Osmanlıca Sözlük Lügat T Harfi

T Harfi

TENBAL Kısa boylu, bodur adam
TENBAN f Don, iç donu
TENBEL (Tembel) f Üşenen, üşengeç * İşte ağır, davranan ağır yürüyen, ağır hareketli
TENBEL-HÂNE f Memurları iş görmez olan dâire; fertleri tenbel olan ev Tenbeller yuvası
TENBELİT f Hayvan yükü Küçük yük
TENBİE Haber vermek
TENBİH (C: Tenbihât) Göz açtırmak * Gafletten ikaz etmek Faaliyetini arttırmak * Sıkı emir vermek * Bir işin yapılacağı hakkında yapılan nasihat
TENBİHÂT (Tenbih C) Tenbihler İkaz etmeler
TENBİK Ağaçları aynı hizâda dikmek
TENCİC Şâd etmek Sevindirmek
TENCİD Evin içini nakışlı bezlerle süslemek * Kahraman yapmak
TENCİM Yıldız ilmi ile uğraşmak Yıldızların hareketlerinden mâna çıkarmağa çalışmak
TENCİR Korkutmak
TENCİS (Necâset den) Pisleme, murdarlaştırma, pis etme
TENCİYE (Necât dan) Kurtarma
TENCİZ Sona erdirme Sonuçlandırma, neticelendirme * Sözünü yerine getirme
TENDİD Meşhur etmek
TENDİF Yün ve pamuk atmak
TENDİYE Islatma, nemleme
TEN-DÜRÜST f Sağlam vücutlu, kuvvetli Vücudu sağlam olan
TENE f Gövde, beden, cüsse, vücut * Örümcek ağı
TENEBBİ (Nübüvvet den) Peygamberlik iddiasına kalkışma, peygamberlik dâvasında bulunma
TENEBBU´ Az az işlemek * Yerden kaynama Nebean etme
TENEBBÜ´ (Nübüvvet den) Peygamberlik iddiasına kalkışma
TENEBBÜH Uyanmak Kendine gelmek Aklını başına getirmek
TENEBBÜT Büyümek Yerden çıkıp biten nebat gibi yetişmek
TENECCÜC Çok olmak * Zayıflamak, süst olmak * Aşağı gelmek * Geniş yer tutmak
TENEDDİ Gamkin ve üzüntülü olmak
TENEDDUH Koyunun otlamaktan semiz ve besili olması
TENEDDUS Çıkmak, huruç etmek
TENEDDÜB (Nedbe den) (Yara) kapanma
TENEDDÜD Halk içinde meşhur olmak
TENEDDÜM (Nedâmet den) Pişman olma, pişmanlık duyma, nedâmet etme
TENEDDÜS Toprağa gömülmek
TENEFFU´ (C: Teneffuât) Faydalanma, menfaatlenme
TENEFFUH (Nefh den) Kabarma, şişme * Urlanma * Üflenerek şişme
TENEFFUH Boş lâflarla gururlanma
TENEFFUT (El) Kabarmak
TENEFFÜL Nâfile namaz kılma veya oruç tutma
TENEFFÜR Çekinme Kaçınma Nefret etme İğrenme
TENEFFÜS (Nefes den) Nefes, soluk alma Dinlenme * Tan yeri ağarma * Deniz suyunun sahile vurması * Üfürmek * Okullarda ders araları verilen dinlenme
TENEFFÜSÂT (Teneffüs C) Teneffüsler
TENEFFÜZ (Nefz den) Nüfuz sahibi ve sözü geçer olma
TENEHHUS Kadınların kaşlarını ve yüzlerindeki kılları yolmaları
TENEHNÜH Nefsini menetmek Nefsinin isteklerine engel olmak
TENEKKUB Nikab örtmek Nikablanmak, peçelenmek
TENEKKÜR (Nekr den) Kendini bildirmeme Tanınmıyacak kılığa girme
TENEKKUS Rücu´ etmek, geri dönmek
TENEKKÜS (Nüks den) Başaşağı olma
TENEMMUS Cınbızla yüzden kıl yolmak
TENEMMÜL (Neml den) Karınca gibi kaynama * Vücudun bir tarafı, bir organı uyuşup karıncalanma
TENEMMÜR Birisini korkutmak için gürültü yapmak, gürültülü ses çıkarmak * Uzun uzun bağırmak * Kaplan huylu olmak Kaplanlaşmak
TENEMMÜV (Nümüvv den) Gelişip büyüme
TENESSUH Eşsiz, çok güzel ve çok az bulunur olma
TENESSÜK İbadet etmek
TENESSÜM (Nesim den) Havayı teneffüs etme * Güzel kokular kokutmak * Haber erişmek
TENESSÜR Dağılma, saçılma, yayılma, serpilme
TENEŞŞİ Neşvelenme, sarhoş olma
TENEŞŞUT (Neşat dan) Ferahlanma, keyiflenme
TENEŞŞÜB Bir şeye ilişip tutulma
TENEŞŞÜD Bir haberi veya bir şeyi öğrenmek için insanların farkına varamıyacağı şekilde nezâketle soruşturma
TENEŞŞÜF (Suyu veya rutubeti) çekme, emme
TENEVVUK Tabiat, huy * Hâtır * Bir işte mübalağa etmek
TENEVVÜ´ (C: Tenevvüât) Çeşitlenmek, çeşit çeşit olmak
TENEVVÜB Katran ağacı
TENEVVÜH (Nevha dan) Ölüye feryad ederek ağlamak * Sarkıp sallanıp öteberi hareket etmek
TENEVVÜM Uyuklama, pinekleme
TENEVVÜME (C: Tünüm) Kırlarda yetişen küçük yemişli bir ağaç
TENEVVÜR Parlama, ışıldama * Bir şey hakkında bilgi sahibi olma * Münir ve münevver olmak Aydın olmak Nurlanmak
TENEVVÜS Tereddüt etmek, karar verememek
TENEVVÜŞ Evmek, acele etmek, sür´at
TENEZZEHE Noksan sıfatlardan uzak (meâlinde Allah CC için söylenen duâdandır)
TENEZZİ Evmek, sür´at, acele etmek
TENEZZÜH Uzaklaşmak * Gezinti Bağ ve bahçe gibi yerlere gam ve kederi izale için çıkmak * Kusur, pislik ve ayıptan uzak olmak
TENEZZÜH-Ü ZÂTÎ Zata mahsus tenezzüh Yani zatının bütün noksan sıfatlardan, kusurlardan temiz ve uzak oluşu(Zât-ı Vâcib-ül Vücud´un vücub-u vücuduna ve kudsiyetine lâyık bir tarzda ve istiğna-i zâtîsine ve gınâ-i mutlakına muvafık bir surette ve kemâl-i mutlakına ve tenezzüh-ü zâtîsine münâsib bir şekilde, hadsiz bir şefkat-i mukaddese ve nihayetsiz bir muhabbet-i münezzehesi vardır M)
TENEZZÜL (C: Tenezzülât) İnme, düşme Aşağılama * Gönül alçaklığı Karşısındakinin seviyesine göre tevâzu ile konuşmak * Yavaş yavaş inmek Mekânını yukarıdan aşağıya nakletmek
TENEZZÜL-Ü EMTAR Yağmur yağması Yağmur katrelerinin inişi
TENEZZÜLÂT-I İLÂHİYE Cenab-ı Hakk kelâmiyle, kullarının anlayış seviyelerine göre konuşması ve derin hakikatları, anlıyabilecekleri ifadelerle beyan etmesi
TENEZZÜLEN Alçak gönüllülükle, tevâzu ve mahviyet içinde, kibirsizlikle
TENEZZÜL Hasis ve cimri olmak * Asılsız olmak
TENEZZÜR Korkmak * Adak adamak, nezretmek
TENFİH (C: Tenfihât) (Nefh den) Üfleyip şişirme * Çok üfleme
TENFİH Yorma, güçsüz bırakma
TENFİL Ziyade etmek, çoğaltmak * Kandırmak
TENFİR (Nefret den) Ürkütme, korkutma * Nefret ettirme * Mekruh ve müstehcen isim takma * Galibiyetle hükmetme * (Nefir den) Asker toplama
TENFİS (C: Tenfisât) (Nefes den) Nefeslendirme, soluklandırma, ferahlandırma
TENFİŞ (C: Tenfişât) Pamuk gibi atma Yün ditme
TENFİT Çok kaynatmak * Neftlemek
TENFİZ Sıçratma Sıçramaya zorlama
TENFİZ İnfaz etmek Hükmünü yürütmek * İçinden geçirmek ve öteye çıkarmak
TENFİZ-İ AHKÂM Hükümleri yürütmek, kanunları tatbik etmek
TENFİZ Silkmek * Saçmak, dağıtmak
TENG f Dar, sıkıntılı, melul, kederli * Kıtlık
TENGÇEŞM f Açgözlü
TENGDİL (C: Tengdilân) f Yüreği dar İçi sıkıntılı
TENGÎ f Darlık * Züğürtlük
TENGİS (Nags dan) Hayatını tasalı, kederli kılmak
TENGİZ Zindeliği sarsılma, zindeliğini sarsma
TENGNA f Dar yer Geçit, boğaz Sıkıntılı yer * Mezar
TENHA f Boş yer Kimsesiz yer * Yalnız, tek
TENHANİŞİN f Tek başına oturan Yalnız oturan
TENHAREV f Yalnız giden
TENHAYÎ f Yalnızlık, ıssızlık, tenhalık
TENHIYE Irak etmek, uzaklaştırmak * Gidermek * Silkmek * Çıkarmak
TENHİB Suya gayet yakın olmak
TENHİL Elek ile eleme
TENHİYE İçinde suyu az olan çukur
TE´NİB Ayıplamak * İncitmek
TENİDE f Örümcek ağı * Örülmüş, dokunmuş
TEN´İL Nallama, nallanma
TEN´İM Nimetlendirmek Bolluk içinde olmak Rahat ve refah kılmak * "Neam" diye cevap vermek
TE´NİS Bir kelimenin sonuna te´nis alâmeti olan ( ) ilâve ederek müennes yapmak
TE´NİS Ürkekliğini gidermek Alıştırmak * Bir hayvanı terbiye ederek işe yarar hale getirmek
TE´NİS-İ EZHAN Zihinleri alıştırmak, anlayışı kolaylaştırmak
TEN´İŞ Yukarı kaldırma
TENİZE Uç, etek
TENİZE-İ KÛH Dağ eteği
TENKIYE Tıb: Şırınga âleti * Temizleme, tathir
TENKİB Dolaşıp gezmek * Ticaret yapmak Tefahhus etmek * İnceden inceye araştırmak
TENKİB Dönmek veya döndürmek
TENKİD Bir kimse veya şeyin iyi veya kötü taraflarını bulup meydana çıkarmakTenkid yapıcı veya yıkıcı olabilir Tenkitten maksat, doğrunun ve yanlışın iyi niyetle ortaya konulması, hakikate ulaştıracak yolun ve imkânların gösterilmesidir Sadece yanlışı söylemek, doğruyu göstermemek yıkıcı bir tenkiddir Tenkid edenin, tenkid edeceği mesele hakkında bilgili olması gerekir Tenkide his, ihtiras, menfaat, peşin hüküm araya girmemeli, tenkid konusunda Hz Ali´nin (RA) şu sözünü unutmamalıdır: "Sen hakikatı insanla bilemezsin, önce hakikatı tanı, sonra ehlini de tanırsın" (Bak: Gıybet)
TENKİH Nikâh etmek, nikâhlanmak
TENKİH Araştırıp, dikkat edip bir şeyin sonuna hakikatına ermek * Bir şeyin fazla ve gereksiz kısımlarını çıkarıp kısaltarak düzeltmek * Temizlemek * Bütçe tanzimi için maaşları azaltmak
TENKİH-ÜL MENAT Menatın, yani illetin ayıklanması Usul-ü Fıkhın kıyas bahsine ait bir ıstılahtır Kıyasın dört rüknünden biri olan illetin, diğer benzeri hususiyetlerden ayıklanmasıdır Şöyle ki: Şâri (Allah CC) bir hükmü bir sebebe bina eder Fakat o illetle beraber hükme te´siri olmayan birçok özellikler de bulunur Bu yabancı özellikleri ayıklamak ve esas sebebi meydana çıkarmak gerektir İşte bu, bir tenkih-ül menat çalışmasıdır
TENKİL Uzaklaştırmak Tepeleyip sindirmek * Başkalarına ders ve ibret olacak şekilde ceza vermek Rezil ve rüsvay eylemek * Zincire vurmak
TENKİLÂT (Tenkil C) Örnek olacak biçimde cezâlandırmalar * Düşmanları tepelemeler * Uzaklaştırmalar
TENKİL Mübâlağa ile nakletmek
TENKİR Tanınmayacak bir hale koymak * Gr: Bir ismi harf-i tarifsiz kullanarak belirsiz yapmak Gayr-i muayyen veya gayr-i mahdut kılmak
TENKİR Sıçratmak * Ok çevirmek
TENKİS Noksanlaştırmak Azaltmak İndirmek
TENKİSÂT (Tenkis C) Tenkisler, eksiltmeler, indirmeler, azaltmalar
TENKİS Başaşağı etme Sernigun etme * Boşaltma
TENKİS Divite mürekkep koymak
TENKİS Evmek, acele etmek, sür´at
TENKİŞ (C: Tenkişât) (Nakş dan) Nakşetme, nakışlama, işleme, resim yapma
TENKİT Noktalamak Yazıda nokta, virgül gibi işaretler koymak
TENKİT Temizleme, fenasını atma
TENKİZ İnkaz etmek, kurtarmak Kurtarılmak
TENMİK (Nemk den) Yazma Yazılma * Güzel yazı ile yazma
TENMİYE (Nemâ dan) Büyütmek Yetiştirmek Artırmak Bereketlenmek * Fesad veren haber yetiştirmek * Ateş içine odun atmak
TENNUB Katran ağacı
TENNUR (C: Tenânir) Tandır * Fırın
TENPERVER f Rahatına düşkün Tembel Vücudunu beslemek telâşesinde olan
TENSİB Uygun görmek Münasib kılmak
TENSİF İkiye bölmek
TENSİK Nizam üzere dizmek Nizâma koymak * Edb: Bir ibârede zikredilecek birkaç şeyi sırasıyla irad eylemek Sıra tertibi ile mânâ yükselirse tensik-i irtifâî, alçalırsa tensik-i inhitatî denir
TENSİKAT (Tensik C) Islahat Düzen ve nizama koymalar
TENSİL Halâs olmak, kurtulmak
TENSİL (Kuş ve diğer hayvan) tüylerini yeleklerini, yününü ve kılını döküp kavlamak
TENSİR Serpme, saçma
TENSİS (C: Tensisât) Tedkik ederek karar verme
TENSİYE Unutturma
TENŞİB Saplama, sokma * Rüzgâr esme
TENŞİF (C: Tenşifât) Suyu veya rutubeti emdirme Sünger veya bez ile suyu alıp kurulama * Ter kurulama
TENŞİM Bir işe başlama * (Et) bozulup kokma
TENŞİR Açıp yayma Serpme
TENŞİT (C: Tenşitât) (Neşât dan) Keyiflendirme, şenlendirme
TENŞİYE Beslemek, terbiye etmek * Uzatmak
TENŞÛY f Ölü yıkayıcı * Teneşir