarif bir şekilde yapan
MÜHELLİL Tehlil eden "Lâ İlâhe İllâllah"ı devamlı tekrar eden (Bak: Tehlil)
MÜHENDİS (C: Mühendisûn) Hendese bilen Geometri bilen ve tatbik eden
MÜHENDİSÎN (Mühendis C) Mühendisler Hendese ilmini bilen kimseler
MÜHENDİZ Mühendis mânâsına ise de "zel" ile kullanılmaz
MÜHENNA Hazmolmuş
MÜHENNED Hint demirinden yapılmış kılınç Keskin kılınç
MÜHEVAN Geniş büyük sahrâ
MÜHEVVİL Korkunç Heybetli Azîm, çok büyük
MÜHEVVİN Hiffet ve kolaylık gösteren Kolaylaştıran
MÜHEYKEL Heykelleşmiş * İri vücudlu ve sağlam
MÜHEYMİN Mü´min * Hazır Sâdık * Hâfız Hıfz edici Koruyucu
MÜHEYYA (Hey´e den) Hazırlanmış olan Hey´et-i mecmuası tertib ve tesviye olunmuş olan
MÜHEYYİ´ Hazır eden Müheyya eden Amâde eden
MÜHEYYİB Korku veren Heybetli
MÜHEYYİC Tehyic eden Heyecan veren
MÜHEZZEB Islah edilmiş Düzeltilmiş Lüzumsuzu çıkarılmış, temizlenmiş Safileştirilmiş
MÜHEZZİB Temizleyen Islah eden Safileştiren
MÜHÎB Heybetli Korkunç Azametli * Tehlikeli
MÜHİC (Mühce - Mühec) Ruhlar Canlar
MÜHİMM Düşündürücü * Değeri çok fazla Kıymetli * Lâzım ve muktezi olan
MÜHİMMAT (Mühimm C) Mühimler Lüzumlu olanlar * Harp malzemesi
MÜHİMMÂT-I ASKERİYE Askeri malzeme
MÜHİMME Uğraştıran, düşündüren
MÜHİMSAZ f Mühim ve ehemmiyetli işler gören
MÜHİMTER f Ehemmiyetli ve çok önemli
MÜHÎN (Hevn den) İhanet eden Tahkir ve tezlil eden * Hor, hakir, alçak Hâin
MÜ´HİR (C: Meâhır) Göz ucu
MÜHL Erimiş bakır * Potada eritilen maden * Yağ tortusu
MÜHLET Vakit Bir işi bir zaman için geri bırakmak * Rıfk ve teenni ile meydan vererek tutmak
MÜHLİK(E) Helâk eden Öldüren Öldürücü İfsad eden Bozan Kıtal
MÜHLİKÂT (Mühlik C) Kötü ve günah olan işler * Helâk edenler Hayrı ve sevabı bozan fenâ hareketler
MÜHLİKÂT-I SEB´A Yedi büyük ve helâk eden amel Yedi büyük günah (Bak: Kebâir - Mubikat)
MÜHMEL İhmâl edilmiş Bırakılmış Kıymet verilmemiş Bakılmamış * Mânasız ve boş söz, cümle Sonraya atılmış * Boşlanmış * Edb: Noktasız harf, noktasız harflerle yazılmış olan * Ebcedde: Noktasız harflerin hesabı ile çıkan tarih
MÜHMELÂNE f Önem ve ehemmiyet vermeksizin, başdan savarcasına
MÜHMELAT (Mühmel C) Anlamsız ve mânâsız boş sözler
MÜHMİL İhmâl eden, boşlayan
MÜHR Mühür İmza yerine basılan yazılı damga Damga Sikke * Tay
MÜHR-Ü NÜBÜVVET Peygamberlik mühürü Peygamberimiz Hz Muhammedin (ASM) iki omuzu arasındaki (sırtındaki) peygamberlik işareti
MÜHRBEND f Mühürlü
MÜHRDAR f Eskiden bir bakanlık veya dairenin resmi mührünü kullanmakla görevli olan kimseye verilen ad Hususi kalem müdürü
MÜHRDEHAN f Ağzı mühürlü, kapalı * Oruçlu
MÜHRE f Cilâ için kullanılan küçük yuvarlak cisim Deniz böceği kabuğu * Her nevi yuvarlak cisim * Billurdan yapılı küçük kap * Çekiç * Cam boncuk * Omurga kemiği
MÜHRE-İ ZER Güneş, şems
MÜHREDAR f Mühreli, cilâlı
MÜHTEBİŞ Birikmiş, bir araya toplanmış
MÜHTECÎ Hicveden, yeren
MÜHTECİN Pek küçük yaşta iken evlendirilerek kocaya verilmiş olan kız
MÜHTEDÎ Hidayete ermiş olan İslâmiyete girmiş olan Doğru yolu seçen Hak dinine girmiş olan
MÜHTELİS Zayıflamış, düşkünleşmiş
MÜHTEZİM Bir kimsenin malını zorla alıp gasbederek zulmeden
MÜHTEZZ (İhtizaz dan) Sevinç ve neşeden dolayı oynayan * Titreyen, ihtizaz eden
MÜHUD (Mehd C) Beşikler
MÜHÜD (Mihâd C) Döşekler, yataklar
MÜHUR (Mehr C) Evlenirken erkek tarafından verilen nikâh bedelleri
MÜJ f Kirpik
MÜJDE f Beşâret Sevinç haberi
MÜJDE-ÂVER f Müjde getiren
MÜJDE-GÂN f Müjdeye karşılık verilen bahşiş veya hediye
MÜJDE-RES f Müjde veren, müjde getiren
MÜJDE-RESAN f Müjdeleyen, müjde getiren, müjde veren
MÜJE (C: Müjgân) f Kirpik
MÜJEK f Kirpikçik Kirpik kılı
MÜJGAN f Kirpik
MÜKA´ Islık Islık çalmak
MÜKA´AB Geo: Mikâp, küp
MÜKAAME Öpmek
MÜK´AB Çok sık dürülmüş nesne
MÜKÂBEDE Eklemek, kendine bir şey ilâve etmek * Bir işten zorluk görmek
MÜKÂBERE (Kibr den) Kendi sözünün haksızlığını ve karşısındakinin doğruluğunu bildiği hâlde kabul etmemek ve nizâ çıkarmak, kavga etmek Kendini büyük görmek(Hilkat-ı kâinatta bir hikmet-i tâmme görünüyor Evet inayet-i ezeliyenin timsali olan hikmet-i İlâhiyye, kâinatın umumunda gösterdiği maslahatların riâyeti ve hikmetlerin iltizamı lisanı ile saadet-i ebediyeyi ilân eder Çünkü, saadet-i ebediyye olmazsa, şu kâinatta bilbedahe sâbit olan hikmetleri, fâideleri mükâbere ile inkâr etmek lazım gelir S)
MÜKÂBESE Çukur doldurmak
MÜKÂBİR Kendini büyük gören, karşısındakini küçümsüyerek, doğru sözünü kabul etmeyen Haksız olduğu hâlde hak iddiasında bulunan
MÜKÂDEBE Meşakkat çekme, bir işten zorluk görme
MÜKÂDERE Men´etmek, engel olmak Reddetmek, kabul etmemek
MÜKÂFAHA Karşılaşma Yüzyüze gelme * Savaşma
MÜKÂFAT (Kifâyet den) Bir hizmet veya muvaffakiyete ve iyiliğe karşı verilen karşılık * Berâberlik * Takdirnâme
MÜKÂFAT-I NAKDİYE Para mükâfatı
MÜKÂFATEN Mükâfat ve karşılık olarak
MÜKÂFEE Beraberlik, eşitlik, müsavat
MÜKÂFELE Karşılıklı olarak birbirine kefil olma
MÜKÂFÎ (Kifâyet den) Eşit, müsâvi Beraber
MÜKÂFİL Karşılıklı kefillerden herbiri
MÜKAHHAL (Kuhl dan) Sürme çekilmiş göz Sürmeli göz
MÜKÂLEBE (Kelb den) (Köpekler gibi) dalaşma
MÜKÂLEMAT (Mükâleme C) (Kelâmdan) Mükâlemeler, konuşmalar
MÜKÂLEME Karşılıklı konuşma Anlaşma Müzakere Muhavere Söyleşme
MÜKAM Durulacak yer, ikametgâh İkametgâhta geçen zaman
MÜKÂNEFE Yardım etmek, muavenet
MÜKÂRAT Kiraya verme Kira ile tutma
MÜKÂREHE Tiksinme
MÜKÂREME Cömertlik ve kerem hususunda yarışma
MÜKÂRÎ (Kira dan) Katırcı Kira ile hayvan işleten
MÜKÂŞEFE Gizli şeyleri birbirine açıp keşf ve izhar etmek, açığa çıkarmak Meydana çıkarmak * Bir hususu keşif yolu ile anlamak, bilmek * Cenab-ı Hakk´ın zât ve sıfatlarına ve sâir sırlarına vukufiyyet (Bak: Keşfiyat)
MÜKÂŞEHA Husumet etmek, düşmanlık yapmak
MÜKÂŞİF (Keşf den) Mükâşefede bulunan
MÜKÂTEBAT (Mükâtebe C) Mektuplaşmalar, mükâtebeler, yazışmalar
MÜKÂTEBE Yazışma Mektuplaşma Birbirine yazma * Fık: Azâd edilmesi, bazı şartlara -mal kazanmak veya bir müddet hizmet etmek gibi neticeye- bağlı olan köle veya câriye ve bu azad hususunda yapılan mukavele
MÜKÂTEME (Ketm den) Ketmetme, gizleme
MÜKÂTİB Mektup yazan Mektuplaşan * Fık: Köle veyâ câriyesinin azâd edilmesini bir kazanca veya bir müddete bağlayan efendi
MÜKÂVAHA Muharebede üstün gelme, galib olma
MÜKÂYEDE (Keyd den) Hile tertip etme, tuzak yapma
MÜKÂYELE (Mükâyelet) Bir kimsenin davranışına aynıyla karşılık verme * Ölçülmek
MÜKÂYESE Zariflik ve akıl hususunda çokluk iddiasında bulunma
MÜKÂZEBE (Kizb den) Karşılıklı olarak yalan söyleme
MÜKEBBİR Tekbir getiren, "Allahü ekber" diyen
MÜKEBBİRE Büyük camilerde müezzinlerin, son cemaat yerlerinde namaz kılan halka, imamın tekbirlerini tekrar etmek üzere bulundukları çıkıntılı balkonlara verilen addır
MÜKEDDER Kederli Sıkıntılı * Tekdir edilmiş Azarlanmış * Bulandırılmış Bulanık
MÜKEDDERÂNE f Mükedder olan bir kimseye yakışır surette
MÜKEDDÎ Israr ile alıp israf ile yiyen kişi
MÜKEDDİR (Keder den) Keder ve hüzün veren * Bulandıran
MÜKEFFEF (MEKFUF) (C: Mekâfif) Kürklü kaftan
MÜKEFFEN (Kefen den) Kefene sarılmış, tekfin edilmiş
MÜKEFFER İyilikleri inkâr edilip kendisine teşekkür edilmeyen adam
MÜKEFFİRE Örtecek, gizleyecek yer
MÜKELLA´ Sâhil Nehir kenarı
MÜKELLEB Bağlı esir
MÜKELLEF Bir şeyi yapmağa mecbur olan Vazifeli Muvazzaf * Bir şeyi ödemeğe mecbur olan * Mükemmel hazırlanmış, külfetle süslenmiş olan (Bak: Teklif)
MÜKELLEFÎN Vazifeliler Mükellefler Bir şeyi ödemek zorunda bulunanlar
MÜKELLEFİYET Mecburiyyet Bir işi yapmağa vazifeli oluş Bir işi terk edememek hâli Mükellef oluş
MÜKELLEL (İklil den) Başında taç bulunan Taç giymiş olan * Parlak, müzeyyen, süslü * Tacına inci taşları dizilen
MÜKELLİB Yırtıcı hayvanları ava alıştıran, avcılık tâlim edip öğreten
MÜKELLİF Teklif eden * Vazife veren İş veren * Zorluğa sevkeden
MÜKELSEM Yuvarlak yüzlü * Büyük, kalın
MÜKEMMEL Tamam Olgun Noksansız Eksiksiz Kemal bulmuş Kemale erdirilmiş Çok iyi(Mâlumdur ki, mevzun ve muntazam ve mükemmel ve güzel san´atlar, gayet güzel bir proğrama istinad eder Mükemmel ve güzel bir proğram ise; mükemmel ve güzel bir ilme ve güzel bir zihne ve güzel bir kabiliyet-i ruhiyeye delâlet eder Demek ruhun mânevi güzelliğidir ki, ilim vasıtası ile san´atında tezahür ediyor S)
MÜKEMMELEN Mükemmel ve tam olarak
MÜKEMMİL İkmâl eden Tamamlayan Tamamlayıcı
MÜKENA´ (Mekin C) Vakar ve iktidar sâhibleri * Oturanlar, yerleşenler
MÜKENNA (Künye den) Künyeli, künyesi olan, künyelenmiş
MÜKENNEF Etrafı sınırlanmış, çevresi çevrelenmiş
MÜKERREM Hürmet ve tâzim edilen İkram olunmuş Muhterem Kerim olan(İnsan fıtraten mükerrem olduğundan, hakkı arıyor Bazan batıl eline gelir, Hak zannederek koynunda saklar Hakikatı kazarken, ihtiyarsız, dalâlet başına düşer; hakikat zannederek kafasına giydiriyor Mek)
MÜKERREMEN Saygı ve hürmet ile İkram ile
MÜKERRER Tekrarlı Tekrar olunmuş İki veya daha fazla aynısı yapılmış
MÜKERRERAT (Mükerrer C) Mükerrer olan ve tekrarlanmış şeyler
MÜKERREREN Mükerrer olarak Tekrar be tekrar
MÜKERRİR Tekrar eden Aynı şeyi bir sefer daha veya daha fazla tekrar eden * Huk: Birden fazla suç işleyen
MÜKESSER (Kesr den) Çoğaltılmış, teksir edilmiş
MÜKESSER Kırılmış Kırılan
MÜKESSİB (Kesb den) Teksib eden, kazandıran
MÜKESSİF (Kesâfet den) Koyulaştıran, kesif hâle getiren
MÜKESSİFE Kondansatör (Bak: Miksefe)
MÜKESSİR Teksir eden, çoğaltan
MÜKESSİR Kıran Parçalayan
MÜKETTEL Kısa, kâsır
MÜKEVKEB (Kevkeb den) Yıldızlı
MÜKEVVEN (Kevn den) Yapılmış Tekvin edilmiş olan Yaratılmış Meydana getirilmiş olan
MÜKEVVENÂT Yapılmış ve yaratılmışlar Bütün mahlukat
MÜKEVVER Sarılmış Kıvrılmış
MÜKEVVİN Yaratan, yapan (Allah CC) Tekvin eden (Bak: Tekvin)
MÜKEVVİR (Kevr den) Büken Kıvıran * Döndüren
MÜKEYYES Keselenmiş Kese biçiminde toplanıp kalmış olan şey
MÜKEYYİF Keyif verici, neşelendirici şey Sarhoşluk veren * Klima cihazı
MÜKEYYİFÂT Keyif verici, sarhoşluk verici şeyler
MÜKEZZİB Tekzib eden Yalanlayan, yalan çıkaran
MÜKFEHİRR Üstüste yığılmış karabulut * Asık suratlı adam * Yaşlanmış kimse
MÜKHULE (C: Mekâhıl) Sürme koydukları kap
MÜKİBB (Kebb den) Bir şeyin üzerine çok düşen Gayretle çalışan * Çok lüzumlu olan * Yüzü üstüne sürünen, zelil olan
MÜKLE (C: Mükül) Kuyu dibinde az az birikip toplanan su
MÜKNE Kudret, kuvvet
MÜKRA Kiraya verilmiş eşya
MÜKREH (Kerh den) Zorlanan kimse
MÜKREH-ÜN ALEYH Bir kimsenin yapması için zorlandığı iş
MÜKREHEN Zorla
MÜKREM İkram olunmuş Ağırlanmış Lutfedilmiş
MÜKRİH (Kerh den) Zorlayan, ikrah eden
MÜKRİM İkram eden Ağırlayan Lütf eden Misafirsever
MÜKRİMANE f Lütfederek, ağırlayarak, ikram ederek
MÜKS (Meks) Ağır ağır, vakit vakit * Eğlenme, muntazır olma, durma, bekleme
MÜKSİF Kalınlaştırıcı * Tortu çöktürücü
MÜKSİR (Kesret den) Çoğaltan, iksâr eden * Çok mala sahib olan
MÜKTEFÎ (Kifâyet den) İktifâ eden, kanaat edici olan Kâfi ve yeter bulan
MÜKTEHİL (Kuhl dan) Kendi gözlerine sürme çeken * Otluk veya çimenle yemyeşil olan
MÜKTERA Kirâya verilen eşya
MÜKTERÎ Kira ile tutmuş olan İktirâ eden
MÜKTERİB (İktirâb dan) Kederli, hüzünlü, gamlı
MÜKTESEB İktisab edilmiş Kazanılmış Elde edilmiş
MÜKTESEBAT Elde edilmiş olanlar Kazanılmış olanlar Çalışmak suretiyle kazanılmış olanlar
MÜKTESEB HAK Kazanılmış, ele geçirilmiş, elde edilmiş hak
MÜKTESİB (Müktesibe) (Kesb den) Elde eden, edinen, kazanan
MÜKTİNN Gizlenen, saklanan Başkasınca gizlenip saklanmış olan
MÜKUD Durmak veya durdurmak
MÜKUR (Mekr C) Hileler, oyunlar, dalavereler
MÜKUS (Meks C) Öşürler, vergiler ve bunları tahsil etmeler
MÜKVİN Yumurtası çok olan kertenkele