Osmanlıca Sözlük Lügat T Harfi

T Harfi

TEF f Buhar * Sıcaklık, hararet
TEFA´ Hiddet ve gadap etmek, öfkelenmek, kızmak
TEFADDUL Faziletlilik iddiasında bulunmak Üstünlük taslamak * Bir kimseyi inâyet, ihsan ve kerem ile memnun etmek
TEFADİ Bir kimseye "Sana ben feda olayım" demek * Feda etmek
TEFAFİH (Tuffâh C) Elmalar
TEFAHE Horluk, hakirlik * Tatsızlık
TEFAHHUC Oturduktan sonra ayaklarını ayırmak
TEFAHHUL Aygırlanmak
TEFAHHUM Kömürleşme Kömür hâline gelme
TEFAHHUR (C: Tefahhurât) (Fahr dan) Övünme, fahirlenme
TEFAHHUS Bir şeyin, bir mes´elenin iç yüzünü dikkatle araştırma
TEFAHHUSÂT (Tefahhus C) İnceden inceye araştırmalar
TEFAHHUŞ Fuhşa düşmek, fâhişe olmak Ahlâksız olmak * Çirkin sözler söylemek
TEFAHUR Fahirlenmek İftihar etmek Kendini iyi görüp, kusurdan gaflet etmek
TEFAHUŞ Birbirine çirkin sözler söylemek
TEFAKKUD (C: Tefakkudât) Arayıp sorma Sorup soruşturma
TEFAKKUH Gül gibi açılma
TEFAKKUR (Fakr dan) Fakirleşme Fukaralaşma
TEFAKUM İş büyüyüp güçleşme
TEFAKÜH (Fâkihe den) Birbirlerine karşılıklı yemiş atma * Mc: Şakalaşma
TEFANİ Birbirinde fâni olmak Arkadaşının iyi ahlâkıyla sevinmek Arkadaşının, kardeşinin meziyyet ve hissiyatı ile fikren yaşamak
TEFARİC (Tefric C) Yırtmalar, genişletmeler * Ferah vermeler * Korkaklar, zaifler, yüreksizler * (Tifrac C) Yırtmaçlar, aralıklar
TEFARİK Müteferrik olanlar Tefrikalar Ayırma ve seçmeler * Taksitler Ufak tefek şeyler Ayrıca şeyler * Küçük hediyelik eşya
TEFARİK-UL ASÂ Bir atasözüdür Bu darb-ı mesel hakkında meşhur Kamus Tercümesi´nde hülâsaten şu mâlumat var: "Arab´dan fakir bir kadının zaif ve gayet huysuz bir oğlu varmış Yaptığı müteaddit kavgalarda meselâ bir defasında burnunu, bir defasında kulağını, bir defasında dudaklarını kesmişler Her bir defasında da annesi çocuğunun kesilen azalarına bedelen diyet alarak zenginleşti Bu sebeple oğluna: "Sen tefarik-ul-asâdan daha faydalısın" Zira o, asâ ki, bir cins ağaç olup, parçalandıkça her bir parçasından yine faydalı şeyler yapılırdı Onun gibi oğlunun da vücud parçaları daha faydalı oldu Yani, bir (şey) olmakla beraber, muhtelif fayda cihetleri bulunan şeyler için mecazen bu tabir kullanılır
TEFARÜT Müsabaka etmek, yarışmak
TEFASİL (Tafsil C) Tafsiller, ayrıntılar
TEFASİL (Tefsir C) Tefsirler, Kur´an-ı Kerim´in mânasını anlatan kitaplar
TEFASSUM Kırılma Kesilme
TEFASUH Fasahatle söyleme
TEFATTUN Tefehhüm Sür´atle anlama, idrak etme * Ufalanma
TEFATTUR Yarılma
TEFATUH Muhakeme olmak * Bir nesneye başlamak
TEFATÜ´ Muhakeme etmek
TEFAÜL Fal tutmak
TEFAVÜD Birbirinden faydalanma, yararlanma
TEFAVÜT Farklılık İki şey arasındaki fark Uygunsuzluk Tehâlüf
TEFAZUL (C: Tefâzulât) Mikdar fazlası, fark * Meziyet ve fazilet yarışına çıkma
TEFAZZUL Üstünlük taslama, fazilet satma * Bağışlama, iyilik
TEFCİ´ (C: Tefciât) Canını yakma, acıtıp ağrıtma Dertli kılma
TEFCİR Yerden su kaynatıp akıtma * Drenaj, oluk vs gibi su yolları yaparak, bir yerde birikmiş olan suları akıtma işi * Yarmak
TEFCİYE Yemeğin içine nohut, buğday, pirinç, maydanoz ve bunlara benzer şeyler koymak (Bu konulan şeylere "ebazir" derler)
TEFDİM İbrik ağzına süzgeç koymak
TEFDİYE Canını başkası uğruna feda etme
TEFEB Helâk olmak, mahvolmak
TEFECCU´ Canı yanma, acıma Kaygılı olma, dertli olma * Belâ ânında hüzünlü olma
TEFECCÜR (Fecr den) (C: Tefeccürât) Yerden su kaynayıp akma * Tan yeri ağarma * Çatlama, yarılma
TEFECİ t El altından yüksek faizle para veren kimse
TEFEHHUZ Tâzim, hürmet
TEFEHHÜM Farkına varmak İdrâk eylemek * Yavaş yavaş anlamak Tekellüfle anlamak
TEFEHHÜMÂT (Tefehhüm C) Farkına varmalar, yavaş yavaş anlamalar
TEFEKKU´ Yarılmak
TEFEKKUH Fıkıh ilmini tahsil etmek (Bak: Fıkıh)
TEFEKKÜH Yemiş toplayıp vermek Meyvedar olmak Meyvelenmek * Pişman olmak * Pek hoşlanıp hayrette kalmak
TEFEKKÜK Zincir halkası gibi birbirinden ayrılma
TEFEKKÜN Pişman olmak * Taaccüb etmek, hayrette kalmak, şaşırmak
TEFEKKÜR Fikretmek Düşünmek Fikri harekete getirmek(Tefekkür, gafleti izale eder Dikkat, teemmül; evham zulümâtını dağıtıyor Lâkin nefsinde, bâtınında, hususi ahvâlinde tefekkür ettiğin zaman derinden derine tafsilât ile tetkikat yap Fakat afâkî, haricî, umumî ahvalâta teemmül ettiğin vakit sathî, icmalî düşün, tafsilâta geçme Çünkü icmalde, fezlekede olan kıymet ve güzellik, tafsilâtında yoktur Hem de âfâkî tefekkür, dipsiz denize benziyor; sahili yoktur İçine dalma boğulursun Arkadaş! Nefsî tefekkürde tafsilâtlı, âfâkî tefekkürde ise icmâlî yaparsan, vahdete takarrüb edersin Aksini yaptığın takdirde kesret fikrini dağıtır Evham seni havalandırır Enaniyetin kalınlaşır Gafletin kuvvet bulur, tabiata kalbeder İşte dalâlete îsal eden kesret yolu budur MN)"Bir saat tefekkür, bir sene nâfile ibadetten hayırlıdır" (Hadis-i şerif meâli) (Bak: Ülfet)
TEFEL Guslü ve temizliği terk etmekle vücudun kokması
TEFELLUK Yarılma, çatlama
TEFELLÜC Felç olma, felce uğrama * Yarılıp çatlama
TEFELLÜL (Kılıç) gedik olmak, yaralanmak Rahnedar olmak
TEFELLÜS İflâs etme
TEFELLÜT Halâs olmak, kurtulmak * Aniden bağından boşanmak
TEFELSÜF Feylesoflaşmak
TEFENNÜN Fen öğrenmek * Çok şeyler bilmek * Türlü türlü olmak * Bir fende maharet sahibi olmak
TEFENNÜN-İ Fİ-L İBÂRE Bir defa söylenilmiş olan bir sözü ikinci defa söylemek icabederse, o aynı kelimeyi tekrarlamamak için başka kelime veya sözle aynı mânâyı ifade etme san´atı
TEFERKU´ Parmak öttürmek
TEFERRU´ Bir çok kollara ayrılmak * Bir kimse halkın üzerine havale olmak * Bir kavmin en şerefli kadını ile evlenmek * Çatallanıp dal dal olmak
TEFERRUÂT Bir şeyin bütün incelikleri, ayrıntıları
TEFERRUG (Ferâg dan) Vaz geçme, fârig olma * Bir işi bitirip kurtulma * Satın alınan bir mülkün tapusunu kendi üzerine çevirme
TEFERRUH (Ferah dan) İçi açılma, ferahlanma
TEFERRUK (Fark dan) Dağılma, ayrılma
TEFERRUC (Ferec den) Ferahlanmak İç açılmak * Gezintiye çıkmak Seyr
TEFERRÜD (Ferd den) Tek ve yalnız kalma Herkesten ayrılma * Eşsiz, emsâlsiz ve benzersiz olma * Kendi başına olma
TEFERRÜS Ferasetle bir şeyi kestirmek Bir şeyi dikkat ve teemmül ederek isabetli olarak idrak etmek, anlamak * Zannetmek
TEFERRÜŞ (Ferş den) Yayılma, serilme
TEFERRÜZ (İfrâz dan) Ayrılma
TEFER´UN Firavunlaşma Zâlimlik etme, zulüm yapma * Çok fazla kibirlenme
TEFES Kir, pislik * Menâsik-i Hacta bıyık ve tırnak kesmek, baş ve kaş yolmak
TEFESSUD Akmak
TEFESSUH Fasih olma Anlaşılması kolay olma
TEFESSÜH Açılmak Genişlemek İnbisat bulmak * Mecliste çekilip bir adama oturacak yer açmak
TEFESSÜH Alçaklaşmak Bozulmak * Çürümek Kokup dağılmak * Tâkattan düşmek
TEFEŞŞİ İntişar etmek, dağılmak * Tecvidde: Harf okunduğu zaman sesin ağız içinde dağılıp uzatılmasına denir Sin, sad, se, ra, fe, şın, mim, dad harflerine mütefeşşi harfleri denir
TEFEŞŞU´ Galip olmak, yenmek * Çoğalmak, çok olmak
TEFEŞŞÜ´ Münteşir olmak, yayılmak, intişar etmek
TEFETTÜ´ Rücu etmek, geri dönmek, vazgeçmek
TEFETTÜN Bir kimseyi zorla fitneye atma
TEFETTÜT (Fett den) Ufalanma, ufak ufak parçalanma
TEFE´ÜL Fal açmak * Bazı hâdiseleri, tevafukları uğurlu saymak Meselâ: Bir kitabı rast gele açarak ilk tevafuk eden yeri okuyup ona dikkat ederek onu uğurlu ve esas bir ders sayma gibi * Olacak şeyi tahmin etmek (Zıddı: Teşe´üm)(Kur´an ile tefe´üle ve rü´yaya itimada ehl-i hakikat tarafdar değiller Çünki: Kur´an-ı Hakîm, ehl-i küfrü, kesretle ve şiddetli bir tarzda vuruyor Tefe´ülde, kâfire ait şiddeti, tefe´ül eden insana çıktığı vakit, yeis veriyor; kalbi müşevveş ediyor M)(Beşer idrakinin akibetini kestiremediği mühim işlerde İslâm dini istihare ile tefe´ülü tâlim etmiştir SBM C: 11 sh: 113)(Ebu Hüreyre´den (R A) Resülullah´ın (SAM) : "İslâm´da teşe´üm yoktur, en hayırlısı tefe´üldür" buyurduğunu işittim, dediği rivayet olunmuştur Mecliste bulunanlar: Tefe´ül nedir Ya Resülallâh! diye sordular Resül-i Ekrem: Sizden birinizin duyduğu güzel sözdür buyurduTeşe´üm, şom tutmak ve hayırsız saymak demektir Tefe´ül de uğurlu ve hayırlı saymaktır ki dilimizde yom tutmak diye ifade ederiz Güzel sözle tefe´ül hakkında en güzel misal, Resül-i Ekrem´in Hudeybiyye seferinde Süheyl bin Amr´ın adiyle tefe´ül buyurmasıdırHudeybiyye´de Kureyş, müslümanları müşkil bir vaziyete soktuğu sırada Kureyş tarafından muahede akdine mezun bir hey´etin Süheyl bin Amr´ın riyaseti altında gelmekte olduğu duyulunca Resül-i Ekrem uysallık ve yumuşaklık ifade eden (Süheyl) adiyle tefe´ül ederek ashabına: "Artık işiniz kolaylaştı!" buyurmuşturGüzel sözle tefe´üle dair güzel bir misâl de Arab edip ve şâiri Asmaî, İbn-i Avn´den hikâye ederek vermiştir ve doktora gitmek üzere evinden çıkan bir hastanın: (Sâlim) diye birisinin çağrıldığını duyarak hastalığından kurtulacağına yom tutmasıdır, demiştir SBM C: 12 Hadis no: 1936)
TEFEVVUK Üstünlük Fâik ve daha büyük olma Üstün gelme
TEFEVVÜH (C: Tefevvühât) (Fevh den) Söyleme, ağza alma * Dil uzatma Münâsebetsiz söz söyleme
TEFEVVÜT Birbirinden eksik olmak
TEFEVVÜZ Bir işi üzerine alma
TEFEYHUK Geniş, bol olmak * Çok konuşmak
TEFEYYÜZ Feyizlenmek * İlerlemek * Bollaşmak
TEFEZZÜR Kaftan giymek